16 Сөйлеудің жалпы сипаттамасы. Сөйлеу және тіл. Сөйлеудің негізгі түрлері.
Сөйлеу: тіл арқылы көрінетін қарым-қатынас процесі. Адам лингвистикалық құрылыстарды қабылдай алады, тілді қолдана отырып, өз ойын жасай алады.
17 Зейін туралы түсінік. Зейіннің негізгі түрлері. Зейін қасиеттерінің негізгі сипаттамалары (тұрақтылық, бөліну, шоғырлану, ауысу, көлем).
Зейін - бұл психиканың (сананың) қандай да болса бір затқа, құбылысқа немесе іс-әрекетке бағытталуы немесе шоғырлануы. Сананың бағытталуы деп объектіні таңдап алуды айтамыз, ал сананың бір нәрсеге шоғырлануы дегенде, бұл объектіге қатысы жоқтың бәріне көңіл аудармауды айтады.
Зейіннің негізгі қасиеттері:
1. Зейін көлемі бір уақытта қабылданатын объектілер санымен өлшенеді. Зейінді бір қойғанда-ақ жақсы қамтып, анық қабылдаған нәрселердің саны зейіннің көлемін білдіреді. Көз зейіні бір дегенде әріп, сан, сурет бірнеше нәрселердің санын анық қабылдайды.
2. Зейіннің шоғырлануы (концентрациясы) - бұл объектіге шоғырлану дәрежесі.
3. Зейіннің бөлінуі бірнеше әрекеттерді бір уақытта орындау немесе бірнеше процестерді, объектілерді бақылау мүмкіндігінде көрінеді.
4. Зейіннің тұрақтылығы - бұл іс-әрекет процесінде зейіннің жалпы бағыты. Басқа нәрсеге көңіл аудара берілмеуінде, осының арқасында адам белгілі бір затқа немесе әрекетке ұзақ уақыт көңіл аударып шұғылдана алады. Зейіннің тұрақтылығына қызығушылық айтарлықтай әсер етеді, бір объектіге ұзақ уақыт сақталуын көрсетеді.
Эмоция мен сезім ұғымдарының арасындағы байланыс туралы айтып беріңіз? Эмоциялардың негізгі түрлерін атаңыз? Эмоциялардың дамуы және олардың адам өміріндегі маңызы. Фрустрация эмоцияларды қалыптастыру механизмі ретінде.
Адамға мінездеме беру кезінде біз оның эмоционалдылығына, эмоционалды әсер етушілігіне жиі назар аударамыз. Ақыр аяғында, сол оқиғалар кейбір адамдарды бей-жай қалдырады, кейбір адамдарды аздап абыржытады, үшіншілеріне үлкен күйзеліс тудырады (бұл қандай жеке-тұлғалық ерекшеліктермен байланысты?).
Біздің өміріміз күйзеліссіз мүмкін емес, өйткені адам кездестіргеннің бәрі оған сол немесе басқа қатынасты, сол немесе басқа сезімдерді тудырады. Сезім әлемі бай, әрі алуан түрлі. Бір құбылыс бізді қуантады, екіншісі жиіркенуді оятады; біз кейбір адамдарды жақсы көреміз, басқаларын жек көреміз, үшіншілеріне немқұрайлылық танытамыз. Бір нәрсе бізді қорқытуы мүмкін, бірақ бір нәрсе ренжітуі мүмкін; біз кейбір қадамдарды мақтан тұтамыз, ал кейбіреуін тезірек ұмытқымыз келеді, өйткені олардан ұяламыз. Адамның кәсіби қызметі де күйзеліссіз мүмкін емес және белгілі бір эмоционалды бояуға ие. Адам жұмыс істей отырып, жұмысқа және оның жағдайларына қатынасын сезім мен эмоция түрінде білдіреді.
Сезімдер мен эмоциялар синоним ретінде жиі қолданылады, бірақ мәні бойынша бұл ұғымдар бір-бірінен ерекшеленеді. Сезімдер мен эмоциялардың маңызды айырмашылығы - сезімдердің салыстырмалы тұрақтылығы, ал эмоциялар белгілі бір жағдайда туындайды. Эмоциялар - бұл сезімнің тікелей, уақытша күйзелісі, мысалы, спортқа деген сүйіспеншілік сезімі.Бұл жағдайда жағымды эмоциялар жоғары дәрежелі, спортшылардың қызықты ойынын тамашалап, жанкүйерлер бастан өткерген таңданыс рахат күйімен бейнеленетін болады. Сол сезім (спортқа деген сүйіспеншілік сезімі) жағымсыз эмоциялар түрінде болуы мүмкін - жаман ойынға ашулану немесе әділетсіз төрелік ету .Эмоциялар - бұл адамның қоршаған шындыққа және өзіне деген қарым-қатынас негізінде көрінетін құбылыстар, сонымен қатар, эмоциялар субъективтілікпен сипатталады. Ғылымда эмоциялардың әр түрлі классификациясы бар. Ең кең тарағаны - адамның іс-әрекетіне әсер ету күшіне сәйкес.