ΙΙΙ.Қоғамға қатысты ұғымдардан жасалған СЮП-тер.
Абстрактілі ұғым: Ақыл+көп, Аман+бике, Арзан+күл, Аш+гүл, Әбиір+күл, Ой+бике, Құт+бике, Тоқ+бике, Сыбыс+бике, Әділ+гүл, Сәуе+гүл, Сәтті+күл, Зәру+бике, Қай+зада, Сол+зада, Кім+ов, Мынау+гүл, Ел+бике, Дау+гүл, Және+гүл, Заң+ғой, Дау+соғар, Тақ+құмар т.б;
Геортоним: Тойшыбек, Тойболсын, Тойгүл, Тойгерім, Наурызбек;
Дигитоним – адамға берілген қоғамдағы орнын ерекшелендіріп тұратын князьдық, дворяндық титул аттар. Белгілі қоғамда әлеуметтік тұрмысқа сай адамдар сословиеге бөлініп отырған: ел билеушілер мен оған қызмет етушілер. Билеушілер әр елде әртүрлі аталады: қазақ халқының тарихында патша, хан, тархан, бек, сұлтан, бай, әкім, болыс сияқты ат төбеліндей топ өздерін текті тұқым, ақсүйекпіз деп санаған. Дигитонимдік СЮП-тер: Ақ+патша, Бай+батша, Нар+батша, Бухан, Бөрі+хан, Елес+хан, Елік+хан, Үрме+хан, Қарыс+хан, Мұнай+хан, Жалау+хан, Перғауын, Хан+өлмесов, Князев (герман «тек») – орыс княздықтарынан басқа Еуропада көптеген князьдықтар мен князьдар өмір сүрген.
Демоним: Мыстанқыз, Сайтанбек, Жезтырнақ, Албасты, Жындыбаев, Жынұрғанов, Перісоққанов.
Мифоним: Албасты,Желаяқ, Жалмауыз кемпір, (қара күштер); Мыстанқыз, Жаппаргүл, Жан+қайша, Үрбіл (діни ұғымдар);
Персоним: Аяз ата, Желаяқ, Таусоғар, Бізбике (Алдар көсе), Қыз+жүлік (Қыз Жібек), Нұқатан, Сұрапыл (дауылдың аты, Алланың төрт періштесінің бірі), Шынашақ, Күнікей (ертегі).
Теоним: Берқұдай, Құдайқұлов, Әулиебайұлы, Тәңірқұлов, Пірбайұлы, Пірманов, Мұсылманов, Япыраевич.
Білім-ғылымға байланысты туған аттар: Ақылдым, Ақыл+қалта, Әліппе, Әріп+бек, Білім+гүл, Білгішбай, Емле, Жұрнақ, Үтір, Ноқат, Сұрау+бай т.б.
Жанрлық аттар: Әлқисса, Әзіл+бай, Әзіл Сықақ+ов,Әзіл+әлі, Әңгіме, Бәдік, Бос+сөз, Жырау, Келеке, Құрғақ+сөз+ов, Өлең+баев, Тілмар, Тұспал, Жыр+дария, Күй+дария, Калжың+басұлы, Мысал+жан, Мақал+бике, Пародия+ғали, Панфлет+хан, Оспақ, Сатирин, Ұйқас+бай, Эпиграмма+бай т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |
