РЕЦЕНЗИЯ Т. В. Палецкаяның "Педагогикалық университеттердегі сабақтарда студенттердің педагогикалық қабілеттерін дамыту" мақаласына рецензия
Мақаланың өзектілігі. Мақалада мұғалімдердің кәсіби бейімделуі мен қалыптасуы мәселесі қамтылған. Педагогикалық қабілеттерін дамытуға бағытталған ЖОО-да болашақ педагогтарды даярлау ерекшелігі сипатталған. Шынында да, кәсіптік білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде болашақ мұғалімдердің педагогикалық қабілеттерін жүйелі қалыптастыру мәселесі өзекті болып қала береді. Статистикаға сәйкес, педагог дипломын алған түлектердің саны заңгерлер мен дәрігерлердің санынан кейін екінші орында. Соңғы жылдары жас педагогтардың ағыны көп болғанына қарамастан, білім беру мекемелерінің мамандарға деген қажеттілігі айтарлықтай жоғары болып қала беруде. Мақала авторы оқырмандарға жас мұғалімдердің кәсіби қалыптасуының күрделілігі жайлы қайшылықтар мен мәселелердің әртүрлі түрлерін ашады. "…жас мұғалімдердің бейімделуі мен кәсіби қалыптасуының күрделілігі - кәсіби маңызды қасиеттерді қалыптастыру және дамыту процесі күрделілігі көбінесе оқу процесінің факторлары мен жағдайларының жиынтығына байланысты".
Мен автордың, " Педагогикалық Университет студенттерін педагогикалық қызметтің әсемдігі мен полифункционалдығын түсінуге, қабылдауға және зерттеуге бағыттау арқылы аталған мәселені шешу қажет”-, деген пікіріне толықтай келісемін.
Бір жағынан, ғылыми, әдістемелік және психологиялық-педагогикалық білімді, екінші жағынан, кәсіби мәселелерді шығармашылық тұрғыдан шешуге, өзін-өзі тануға, өзін-өзі жетілдіруге, тәжірибе жинақтауға, ұсақ-түйектерге назар аударуды, бақылауды және егжей-тегжейлі талдауды қажет ететін ауыр, күнделікті жұмысқа дайын болуды көздейтін түсінік жайлы автор “болашақ педагогикалық мамандықты түсіну және қабылдау көбінесе ЖОО оқытушыларының оқу барысында олардың педагогикалық қабілеттерін дамыту жөніндегі мақсатты жұмысымен анықталады” - дейді. Педагогикалық қабілеттер арнайы қабілеттерге жатқызылатыны белгілі және көбінесе педагогикалық қызметте жоғары нәтижелерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін мұғалімнің жеке психологиялық ерекшеліктері мен кәсіби маңызды қасиеттерінің жиынтығы ретінде анықталады.
В. А. Крутецкийдің классификациясына сәйкес педагогикалық қабілеттер тобына мыналар жатады: дидактикалық, академиялық, перцептивті, коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттер.
Мысал ретінде "Педагогика: педагогикалық қызметке кіріспе" пәнінің материалында осы қабілеттер тобын дамыту бойынша тапсырмалар жүйесін алатын жұмыс тәжірибесіне назар аударарсақ. Тапсырмаларды іріктеу және жүйелеу екі тәсілге негізделген: жеке (өзін - өзі тану, өзін-өзі жетілдіру) және іс-әрекет (берілген кәсіби талаптардың алдында құзыреттілік жүйесін қалыптастыру). Мақала авторының ғылыми-зерттеу жұмысы:
1) тыңдаушылардың дидактикалық қабілеттері;
2) тыңдаушылардың сөйлеу қабілеті;
3) тыңдаушылардың академиялық қабілеті;
4) тыңдаушылардың қабылдау қабілеті;
5) тыңдаушылардың коммуникативтік қабілеті;
6) тыңдаушылардың ұйымдастырушылық қабілеті сияқты негіздерді пайдалана отырып жүзеге асырыған.
Сонымен қатар, осы қабілеттердің әрқайсысы үшін қызықты және мазмұнды тапсырмалар әзірленген. Мысалы, ұйымдастырушылық қабілеттер педагогикалық ойды жүзеге асыруға, білім алушылардың назарын, қызығушылығынарттыруға мүмкіндік береді. Мақала авторы оқытушының шығармашылық ізденістері жайлы "ЖОО студенттерінің педагогикалық қабілеттерін дамыту үшін жағдай жасау бүкіл оқу барысында жүйелі жұмысты талап етеді. Бұл процесс жеке және белсенділік тәсілдеріне, студенттердің болашақ кәсіби қызметінің табиғаты мен сипаты туралы теориялық және практикалық идеяларын жинақтауға сүйенуді көздейді"- деген оймен бөліскен.
Менің ойымша, бұл мақала әсіресе педагогикалық мансабын бастаған жас мұғалімдерге өте пайдалы болады.