Поэма 2 Sauap org ҚҰлагер толғану

9 
Sauap.org 
Кӛзінің Кӛкше кӛлі шарасындай. 
Кісі емес Ақан тӛрде билік айтқан, 
Ұры емес, ауыл торып, ел шулатқан. 
Молда емес, мешіт салып, зекет алып, 
Нәжісін дүниенің бойға жаққан. 
Ол емес және ӛзінің малын баққан, 
Жалшы емес және байдың отын жаққан. 
Кісіні ит етінен жек кӛретін 
Дау қуып, арыз айтып, биге шаққан. 
Тӛренің тұсындағы қасына ерген, 
Ӛзін ел құрмет қылған кӛрген жерден. 
Жерлерді тоқты сойған топыр қылып, 
Сал сүрей, саңлақ мініп, сұлу сүйген. 
Жүйрік ат, сонар саят, қыз-қырқынмен 
Ӛмірді ӛткізген жан ӛз ырқымен. 
Ӛмірдің ащы емес, тұщысында 
Қызықтап жігіт ойын, қыз күлкімен. 
Сандақ ед шыққан мыңнан, озған жүзден, 
Кӛп сұлу кӛзін сүзген күнді ӛткізген. 
Қызықтың айдынына құлаш ұрып, 
Армансыз қаздай қалқып, қудай жүзген. 
Солардан келе-келе жаны безген, 
Ӛмірде әлсіздігін әбден сезген. 
Сезгір жан, нәзік кӛңілін азап алып, 
Жабырқап, жапан түзді жалғыз кезген. 
Кісі емес кӛп қатынды үйірлеген, 
Болған жоқ бір пендеге тию деген. 
Текті құс тазалықты қолына ұстап, 
Арманы-ақ сұлулықты сүю деген. 
Адамнан, айналадан, күйіркеден, 
Бой тартып ел ішінен жиіркенген, 
Безінген біржолата тағы болып, 
Аулақтап әсем тауда жүруменен. 
Сұлулық жерден ӛніп, кӛктен жауған, 
Тапқан ол тыныштықты таза таудан. 
Шомылып мӛлдір кӛлге, орманда ұйықтап, 
Жақсы жер жұмбақ жанын аялаған. 
Қарағай, қайың, талдар - қалың орман, 
Тау мен тас жеке жанға болған қорған. 
Қиқулап ӛлең айтып, күйлер тартып, 

10 
Sauap.org 
Сері үшін құс, кӛбелек қылған думан. 
Таза тас сияқтанған күміс кесек, 
Жапырақ секілденген таза тӛсек. 
Жүрегін жуықтаса жаралаған 
Кір ӛмір, тікен тұрмыс, улы ӛсек. 
Ақанды сол күндегі сопы десек, 
Әсем тау оған құбыла, Меккеге есеп. 
Ән - азан, әдемі сӛз - намаз болып, 
Кітап боп кӛңілін ашқан гүл-бәйшешек. 
Бұл ӛзі ауылында аз оқыған, 
Алғыр ой, ақын, әнші - кӛп тоқыған. 
Елді улап, ӛлім тілеп жалмаң қаққан 
Бұл емес, бӛлек еді кӛп сопыдан. 
Кӛрмеген ілімді артық кӛк тоқтыдан 
He тапсын білгенімен кӛр соқырдан. 
Тәңірісі табынатын табиғат боп, 
Мешіт қып мекен алған кӛк шоқыдан. 
Жасынан туып, ӛсіп мекен қылған 
Жерінен патша қуған, қала отырған. 
Ел інін суға алдырған суырдай боп, 
Жойқын жұт - сұрапылда малын қырған. 
Арманды ел ақ патшаға арыз қылған, 
Арыздан борыш басып, қарыз қуған. 
Жер мұңын, елдің шерін ӛлең қылып, 
Ақан да жанның бірі жаны ауырған. 
Және де жақынынан жарды сүйген, 
Сол үшін ауыл-аймақ, безген үйден. 
«Алам» деп Ақмарқаны алас ұрып, 
Ала алмай ақырында жаны күйген. 
Сол үшін тау пәлені басына үйген, 
Тартқан ол тауқыметті болыс, биден. 
Соқпадым онысына осы арада, 
Бар ма деп жолдастарым жазып жүрген. 
Күйдіріп осындайлар жанын жеген, 
Кеңесіп келісе алмай қалың елмен. 
Тілімен жырды жаттап, жерді жоқтап, 
Ол ӛзін жазалаған алдыменен... 
Сұрама оның бәрін бүгін менен, 
Тіршілік болса тағы айтып берем. 
Ақанның ең аяулы әңгімесі - 

11 
Sauap.org 
Тек бүгін тарқасалық «Құлагермен». 
Арқада Ақанды айтқан әңгіме кӛп, 
Қылады оны әулие әлде не деп. 
Әулие болмаса да безеген жан, 
Неліктен? Тарихшылар табар себеп. 
Мен ӛзім сері Ақанды кӛргенім жоқ, 
Сӛздерін, әнін жаттап, тергенім жоқ. 
Ақанның ӛзін кӛрген, сӛзін терген 
Адамдар айтпас мұны ӛтірік деп. 
Серінің сүйген жары - Ақмарқасы, 
Кӛліндей Кӛкшетаудың жан қалқасы, 
Сол ма екен елден айдап ән салдырған, 
Жүрегін күнде шауып қыз балтасы. 
Асыққа азап болып қызға айқасы, 
Қайғымен ӛртеді ме қыз-қалқасы? 
Жұрттан ба, жарынан ба жанын қинап, 
Серіні сыйғызбаған ел ортасы? 
Әйтеуір Құлагерді мініп баптап, 
Жалғыз жан жапан-түзге кеткен ақтап. 
Ақ кӛңіл, асқар жанын алып қашқан 
Арамнан, айналадан, кірден сақтап. 
Сондықтан ән шырқаған жырды мақтап, 
«Асылым, Ақмарқам» деп атын жаттап. 
«Сендерге сүйгеніммен келмедім» деп, 
Орманға, құсқа, тасқа қызды мақтап. 
Жете алмай арманыңа болып қапы, 
Күңірентіп әніменен кең аймақты, 
Түлкі үшін тасқа түскен қыран құстай 
Болған соң кетті ме екен жаны запы? 
Жатталып Ақмарқаның аузында аты, 
Телміріп таста отырып жазған хаты. 
Жары да, жолдасы да тек біреу-ақ - 
Онысы астындағы жалғыз аты. 
Меншіктеп таза бұлақ, таудың тасын, 
Мекендеп жүрген дейді кӛлдің қасын, 
Айтады осылайша айтушылар, 
Кім білсін, әлде ӛтірік, әлде расын... 
Тамсантқан әніменен кәрі, жасын, 
Демейміз елге Ақанды сӛз қылмасын. 
Әңгіме Ақан емес, Құлагер ғой, 

12 
Sauap.org 
Осынан бастамақшы ек сӛздің басын. 
Ендеше кӛлденең сӛз былай қалсын, 
Қызықсыз қысыр сӛзге кім айналсын. 
Кӛңілін кӛркем таудың жайлауына 
Шығарып, сері салтаң кете барсын. 
Асық боп Ақан жоқтап Ақмарқасын, 
Деп біраз жалын шығып, шер тарқасын. 
Жаңғыртып Сырымбеттің күллі алабын, 
Серіңіз серпіп кӛкке ән шырқасын. 
Бұлбұлдар кӛмейлерін бүлкілдетсін, 
Кӛделер ақ үкісін үлпілдетсін. 
Суырып кӛк жібектің суыртпағын, 
Құлагер кӛк шалғынды күртілдетсін. 
Суықта паналасын ну тоғайға, 
Ыстықта кӛлеңкелеп сая жайға. 
Жауында үңгір тасқа ықтап, ұйықтап, 
Шомылып жүре берсін Бурабайға. 
Бата қып батқан күнге, туған айға, 
Бейшара жүре берсін Бурабайда. 
Серіні «пері» деген қалың қауым 
Нағылсын, бір мақсымды қудалай ма? 

жүктеу/скачать 0,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: