Сорбция – (лат. тілінен «sorbeo» - сіңіру деген мағынасын білдіреді ). Сорбцияның екі түрі бар: адсорбция және абсорбция.
Адсорбция – қатты бетінде жүретін процесс.
Абсорбция – сұйық бетінде жүретін процесс.
Адсорбцияның түрлері:
Физикалық адсорбция – сіңіретін заттың молекулалары (адсорбер) адсорбенттің бетінен физикалық тартылу күшімен (молекула аралық күштер) қосылу процесі;
Химиялық адсорбция (хемосорбция) – адсорбер молекулалары адсорбент бетімен химиялық байланысу процесіне түседі (ковалентті және иондық байланыстар),
Адсорбция экзотермиялық процесс, нәтижесінде энтропия дәрежесі төмендейді (жылу бөлінеді). Себебі: молекулалар ауысып жүреді. Адсорбцияға қайтымды процесс, десорбция - эндотермиялық процесс, энтропиясы өседі.
№ 1 кесте.
Бейорганикалық заттардың технологиясындағы маңызды каталитикалық процестер мен катализаторлар.
Процестер
|
Реакциясы
|
Катализатордың маркасы
|
Көміртегі монооксидінің конверсиясы
|
CO + H₂O → H₂↑ + CO₂↑
|
СТК – 1 – 5
СТК – 1 – 7
СТК – 1 М
СТК – 2 – 5
НТК – 4
|
Аммиактың синтезі
|
H₂ + N₂→NH₃
|
СА – 1
|
Аммиактың тотығуы
|
NH₃ + O₂→NO + H₂O
|
КН – 2
КН – 2 Т
НК – 2 У
СВД
|
Күкіртті ангидриттің тотығуы
|
SO₂+ O₂→ SO₃
|
БАВ
КС
СВС
|
СТК – среднетемпературный катализатор
НТК – низкотемпературный катализатор
СА – синтез аммиака
КН – катализатор неплатиновый
СВД – сульфованадатдиатомитовая контактная масса
БАВ – бариевая алюмованадиевая контактная масса
КС – конктактная масса в кипящем слое
СВС – сульфованадатсиликагелевая контактная масса
Катализатордың эксплуатация талаптары:
Жоғары белсенділігі;
Жоғары селективтілігі;
Катализатордың активті мөлшерімен жетімді бетінің тиімділігі;
Улардың әсеріне және жоғары температураға тұрақтылығы;
Оптимальді гидродинамикалық сипаттамалар;
Жоғары беріктілігі;
Арзан болуы керек.
Өздік бақылау сұрақтары:
1. Бейорганикалық синтез өнімдерінің көлемі, экспорты және импорты.
2. Катализ типтері.
3. Гетерогенді катализ.
4. Адсорбция.
5. Маңызды каталитикалық процесстер мен катализаторлар.
6. Катализатордың эксплуатациялық сипаттамасы.
Әдебиет:
1. Эрдман С.В., Фролова И.В., Коробочкин В.В. Химическая технология неорганических веществ: учебное пособие. - Томск: Изд-во Томского политехнического университета, 2011. – 194 б.
№ 9 Дәріс.
Достарыңызбен бөлісу: |