21
Біздің ойымызша, екі номинативті мәнге ие сөздердің тіркесуінен
үшінші бір номинативті мән пайда болады деу - дұрыс емес. Мысалға екі
номинативті сөз алайық,
ақылды қыз. Осы екеуінің тіркесінен үшінші бір
номинативті мән пайда болып тұрған жоқ, жаңа грамматикалық мағына
жасалып тұр. Ол — анықтауыштық(атрибуттық) қатынас.
М.Балақаев номинативтілік қасиет туралы өз еңбегінде анық
көрсеткен. Ол сөз тіркесінің бәріне номинативтілік мән тән емес екендігін,
тек олардың жұмсалу орайында атқаратын қызметі тұрғысынан
номинативті деп тануға болатындары бар деп, оған сөз тіркесі
құрылысында пайда болған терминдік тұрақты атауларды
(социалистік
жарыс, қант қызылшасы, темір жол т.б.) жатқызады. Сол сияқты газет,
журнал, кеңсе атауларын да номинативті тіркестердің қатарында
қарастырады. Ғалым, профессор С.Исаев мұндай тіркестерді атаулық
тіркестер деп атауды ұсынған. Тіл білімінде тіркес атаулы екі үлкен топқа
бөлініп қарастырылатынын (еркін сөз тіркестері және фразеологиялық
тіркестер немесе идиомалық тіркестер) айта келіп, осы екі топтан да
айырмашылығы бар тіркестерге тоқталып, олардың бір-бірінен
айырмашылығын мысалдар арқылы салыстыра отырып дәлелдеп көрсетеді
де, “… атаулық тіркестердің басыңқы немесе тіркес құрауға ұйтқы болған
діңгек сөзі көрініп тұрады… Беретін мағынасы, негізінен, заттың я
құбылыстың атауы болғандықтан, оларды атаулық тіркестер деп бөліп
отырмыз” дей келіп,
ашық хат, аяқ киім, кәмелеттік аттестат, балалар
Достарыңызбен бөлісу: