Пс хо о я ғ м ре ін е Психология – психикалық құбылыстарың «жан қуаттарының»

Пс хо о я ғ
м ре ін е
Психология – психикалық құбылыстарың («жан қуаттарының») пайда болу,
даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін, ғылым.
[1] 

Жалпы айтқанда, психологияның зерттейтін пәні-
психика.Психология ғылым ретінде психиканың әр түрлі
құбылыстарын зерттеу және түсіндіруімен ғана емес, сондай-ақ
олардың мәнін қорыта талдау және ашып көрсету.
 [1] 

Психология ғылымының даму кезеңдері.
Жалпы, психология өз алдына ғылым ретінде 19 ғасырдың 60-жылдарында
дами бастады. Психология ғылымының даму тарихы бірнеше кезеңдерге
бөлінеді 
[2]

1. Психология жан туралы ғылым
2. Психология сана туралы ғылым.
3. Психология жүріс-тұрыс туралы ғылым.
4. Психология психика туралы ғылым.

1-ШІ КЕЗЕҢ БАТЫС ОЙШЫЛЫ ФОМА АКВИНСКИЙ ЖАННЫҢ МӘҢГІ
ӨЛМЕЙТІНДІГІ, ОНЫҢ ДЕНЕДЕН БӨЛЕК ӨМІР СҮРЕТІНДІГІ ЖАЙЛЫ
ПІКІРЛЕРДІ АРЫ ҚАРАЙ ДАМЫТЫП, ОСЫ КӨЗҚАРАСТЫҢ КЕҢ ӨРІС АЛУЫНА
МҮМКІНДІК БЕРГЕН. СӨЙТІП, АДАМ ӨМІРІНДЕГІ ТҮСІНІКСІЗ ПАЙДА
БОЛҒАН ҚҰБЫЛЫСТАРДЫ ЖАН АРҚЫЛЫ ТҮСІНДІРІЛЕ БАСТАДЫ.
1. Психология жан туралы ғылым
[2]

2-кезең бізде психология сана туралы ғылым. Р.Декарт жануарлар мен адам
психикасына әр түрлі қаруды белгілейді.оның теориясы бойынша ,жануарлардың жаны
жоқ олардың мінез-құлқы,сыртқы әсерге рефлекс болып табылады. Яғни адам мен
жануарлар санасы әртүрлі болады деген мысалды алуга болады. Ойлау, сезу, қалау
қабiлеттерi не сана атауы берiлiп, психика санамен баламаластырылды. Ойлай алу, сезе
алу қабілетін сана деп атады. 
2
ХVІІ-ХVІІІ ғасырлардағы философтар психиканы түсінудің
методологияллық алғы шарттарының негізін қалады,оның
психологияның өз алдына білімнің жеке саласы ретінде қалыптасуына
ықпалы тиімді болды.
Психология сана туралы ғылым.
[3]

 Психологияның 3-даму кезеңі жүріс-тұрысты зерттеді. Адам «басындағы» ойлар,
сезімдер ағымын көру мүмкін емес екендігін байқаған көптеген ғалымдар ХХ ғасырдың
басында мынандай қортындыға келді: психология ғылым ретінде қалыптасуы үшін
көруіге мүмкін болатындарды ғана бақылауы керек.Нақтырақ айтсақ:адамның
реакциясын, мінезін және іс-әрекетін (қылығын) бақылау. 
3. Психология жүріс-тұрыс туралы ғылым.
ХIХ 
қарастырылған жылы 
[3] 

Сыртқы әсердің адамның ішкі ерекшеліктері арқылы өңін өзгертуі көптеген
жағдайларға оның жас мөлшеріне,білім деңгейіне,белгілі бір сыртқы әсерге
бұрыннан қалыптасқан қарым-қатынасына ,белсенділік деңгейіне және,ең
бастысы,қалыптасқан дүниетанымына тәуелді.Сонымен психиканың мазмүны
реалды,бізге тәуелсіз және өмір сүретін заттардың, құбылыстардың,
оқиғалардың ақиқат бейнесі (яғни, объективті дүниенің бейнесі ) болып
табылады.
 
4-кезең. Психология ғылым ретінде психиканың фактілерін, заңдылықтарын және
механизмдерін зерттейді.
[4]

Психологияның кей тараулары басқа ғылымдармен бірге немесе өзара көрші зерттеу
өрістері ретінде немесе бір зерттеу өрісінің салалары ретінде үйлеседі. Бұл тараулар,
мысалы психологияның бір тарауы — рухани бұзылыстарды зерттеу үшін патологияны
белгілеу өте күрделі, тұлға патологиясын ақыл−ой паталогиясынан ажырату — одан әрі
күрделі.
[4]

Ақыр соңында психология мен философия арасында көп уақыт бойы қарым—қатынас
өте жақын болды, ажыратылмас десе де болар, себебі бұрын психология пәлсапаның
бір бөлімі болған, ал пәлсапафизиканың ескі мағынасында (ағлақ, сана, іс әрекет, т.б.
қалыптасқан пәлсапа тақырыптары психологияда кездеседі) бір бөлімі екендігін де
ұмытпау қажет. 
[5]

Психологияны зерттеу өрісінде басқа да антропология, социология сияқты қоғамдық
ғылымдармен де соқтығыстыруға болады.
Ең аяғында психологияны теориялық немесе практикалық жағынан анықтау — бүгінгі
күннің шешілген мәселесі емес.
[5]

Қолданылған әдебиеттер
1)
https://emirsaba.org/psihologiya-filim-retinde-masati-mindetteri-peni-men-
obektisi.html
2) https://stud.kz/referat/show/75280
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%81%D0%B8%D1%85%D0%BE%D0%BB
%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F
3)
https://melimde.com/1-psihologiya-filim-retinde-masati-mindetteri-peni-men-
obektis-v2.html
4)
https://www.freepapers.ru/18/psihologiya-ylym-retnde/234025.1603178.list1.html
5)