Құрамы,классификациясы. • орындаған: Мейрамбаев Рауан • тексерген: Тоқтамысова Батима • тобы: 113-Б

Қазақ- Ресей медициналық университеті

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар кафедрасы

Белоктарға жалпы түсінік.Белоктардың,амин

қышқылдарының

құрамы,классификациясы.

• орындаған: Мейрамбаев Рауан

• тексерген: Тоқтамысова Батима

• тобы: 113-Б 

жоспары

➢

Кіріспе

➢Негізгі бөлім

• Белоктар

• Белоктардың классификациясы

• Ферменттер

• Ас қорыту ферменттері

➢Қорытынды

➢Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

• Белок

— молекулалары өте күрделі

болатын аминқышқылдарынан құралған органикалық зат; 

тірі организмдерге тән азотты күрделі органикалық

қосылыс. 

• Ферменттер

— барлық тірі организмдер құрамына кіретін

арнайы ақуыздар. Химиялық реакцияларды жеделдетеді.

• Ас қорыту ферменттері

– тағамдық күрделі компоненттерді

одан әрі абсорбциялануы үшін қарапайым заттарға дейін

ыдырататын ферменттер.

Негізгі бөлім

➢Белоктар

➢Белоктардың 

классификациясы

Белоктар туралы жалпы түсінік

• Жер жүзіндегі тірі ағзалардың негізгі құрамды бөлігі –

белок. Ф. Энгельс өзінің «Табиғат диалектикасы» 

еңбегінде: «Өмір дегеніміз – белокты денелердің

тіршілік ету тәсілі» деген. Демек белок барлық тірінің

негізі, ал олардың тіршілік ету тәсілі – өмір болып

табылады. 

• Тірі ағзаның құрамына кіретін белоктар немесе

протеиндер (protos – бірінші, алғашқы, маңызды деген

грек сөзі) органикалық қосылыстардың 50-85% 

құрайды.

Белоктар туралы жалпы түсінік

Белоктардың физикалық жəне химиялық

қасиеттері

• Белоктар үлкен молекулалы

органикалық қосылыстар, олар

жартылай өткізгіш мембранадан өте

алмайды. Белоктарды басқа қоспадан

диализ арқылы тазарту осындай

қасиетіне негізделген. Молекуласының

пішіндеріне қарай

белоктар фибрилярлық

жəне глобулярлық болып екіге бөлінеді. 

• Белоктардың химиялық құрылысы

• Белок макромолекулалары қарапайым амин қышқылдарынан

• тұрады. Белоктарды түзетін амин қышқылдарының

құрылысын мынадай түрде көрсетуге болады:

• R – CH – COOH

|

NH2

• Амин қышқылдары түрлі белок молекулаларын түзетін

мономерлі жеке заттар. Адам ағзасында 300-ге жуық амин 

қышқылдары бар екені белгілі, бірақ олардың 20-сы ғана

белок молекуласының құрамына кіреді. Бұлар протеиногенді

аминқыш қылдары.

Белоктардың структуралық құрылымы

Протеиногенді амин қышқылдарын

радикалдарының қалдығына байланысты осы 

топқа бөледі:

1) полярсыз – гидрофобты – метил тобы, фенол 

қалдығы

2) полярлы – гидрофильді – зарядталмаған: 

гидроксил – ОН, карбоксил - СООН, амин тобы –

NH2, имин тобы ═ NН, амид –СО – NН2, тиол

тобы – SН 

Белоктың амин қышқылды құрамы XX 

гасырдың 30-шы жылдарында ғана

анықталды.

1871 жылы Н. Н. Любавин (орыс

оқымыстысы) өзінің зерттеулерінде ас қорыту

сөлі ферментінің əсерінен белоктардың амин 

қышқылына дейін ыдырайтынын анықтады. 

Осы жасалған тəжірибелер белок құрамын

анықтауда басты рөл атқарды. Осыдан кейін

А. Данилевский мен Э. Фишер амин 

қышқылдарының бір-бірімен пептидті

байланысып, тізбектесіп тұратынын айтты

Белоктың бірінші деңгейдегі

құрылымы.

• Белок молекуласының бірінші деңгейдегі құрылымы

полипептидтік тізбектегі аминқышқылдарының реттеліп

орналасуы. Бірінші деңгейдегі құрылымға тəн пептидтік байланыс

ұзындығы 0,132 нм, бұл –С–N- байланысынан (0,149 нм) кіші, С = 

N қос байланысынан ұзын (0,127 нм) (3-сурет). Кейбір ғалымдар

пептидтік байланысты ішінара қос байланыс, ішінара дара 

байланыс деген пікір айтуда. Л. Полинг пен Р. Кори рентген 

құрылымдық анализ əдісімен пептидтік байланыс бұрышын

анықтап, полипептидтік тізбек бір жазықтықта орналасқанын

дəлелдеді.

Белок молекуласының екінші деңгейдегі

құрылымы.

• Ядролық медицина процедуралары уақытты алады, 

радиозондтар қызығушылық тудыратын бөлікте бірнеше

сағаттан бірнеше күнге дейін жиналуы мүмкін. Бейнелеу