ҚАН ТҮЗУШІ ЖҮЙЕ ФИЗИОЛОГИЯСЫНАН № 1 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАПСЫРМАЛАРЫ Тақырыбы: Қанның құрамы және қасиеттері: Қызыл қанның анатомия және физиологиясы. Гемолиз.Қан топтары. Резус фактор. Хаттама құрастыру: № 1. Тапсырма . Төмендегі сызбанұсқаны толтыру «Қанның көлемі және құрамы»
Қанның құрамы
Жалпы қанның құрамы-сарғылттау келген сұйық зат плазмадан және оның ішінде жүзіп жүрген қан жасушаларынан,яғни формалық элементтерден тұрады.
Жалпы қанның құрамы-6-8%.Дене салмағының 5-6 n. Плазма- 52-58% Қанның формалық элементтері – 42-48%
Эритроциттер. Тромбоциттер
Лейкоциттер
Гемотокрит көрсеткіштері. ЭТЖ. Ерлерде-1-10
Ерлерде-4-5млн Әйелдерде -2-15
Әйелдерде-3,9-4,7 Екі қабат әйелде-30-40
ҚРК
№ 2. Тапсырма Кестені толтыру «Қанның физико химиялық қасиеттері».
Қасиеттері
Қалыпты көрсеткіштері
Тұтқырлығы
Ол кан түйіршіктері мсн плазмадағы, әсіресе ірі молекулалы заттардың деңгейіне байланысты. Қан тұткырлығы қанның қойылуына не сұйылуына қарай әрдайым өзгеріп отырады. Демек, қанның бұл қасиеті қан түйіршіктерінің, плазма белоктарының осіресе глобулиңдердің мөлшеріне байланысты. Қанның түтқырлығы эдетте судың тұтқырлытынан 4-5 есе артык. Плазманың түтқырлығы 1,7-2,2.
Жаңа туган нәресте денесінен су көп мөлшерде сыртқа шығады, осыған орай оның каны қоюланып, эритроциттер саны көбсйеді де, қан тұтқырлығы 10,0-14,8-ге жетеді, бірақ 5-6 күннен кейін 8,6-8.8-ге дейін төмендсп, бір ай
өткен соң есейгсн баланікімен теңеледі
Осмостық қысымы
Қою жэне сұйық ерітіндіні қатар қойып, олардың арасына мембрана салса, еріткіш (су) сұйык ерітіндіден қою ерітіндіге өте бастайды. Жартылай өткізгіш мембрана аркылы ерітіндіні өткізетін итерме күш осмостык қысым деп аталады. Ол жарғақтың екі жағындағы (бетіндегі) ерітінділерде еріген электролиттер мен молекулалар санына, олардың арасындағы айырмашылыкка байланысты. Ерітіндінің осмостық мөлшері мен осмостық қысымының аз-көптігі еріген бөлшектердің химиялық тегіне емес, жалпы санына байланысты, еріген заттардың иондар саны негүрлым көп болса, оның осмостык кысымы соғұрлым жоғары болады. Қаннын осмостык кысымының 60%-ы ас тұзы (NaCI) иондарына байланысты, Плазма құрамында белок көп (7,2-8,5%). Бірақ оның молекулалары ірі болатындыкган саны бейор- ганикалык зат иондарының санынан аз, сондықтан канның жалпы осмостык қысымының 1/200 бөлігі гана белок кысымына байланысты. Қанның осмостық қысымы оның қату температурасы арқылы анықталады. Әдетте қанның кату температурасы (депрессия көрсеткіш) ДО,560-0,580С. Бұл шамада канның осмостык қысымы 7,5-7,6 атмосферата тең, ал СИ жүйесі бойынша 302-310 м.осм/л. Қан жасушалары мен плазманың осмостық қысымдары бірдей (тең). Қанның белок молекулалары тудыратын онкос (ісінді) кысымы коллоидтык-осмостық кысым деп аталады. Ол 0,02-0,03 атмосферага не сынап бағанасы бойыпша 25-30 мм-ге тең. СИ жүйесі бойынша 2,0-2,1 м.осм/л. Онкостык қысым аз, бірак оның қан-тін арасындагы
су алмасу үрдістерін реттеуде зор мэні бар. Белоктардың гидрофилдік (су үстап тұру) қасиеті өте жоғары. Бүл кысым белгілі бір деңгейге жетісімен 167
плазма сұйыктыгының сыртқа шығуы тоқтайды да тіндегі судың қан тамырына өтуі үдейді, сондыктан тамырдағы қанпың көлемі плазмалық белок мөлшеріне байланысты. Сумей бірге ондағы еріген заттар мембраналар арқылы канга, лимфаға немесе кері қарай тінге өтеді, ягни тіршілікке өте кажет сіңіру, сыртқа шыгару үрдістері қандагы белок деңгейіне де байланысты.
Химиялық
заттармен реакцияға түсу
қабілеті
Қанның түсі, реңі эритроцит ішіндегі гсмоглобиннің эртүрлі газдармен, баска да химиялык заттармен реакцияга түсіп, тиісті косындылар күруына байланысты. Мәселсн, артерия қанының ашык кызыл түсі канда оксигемоглобиннің (гемоглобинмен оттегі косындысы ННв02), вена канының күңгірт түсі карбогемоглобиннің (гемоглобин мен көмір қышкылды газдың косындысы - ННВС02) көбірек болуына байланысты. Адамга иіс тигенде гемоглобин иісті газбен косылып карбоксигемоглобин (ННвСО) түзіледі де, қанның түсі қызыл күрең (танкурай түсті) тартады. Күкіртсутек (H2S) эсерінен сульфгемоглобин түзілсе кан карайып кетеді. Гемоглобиннің оттегімен түракты косындысы метгемоглобин косындысынан қан қоңыр түске боялады. Қанның иісі оның кұрамындағы тез буланатын май кышкылдарына байланысты, дэмі тұзды, м.с. 1,050-1,060, плазманың м. с.-нан (1,025-1,035) жоғары, бірак эритроцит тығыздығынан (1,090) томен.
№ 3 Тапсырма .Кестені толтыру «Қан плазмасынның құрамы» Су- 90-92%
Құрғақ заттар – 8-10%
Органикалық заттар – 8-9%. Бейорганикалық – 1%
