Потенциометрлік анализ
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Pdf көрінісі
|
Аргимбаева ПДФ
| 4.6-сурет.
Na + және K + иондарының 0.1 М НСІ ерітіндісінің катионитымен жұтылуының элюирленуі Иондану хроматографиясын элюент ретінде лактат, цитрат, ЭДТА ерітінділерін пайдаланып, лантаноидтар қоспасын анализ- деуде қолдану осы элементтерді ажыратудың тиімді әдісін ойлап табуға септігін тигізді. Алынған мәліметтер негізінде практикада лантаноид кендерін кешенді өңдеу сызбанұсқасы ұсынылды жә- не табысты жүзеге асырылды. Сонымен қатар изотоптарды ажыратуға арналған ионалмасу әдістері белгілі. Мысалы, 14 N және 15 N изотоптары сульфошайыр- да NH 4 + түрінде бөлінеді, себебі 14 NH 4 + 15 NH 4 + -қарағанда нашар сорбцияланады және ерте шайылады. Ионалмасу әдістерін ерітіндідегі катиондар мен аниондар- дың жалпы құрамын анықтауға және таза тұздардың ерітінділе- рін талдауға қолданады. Мысалы, натрий тұзын ерітіндінің Н + формасы түрінде катиониттен өткізгенде ионалмасу процесі нә- тижесінде HR + Na + = NaR + H + ерітіндіде H + иондарының эквивалент мөлшері пайда болады. Осы ерітіндідегі H + иондарының концентрациясы титрлеу арқы- лы анықталады, осылайша шыққан ерітіндідегі Na + ионның кон- центрациясы табылады. 169 Ионалмасу процесі негізіндегі судың минералсыздандыруы үлкен практикалық маңызға ие. Оның мәні мынада: минералсыз- дандыруға арналған тұзды ерітінді немесе су бір уақытта H + формадағы катионитпен және ОН - формадағы анионитпен өңде- леді. Катионитте жүзеге асатын алмасу нәтижесінде ерітіндіде H + ионы пайда болады: HR + M + = MR + H + , ал анионитте ОН - иондары пайда болады: RОН + X − = RX + ОН - . Бірақ H + және ОН - ерітіндіде өзара әрекеттеседі: H + + ОН - = H 2 O. Мұндай су зертханаларда дистелденген судың орнына қолда- нылады. Ионалмасу процестері қосымша аз еритін қосылыстарды ерітіндіге алмастыруда да қолданылады. Ол үшін аз еритін тұз- дың МX өлшеніп алынған мөлшерін НR ионитімен тепе-теңдік орнағанша өңдеу керек: МX + НR = MR + H + + X − . Еру мүмкіндігі көрініп тұрғандай М-нің R-ге сәйкестігімен және МX-тің ерігіштігімен анықталатын болады. Қазіргі таңда BaSO 4 , AgCl секілді т.б. тұнбалардың ионалмасу көмегімен ері- тудің әдістемелері белгілі. Ионалмасу шайырларын қолданудың электрохимиялық ас- пектілері қарқынды түрде жүзеге асуда. Электрохимиялық мақ- сатта арнайы ионалмасу мембраналары деп аталатын заттар дайындалынып жатыр. Оларды ионалмасу шайырларынан қағаз түрінде бөліп алады, сол себепті олар ионалмасушының да, мембрананың да қасиеттеріне ие. Дегенмен ионалмасу мембрана- лардың иондық өткізгіштігі селективті-катиониттен алынатын 170 мембраналар – тек қана катиондарға ғана, ал анионитті мембра- налар аниондарға өткізімді. Бұл оларды практикалық қолдануда кең мүмкіндіктерге жол береді. Осылай, мысалы, ионалмасушы мембраналар көмегімен екі ионалмасу мембраналармен бөлінген ұяшықта Na 2 SO 4 ерітіндісін электролиздеу арқылы таза NaOH пен H 2 SO 4 ерітінділерін дайын- дауға болады (4.7-сурет): жүктеу/скачать 3,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|