2020 ж. қаңтар, №1 (57) Журнал 2005 ж. қаңтардан бастап шығады
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
2.Ғ. МҮСІРЕПОВТІҢ «ҰЛПАН» ШЫҒАРМАСЫНДАҒЫ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРДІҢ СТИЛЬДІК ҚЫЗМЕТІ
| Ат ізін салмау – қатынаспады, хабарласпады [6].
Төрт түлік малдың ішінде қазақ халқы ерекше құрмет тұтатыны – жылқы малы. Қазақта жүйрік аттардың бітімін суреттеу арқылы жасалған, жылқы малында болатын құбылыстарды білдіретін, жылқы мен адамның ара қатынасын білдіретін фраземалар кездеседі [7]. 6. – Өзің жоқта үйіңе кіріп алып, жағамыз жайлау, төбеміз қыстау, отырмыз жайла- нып [5]. Жағасы жайлау, төбесі қыстау – мол өмір, уайым-қайғысыз тіршілік, жайбарақат күйде күн кешу [6]. Қазақ халқы адамның жағымды жəне жағымсыз мінез-құлықтарын табиғаттың алуан түрлі құбылыстары мен қоршаған ортаға баламалай отырып сипаттама беріп отырған, берілген мысалда да жазушы табиғат құбылысын қосып, адамның жағдайын суреттеп тұр. 7. – Артеке, Ұлпанжан сіздің мал-жанға қарар қолыңыз қысқалығын айтқаны бар еді [5]. Қолы қысқа – кедей, жарлы, қалтасы жұқа [6]. Қол соматизмі берілген мысалда ҚТФС дегі ашылған мағынасына сəйкес қолданыл- ған, яғни қорасындағы мал-жанның жоқтығын, кедейлігін көрсетіп тұр. 8. Кəрі Каспий қара көк көзін ашты, Терекке жылы жүзбен амандасты [5]. Жылы жүз – жайдарлы, мінезі жайлы [6]. Раушагүл Авакова өзінің «Фразеология теориясында» жүз соматизміне тоқталады. Жүзі жылы деген тіркес бір көрген адамға қарап отырып берілген баға деген анықтама береді [7]. 9. Еменалының түн ішінде келіп Мүсірептің үйіне бүлік салғаны осының салдары еді [5]. ТЕОРИЯЛЫҚ ЖƏНЕ ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И САРАПТАМАЛЫҚ-ШОЛУ ЗЕРТТЕУЛЕР ОБЗОРНО-АНАЛИТИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ 15 Бүлік салған – жанжал шығарып, лаң салды, шырық бұзды, жанжал туды, ұрыс- керіске айналды [6]. Автор шығарма тілінде бүлік салған тіркесінің орнына жанжал шығарды деп қолдан- ған болса, сөйлем тілі аса бейнелі болмас еді. Сөйлемде қолданыс тапқан фразеологизм ҚТФС-де көрсетілген мағынасына орай жұмсалып тұр. 10. – Ойдағыңды құдай өзі айдап əкелсе кім қарсы болар дейсің [5]. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|