«Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті» КеАҚ
«Кеніштік аэрология және еңбекті қорғау» кафедрасы
“Апаттық құтқару ісі” пәні №3 Тәжірибелік сабақ
Тақырыбы: Көмірқышқыл газын өрт ошағына енгізу параметрлерін есептеу
6В11201 “Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі” мамандығының студенттеріне арналған
Мұғалім: т.ғ.м., КАжәнеЕҚ
кафедрасының ассистенті
Иранғаип С.Р.
Сабақтың мақсаты – студенттерді апаттан құтқару жұмыстарын орындау тәртібімен, өрт кезінде сумен қамтамасыз ету есептеулерін жүргізумен таныстыру.
Сабақтың мақсаты – студенттерді апаттан құтқару жұмыстарын орындау тәртібімен, өрт кезінде сумен қамтамасыз ету есептеулерін жүргізумен таныстыру.
Жұмыс жоспары:
Жұмыс жоспары:
1. Теориялық мәліметтермен танысу.
2. Қысым астында жұмыс жасайтын ыдыстар.
3. Көмірқышқыл газын өрт ошағына енгізу параметрлерін есептеу.
Өз қызметтерін лицензия негізінде іске асыратын мамандандырылған сараптамалық ұйымдардың қызметкерлерімен қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарға сараптаманы іске асыру үшін, ыдысты техникалық диагностикалау нәтижелері бойынша оның ыдыстың техникалық жағдайына бағалау жүргізіледі және жоғары қысым ыдысының өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі туралы қорытынды жасалады.
Жұмыстың мазмұны: Жоғары қысым ыдыстарын сараптау еңбекті өте көп қажет ететін және техникалық күрделі процесс болып табылады, оның барысында арнайы дайындалған сарапшылар өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында сараптамалық іс-шаралардың бірқатарын іске асыруға мүмкіндік беретін күрделі, ерекше сезімтал өлшеуіш құралдармен жұмыс істейді, сонымен қатар:
дәнекерленген қосындылардың сапасына берік қадағалау жүргізу;
ыдыстың химиялық құрамын анықтау;
металлографиялық зерттеулер жүргізу;
негізгі металдың және дәнекерленген қосындылардың механикалық ерекшелігін бағалау;
ыдыстың металл құрылымдарының тотығу деңгейін зерттеу;
ыдыстың зақымдану көлеміне және техникалық жағдайына талдау жасау;
ыдыстар жағдайының соңғы белгілер орнату және мықтылығына нақты үнемділікті іске асыру;
гидравликалық зерттеулер жүргізу жүзеге асырады.
Инертті газдарды қолдану арқылы өртпен күрес әдістерін оқып үйрену көмір щахталарында өртті оқшаулауға негізделген. Бұл жерде көмірқышқыл газын оны беру интенсивтілігі 50 м3/мин кем болмаған кезде ғана қолдануға болатынын ескерген жөн. Қарастырылған жағдайлардың көбінде шығарылу интенсивтілігі 7-8 м3/мин асқан жоқ. Сондықтан көмірқышқыл газының он мыңдаған метр кубтары ешқандай пайдасыз шығарылды. Сол себептен газдың шығару интенсивтілігін айтарлықтай арттыратын қондырғыны құрастыру бірінші ретті мәселе болып табылады.
Азот ауадан жеңіл, сондықтан өнімде жақсы ауысады. Өрт аймағында аз көлемде жұтылады. Бірақ азот көмірқышқыл газына қарағанда өрт аймағынан ауамен бірге шығады.
Инертті газды таңдауға аталған ерекшеліктер мен келесі факторлар әсер етеді:
- жекеленетін кеңістік көлемі; бөгеттен өрт ошағына дейінгі өнімнің ұзақтығы;
- өрт ошағын табу орны; өнімнің шығыс және кіріс ағындарының арасындағы биіктік айырмасы және қыртыстың (пласт) құлау бұрышы (иілген өнімдерде, лава және өңделген кеңістіктердегі өрт кезінде).
Оқшауланған кеңістіктердің үлкен көлеміне 50-70 мың.м3 және одан жоғары өрт ошағына дейінгі бөгеулердің қашықтықтары алыс болғанына байланысты (500-700 м-ден артық) оқшауланған аумаққа азот жіберу қажет. Өрт ауданына тікелей магистраль бойынша жіберу мүмкіндігі болса, азот болмаған жағдайда, оның орнына көмірқышқыл газы қолданылуы мүмкін.
Өнімнің ұзақтығы оқшауланған бөгеулерден өрт ошағына дейін 700 – 500 м кем, түсуші ағын мен өнімнің арасындағы биіктіктің айырмасы 20 м кем оқшауланған кеңістіктің кіші көлемінде аумақтың оқшаулану үшін көмірқышқыл газын пайдалану қажет. Биіктіктердің айырмасы жоғары болған кезде азотты қолдану керек.
Өрт аумақтарына көмірқышқыл газы бөгеулердегі ашық орындарда, төменгі бөгеудегі жабық орындарда және жоғары ашық кезде (шығыс желдеткіш ағын мен өнімде), түсуші және шығыс желдеткіш ағындардың өнімдерінде, бөгеулерінде, жабық орындарында жіберілуі мүмкін.
Бөгеулердегі жабық ағындарда немесе жоғарғы және төменгі ағынның жабық кезінде көмірқышқыл газын шығару өрт ауданына тікелей бөгеуге салынған құбыр арқылы жүргізіледі. Бөгеулердегі орындардың ашық кезінде көмірқышқыл газы өнім бойынша жылжитын желдеткіш ағынға тікелей шығарылады.
Сурет - 1. Шығыс ағыны мен өнімнің ашық орындарында көмірқышқыл газын шығару үрдісіндегі оқшауланған кеңістіктегі газ
компоненттің өзгеруі туралы диаграмма
Көмірқышқыл газының мөлшері мен оның жіберілу интенсивтілігін анықтау керек, «егер көмірқышқыл газы жіберілгенге дейінгі изоляцияланған аумақтарда ауаның интенсивтілігі qB= 1 м3/сек, изоляциялаушы аумақтағы ауаның қозғалыс өрт жылдамдығы и'в - 0.17 м/с, өндiрудің орта периметрі П=8м, өндірудің орта қимасы S=6м2, өрт аумағындағы желдету ағынына түсетін оттегі концентрациясы 20,43%, бөгеуден бастап изоляциялаушы аумаққа дейінгі ұзындығы X=1000м бөгеуден бастап өрт ошағына дейінгі ұзындық L=500м, көмірқышқыл газының түсуге дейінгі изоляциялаушы аумақтағы метан құрамы 0,9%, изоляция өрт аумағындағы көміртегінің құрамы Cgj=0,01%. Барынша ықтимал концентрациясына дейінгі жанғыш газдардың жинақталу уақыты 2 сағат.