Белгілі ақын, әдебиетші ғалым Бүркіт Ысқақовқа 90 жыл Ғасырдан ғасырға жалғасып жатқан халқымыздың ең үлкен дәулеті оның рухани байлығы. «Ел ұлсы з болмас, жер гүлсіз болмас»

Белгілі  ақын,  әдебиетші ғалым  Бүркіт Ысқақовқа 90 жыл

Ғасырдан  ғасырға  жалғасып жатқан халқымыздың ең 

үлкен дәулеті  - оның  рухани  байлығы.

«Ел  -  ұлсы з  болмас,  жер  -  гүлсіз  болмас»  дегендей, 

еліміздің  мерейін  өсіруге, 

еңбектерін 

жан 

аямай 

жасаған 

ары стары мы з 

баршылық. 

Осындай 

ардақты лары м ы зды ң  бірі 

-атақты жерлесіміз,  белгілі 

ақын 

және 

әдебиетші 

ғалым  Бүркіт  Ысқақов  бо- 

латын. 

Биыл 

жерлес 

ақ

ы н ы м ы з

д ы ң  

туылғанына 90 жыл толып 

отыр.

Осы  орайда,  орталық  кі- 

тапханада жыл  бойы жер- 

лес 

ақынымыздың

мерейтойына арналған  іс- 

шаралар  өткізілуде.  Атап 

айтсақ:  «...  Қайран,  Нұра!

Қайран  атамекенім!

Ж үрегім ді 

жұлсам 

да 

аздық етермін.

Топырағыңнан 

айнала- 

йын,  туған жер,

Еңбегіңді 

қашан 

ғана 

өтермін?»  -  деп  кеткен 

ақы нны ң  тәрбиелік  мәні 

зор  әдеби  шығармаларын 

жастарымызға үлгі-өнеге  ретінде ұрпақтан-ұрпаққа жет- 

кізу мақсатында  «Нұралық ақиық ақын» атты әдеби  кеш 

19 сәуір  күні  өткізілді.

Кешті  «Оқырмандарға  қызмет  көрсету»  секторының кі- 

тапханаш ылары  екі  тілде  ақы нны ң  өмірбаянынан 

мәлімет  беріп,  содан  кейін  шығармаларына тоқталды. 

«Ш абыт»  әдеби  өмір  клубы ны ң  мүшелері  ақынның: 

«Туған  ел»,  «Қайран,  Нұра!»,  «Артымда 

бар 

ел- 

жұртым»,  «Ана туралы жыр» және т.б.  өлеңдерін оқыды.

Кеш  барысында  көрермендер  Бүркіт  Ы сқақовтың 

«Қарлығаш тың  құйрығы  неге  айыр»  деген  аңызы  бо- 

йынша  1966  жылы  қазақты ң  тұңғыш  мультфильмі 

жасалғандығы  және  1975 жылы Американың Нью-Йорк 

қаласында  өткен  мультф ильмдердің  халы қаралы қ  фе- 

стивалінде  көрсетілген  бұл  ш ығармаға  сы йлы қ  беріл- 

гендігі  туралы  мәлімет  алып,  ф ильмді  тамаш алады. 

Сондай-ақ, 

көрермендер 

тақырыпқа 

байланысты 

викторинаға  қатысып,  «Нұрлы  нұра  Қайыбы»  атты 

слайдталған  көріністі  тамашалады.

Кітапхананы ң  жазғы  оқу  залында  «Ол  -   біздің 

ақынымыз,  ол  -   біздің  мақтанышымыз»  атты  әдеби  ма- 

рафон  6-шы  тамыз  күні  өтті.

Шара  барысында  «Ақиық  ақын»  атты  кітап  көрмесі 

ұйы м дасты ры лды .  Көрмені  келіп  тамаш алаған  ауыл 

тұрғы ндары на 

ақы нны ң 

өлеңдерін 

дауыстап 

оқу 

ұсынылды.

Бүркіт  Ысқақов  Нұра ауданының  Көкмөлдір ауылында 

1924  жылы  4-ші  қарашада  дүниеге  келген.  Оның  оқуға 

зеректігі,  сөз түсінер пайымы, өнерге деген  ынтасы ерте 

аңғарылады.

Бүркіт  ж ас  кезінде  ел  аузындағы  қисса-дастандарды 

зейін  қоя  тыңдап,  жаттап  алып  жүреді.  Өзі  де  өлең жа- 

зумен  шұғылдана  бастайды.

Білімге  деген  құш тарлығының  арқасы нда  Бүркіт 

Ы сқақов 

1940  жылы 

Қарағанды ны ң  екі 

ж ы лды қ 

мұғалімдер институтына келіп оқуға түседі.  Мұнда соғыс 

жылдары  Ресейдің орталық қалаларынан  келген атақты 

оқытушылар,  профессорлар  сабақ берген  екен.  Ап  про- 

фессор  П.С.Богуславскийдің Бүркіт туралы:  «Біздің кур- 

ста  Ы сқақов  деген  студент  оқиды.  Ол  емтиханнан 

бүркітше  самғап  ұшып  өтті»  деуі  өзінің  зерек  шәкіртіне 

деген  ризашылығын  байқатады.

Ол  1942  жылы  институтты  бітіргеннен  кейін  әскер 

қатарына  алынып,  ¥лы  Отан  соғысына  қатысады.  Одан

аман-есен  оралғаннан  кейін  Бүркіт  Ы сқақов  Қазақ 

университетінің  тарих-ф илология  ф акультетіне  оқуға 

түсіп, 

оны 

кейіннен 

белгілі 

болған 

жазуш ылар 

Ә.Нұрш айықов, 

М.Дүйсенов,

А.Байтұрсы новтармен  

бірге

ойдағы дай  бітіріп  шығады.  Белгілі 

ғалы мдар  Е.Ы смайлов,  Б.Кенжебаев 

сияқты  ұстаздардың  кеңесімен  Бүркіт 

Қазақ КСР Ғылым академиясының ас- 

пирантурасы на  түседі,  «Қазақ  бала- 

лар әдебиетінің даму жолдары» деген 

тақырыпта диссертация  жазады.

Институтта  оқып  жүрген  кезінде  ол 

«халық  жаулары»  атанған  алашорда- 

шылар:  Ахмет,  Мағжан,  Сәкен,  Бейім- 

бет,  Ілияс  және  т.б.  кітаптарын  оқып, 

олар  жайы нда  түсінік  алып,  не  үшін 

күрескендерін  біліп  рухтанды.  Алдағы 

уақытта  сол  Апаш   азаматтары ны ң 

жолын  қуып,  туған  елінің  азаттығы, 

бостандығы үшін  күресуге  бел  буады.

Қырқыншы  жы лдарды ң  орта 

шеңінде  бір  топ  жастар  ЕСЕП  -  “ Елін 

сүйген 

ерлер 

партиясы н”

ұйымдастырады.  Соның ішінде  Бүркіт 

Ы сқақовпен  бірге  ақын,  жерлесім із 

Махмет Темірұлы да  болды.

ЕСЕП  ұйы м ы ны ң  арманы  -  қазақ 

елінің  басқалармен  терезесі  тең, 

адамдарының бақытты  болуы  еді. 

1951  жылы  жаппай  қудалау  мен  қуғын  тұсында 

«Үкіметке қарсы үгіт таратып жүр» деген жаламен  Бүркіт 

Ысқақов жазықсыз тұтқынға алынып, жиырма бес жылға 

бас  бостанды ғы нан  айырылады.  1956  жылы  Бүркіт

толық  ақталып,  елге  оралады. 

Қазақ  ССР  Ғылым 

академ иясы ны ң  М .О.Әуезов  атындағы  әдебиет  және 

өнер  институты нда  аға  ғылыми  қызметкер  болып, 

өм ірінің  соңына  дейін  ұзақ  жы лдар  бойы  қызмет 

атқарды.

Қандай  ақы нны ң  болмасын  ш ығармаларына,  жалпы 

творчествосына  оның өткен  өмір  баспалдақтары,  басы- 

нан  кешкен  қиыншылықтары  әсер етпей  қоймайды.  Сол 

сияқты  Бүркіт  Ысқақов  та  абақтыда  жүргенде  өз  басы- 

нан  өткізген  тауқыметті,  ауыр  тағдыр  жолын  өлеңге  ай-

налдырып  отырды.  Ал  қапаста  жүріп  өлең  жазу  -  оңай 

шаруа  емес.  Сол  абақтыда жүріп  жазған  өлеңдері  кейін 

«Тас  еденнің  ызғары»  деген  атпен  жеке  ж инақ  болып 

шықты.  Ол  туралы  академ ик  Мұхаметжан  Қаратаев 

былай дейді:  «Бүркіт  Ы сқақовтың «Тас еденнің ызғары» 

атты  өлеңдер  циклы ны ң  қазақ  поэзиясынан  алатын 

орны  ерекше.  Белгілі  ақындарымыз:  Сәкен  Сейфуллин, 

Бейімбет  Майлин,  Ілияс Ж ансүгіровтердің  абақтыда  от- 

ырып  жазған  өлеңдері  бізге  жеткен  жоқ.  Міне,  сол 

оқ ылықтың  орнын,  олардың  ақын  ұрпағы   -   Бүркіт 

Ы сқақовтың  жырлары  толықтырғандай.  Оның  бұл 

өлеңдерінен Сәкеннің сыры,  Бейімбеттің мұңы,  Ілиястың 

үні  естілгендей  болады.  Бұл,  әрине,  әділ  және  дәл 

айтылған жоғары  баға еді.

Ақынның шығармалары негізінен  1938 жылдан бастап 

баспасөздерде  ж ары қ  көре  бастады.  Оның  алғашқы 

шығарған  «Ақын  болғым  келеді»,  «Ана  туралы  жыр» 

деген  өлеңдері  бірінші  рет  «Қарағанды  комсомолы»  га- 

зетінде жарияланды.  Ап тұңғыш өлеңдер жинағы  «Сенің 

Отаның»  деген  атпен  1958  жылы  баспадан  басылып 

шықты.  Қарғанды лы қтарды ң  еңбектегі  ерліктерін  жыр- 

лайтын «Ж ылдар жырлайды»,  «Шабыт шуағы»,  «Өлеңді 

жылдар», 

«Ш ындық 

дауысы» 

деген 

поэзиялық 

жинақтары жақсы  бағаға ие болды.Сонымен  бірге  Бүркіт 

Ы сқақов  -  «Қазыналы  Қарағанды»,  «Арқаны ң  алып 

жүрегі», 

«Нұрлы 

Нұра 

бойында» 

атты 

көркем 

очерктердің авторы. Ақын аудармашы ретінде де белгілі. 

Ол  А.С.  Пушкин,  М.Ю.  Лермонтов,  В.В  Маяковский,  И. 

Ф ранков,  Назым  Хикметтің,  Самед  Вургуннің,  Сайфи 

Құдаш тардың  ш ығармаларын  қазақ  тіліне  аударуға 

қатысты. Ал  әдебиетті зерттеу саласында «Қазақ -  театр 

әдеби  байланысы»  және  «Қазақ  -   башқұрт  әдебиет 

қатынастары  тарихынан»  тақы ры птары нда  моногра- 

фиялар жазған

Әдебиетші  -   ғалым  ретінде  бірнеше  монграфиялық 

еңбектер  жазды.  «Қазақ  әдебиетінің  Ж айы қ  жағасында 

тұратын  халы қтар»  творчесвосымен  рухани  байланы- 

стары»  деген 

тақырыпта  докторлы қ  диссертация 

қорғауына  санаулы  күн  қалғанда,  1991  жылы  дүниеден 

өтті.

С.А.  Мустафина 

«Оқырмандарға  қызмет көрсету» 

секторы ны ң  меңгерушісі