Педагогика факультеті «Педагогика және психология» кафедрасы

Зерттеу обьектісін таңдау – психолог алдында тұрған тәуелді және тәуелсіз айнымалықтарды анықтағаннан кейінгі тапсырманы шешу. Қолданбалы зерттеуге психолог еркіндігі обьект басынан анық болған кезде шектеледі. 1977 жылы Ярослав университетіндегі психология және биология факультетінің болашақ студенттері, әріптестер тобымен операторлардың кәсіби негізгі сапаларының құрылымын зерттеу болды.

Зерттеу мақсаты таңдау жүйесінің және операторларды жетілген рекомендациянын өндеу болады. Тандау құрамы Ярославтық барлық темір жол операторлары анықтады. Бірақ қорытынды әртүрлі қалауы жұмыс істейтін операторларға таратылуы қажет.

Кей жағдайда психолог зерттеу мақсатына сәйкес келетін объектіні таңдауға еркі бар.

Психологикалық зерттеудің идеалды объектісі индивид немесе топ болуы мүмкін. Бірінші жағдайда жалпы психологикалық экспериментті айтса, екінші жағдайда - әлеуметтік психологикалық эксперимент. Бірақ нақты экспериментте тек реальды объект өз сипаты бойынша идеальды объекттігі сәйкес келмеуі мүмкін, сонмен қатар оның қатысуы бойынша алынған қорытынды да басқа объекттерде қолдауы қажет.

Эксперимент бір зерттеушіге немесе топқа өткізіледі әлеуметтік психологикада бұл 1 топ және көп топ – «топтағы топ» болады.

Эксперимент 1 зерттеушіге өткізіліді:

1.Зерттеу көлемі бойынша шексіз және көптеген эксперименттальды сыннан тұрса.

2.Зерттеуші – уникальды объект, мысалы, дарынды музыкант немесе шығармашылық дарынды шахматшы.

3. Зерттелушіден зерттеу кезінде ерекше канпетенттілік талап етілсе.

4. Зерттеуді өзге зерттелушінің қатысуымен қайталап өткізу мүмкін емес. 1 зерттелушіге өткізілетін экспериментте ерекше эксперименттальды жоспар құрылған кқбіне зерттеу эксперименталдық топпен жүрді, мұнда зерттеу объектісі әртүрлі топшаларға бөлініп, топтастырылады.

Дизайн эксперименттальдық топтың негізгі 4 түрімен көрсетіледі:

1.Нұсқауында зерттеу әртүрлі 2 топпен жүргізіледі. Түрлі шарт қойынатын экспериментталдық топтар ғана колдайды.

2.Нұсқауында зерттеу 1 топпен ғана жүргізіледі. Олардың әрекеттері экспериментталдық шарттарда және бақылау шартында үйретіледі. Бақылауды колдау мүмкіндігі болмағанда тек экспериментталдық топтар ғана қолдайды.

3.«Жұпталған дизайн »әдісі арқылы топты құруға болады.

4.Нұсқау аралас болып табылады. Мұнда барлық топқа әртүрлі шарттар қойылады.

Сонымен, зерттелушіні таңдауды әртүрлі стратегиялар көмегімен жүзеге асады.

Топтарды құрудың 6 стратегиясы бар:

1.Рандомизация.

2.Жұптық бала таңдау.

3.Стратометрикалық таңдау.

4.Жақын модельдеу

5.Репрезентативті модельдеу.

6.Реальды топты тарту.

Топқа зерттелушіні тартудың 2 негізгі типі бар: а.таңдау, б. бөлу.

Бөлек проблема – экспериментталды таңдаудың саны.Мақсатқа және мүмкіңдікке байланысты ол 1 зерттелушіден көптеген 1000 адамға дейін барады.

Бөлек топтағы зерттелуші саны (бақылау немесе экспериментталды) негізінен экспериментталды зерттеушіде 1- 100 адамға дейін қатысады. Салыстыратын топ саны кем дегенде 30-35 адам ұсынылады: корреляция коэфиценті 0,35-дан жоғары, бұл санда зерттелуші мәні а=0,05-ге тең.