Орындаған:Шаймерден.Назгүл
Қазақ тілі мен әдебиеті
112 топ, 3 жылдық
Қарым-қатынас процесінде
қоршаған ортаны қабылдау
Психология ғылымындағы негізгі
ұғымдардың бірі – қарым-қатынас мәселесі.
Қарым-қатынасқа түспей тұрып жеке адамды
толық түсіну, оның адами қасиеттерін,
дамып жетілуін талдау мүмкін емес.
Сондықтан тұлғаның дамуында қарым-
қатынастың орны ерекше. Қарым-
қатынассыз қоғам ыдырап кетеді. Адамның
психикасы айналасындағылармен қарым-
қатынас жасау процесінде ғана
қалыптасады, қоғамдық тәрбие арқылы адам
белгілі мазмұнға ие болады. Қарым-қатынас
жасау мүмкіндігінен айырылған адам
ойдағыдай дами алмайды.
Адам өмірінде қарым-қатынас процесі үздік жүріп
отырады.
Тіпті біз дүниеге келген кезден бастап анамыздың
бізге
қамқорлығы, сөйлеп, еркелеткені бәрі қажетті
қатынастарғажатады. Егер анасы сәбиімен
қарым-қатынас орнатпаса,баланың
психологиясы дұрыс қалыптаспай, қатігез әрі
тас жүрек болып өсуі әбден мүмкін. Осыдан
қарым-қатынас процесінің адам өміріндегі
алатын орнының маңызынбайқамаймыз.
Қарым-қатынас тек адамның рухани дүниесіне ғана
әсер
етіп қоймай, оның таным көкжиегіне, айналасына
бейімделуіне де оң әсерін тигізетін фактор.
Қарым-қатынастық кедергілер қарым-қатынастың нәтижелігі
біздің қоршаған ортаны және адамдарды қабылдауымызға
байланысты.Олар психикалық кедергілер қарым-қатынастағы
кедергілер адамның өзара үйлесімді ара қатынасжасауына
түрлі сатыдағы кедергілер кейде біздің сөзіміз,іс-әрекетіміз
қасымыздағы адамға немесе әріптесімізге дұрыс айтылып
дұрыс қабылданбайды .Сондықтан олар қатынастың
жасалуынан қашады.Мұның барлығы кез-келген
коммуникация ол екінші адамға әсер ету өзі туралы,басқа
адамға қатынасы,жанның тыныштығы т.б. Бірақ барлық
ақпарат қарым-қатынаста кедергі бола бермейді. Мсыалы;
ғашықтар,көп жыл өмір сүрген ерлі-зайыптылар бір-бірін
бірден көзқарас қисынынан түсінеді.
Қарым-қатынастық кедергілер түрлері
.
1.Вербалды және вербалды емес
қатынастық
кедергілер.
Вербалды бұл сөзді бөлу талас
змоцияларды сөздер
жабық түрдегі сұрақтардың қойылуы.
Вербалды емес екінші адам сізбен сөз
қозғағысы
келмейді,көзіне тіке қараудан
қашады,қайта-қайта
сағатына қарап,арақашықтық сақтап
және т.б
әрекеттер жасайды
Қарым-қатынас қабілетін дамытуға
арналған жаттығуларды қолданудың
мақсатымына міндеттерді шешеді:
- тиімді қарым-қатынасқа машықтау (байланыс
құру, қосылыпотыру,
белсенді тыңдау,өз пікірін толыққанды білдіру);
- эмпатиялық дамыту;
- сенімсіздіктен, қобалжудан, қорқыныштан,
қарым-қатынастағы
қиындықтардан арылу;
- тиімді қарым-қатынасқа деген дайындығын
дамыту;
- айналадағылармен қатынаста адамгершілікті
дамыту;
Қарым– қатынастың тұлғаның дамуындағы
маңызды орнын психологтар В.Г.Ананьев,
А.А.Бодалев, Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев,
Б.Ф.Ломова, А.Р.Лурья, В.Н.Мясищев,
А.В.Петровский зерттеген.
Қарым-қатынастың түрлері:
1. Маскiлi қарым-қатынастар– бiр күннiң iшiнде бiрнеше маска кию.Формалды қарым-
қатынас, яғни мұнда маскiлердi пайдаланып сұхбаттасушылардың тұлғалық ерекшелiгiн
түсiнiп ескеруге талпынамыз (сыпайлық, қаталдық, тұйықтық). Шынайы сұхбаттасушыға
деген сезiмдерiн, эмоцияларын қарым-қатынас барысында көрсетпейдi.
Мысалы,жағымпаздану,өз жұмысын істетіп алу мақсатында өтірік қошеметтеуді жатқызуға
болады.
2. Формалды рөлдiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының тұлғасы мен әлеуметтiк
рөлi маңызды болып табылады.
3. Iскерлiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының iске деген тұлғалық ерекшелiгi,
мiнезi, жасы, көңiл-күйi ескерiледi. Сонымен бiрге оның iске деген қызығушылығы мәндiк
маңызды орын алады.
4. Достардың рухани және тұлғалық қарым-қатынасы – мұнда кез келген тақырыпқа
әңгiме қозғауға болады, тек сөз арқылы ғана емес жест, мимика арқылы бiрiн-бiрi жақсы
түсiнедi.
5. Маникулятивтiк қарым-қатынас – сұхбаттасушыдан белгiлi бiр пайда табуға
бағытталған. Ол үшiн сұхбаттасушының тұлғалық ерекшелiгiне байланысты түрлi әдiстер
пайдаланады.
Қарым- қатынас тек
коммуникативті
құрал ғана емес, адамның
тұлға болып
қалыптасуында, ой өрісінің
дамуында, көкжиек
танымының шыңдалуында
маңызды рөл
атқаратындығын
байқадық.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!
Достарыңызбен бөлісу: |