Редакциялық алқасы

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
94 
 
2015  жылдың  26  қарашасында
 
Институттың  75  жылдық  орай  «Қазақстан  Рес
-
публикасының  геология,  минерагения  және  минералдық
-
шикізат  қорларының  да
-
муы  мен  келешегі»  атты  халықаралық  ғылыми
-
практикалық  конференциясы  өтті.
 
Конференцияның ашылу салтанатына ҚР Президенті Мұрағатының қызметкерлері қатыс
-
ты.  Құжаттарды  ғылыми  жариялау  басқармасының  бас  сарапшысы  М.Т.  Жылгелдинов 
пленарлық мәжілісте құттықтау сөз сөйлеп, Геологиялық ғылымдар институтының тарихы 
мен  оның  негізін  қалаушы  және  тұңғыш  директоры  Қ.И.  Сәтбаевқа  қатысты  Мұрағатта 
сақтаудағы құжаттар негізінде баяндама жасады.
 
1940  ж.  31  тамызында  КСРО  Ғылым  Академиясының  Қазақ  филиалы  геология  сек
-
торын  КСРО  Ғылым  Академиясының  Қазақ  филиалы  жанындағы  Геологиялық  ғылыми
-
зерттеу институты етіп қайта құрады. Қазақстан КП (б) ОК
-
нің 1940 ж. 7 қыркүйегіндегі қау
-
лысымен  Қаныш
 
Имантайұлы
 
Сәтбаев  ғылыми
-
зерттеу  институтының  директоры  болып 
тағайындалып,
 
өмірінің
 
соңына  дейін  Институтты  басқарды.  1964  ж.  21  наурыздағы  Қа
-
зақстан КП ОК мен Қазақ КСР Министрлер кеңесінің қаулысымен Қазақ КСР Ғылым Акаде
-
миясының Геологиялық ғылымдар институтына Қ.И. Сәтбаевтың есімі беріледі.
 
Геология мен жер қойнауын пайдалануды дамыту мемлекетіміздің экономикалық әл
-
ауқатының  өсуін  қамтамасыз  ететін  маңызды  басым  бағыттардың  бірі  болып  табылады. 
Соңғы  жылдарда  бұл  салаларды  жетілдіруге  қатысты  бірқатар  маңызды  жұмыстар  атқа
-
рылды, әлі де біршама өзгертулер болашақта жүзеге асырылады деп жоспарлануда.
 
 
 
 
2015 жылдың 27 қарашасында
 
Бейбітшілік және келісім сарайында қайырымды
-
лық  ұйымдарының,  меценаттар  мен  донорлардың  «Қайырымдылық  керуені»  рес
-
публикалық съезі өтті.
  
Оған  қайырымдылық  көрсетушілер,  меценаттар,  үкіметтік  емес  ұйымдар,  этномәде
-
ни, діни бірлестіктер, қорлар, мемлекеттік мекемелер, ұлттық компаниялар, шетелдердің 
дипломатиялық  миссиялары,  ғылыми  және  шығармашылық  интеллигенция,  жастар  мен 
БАҚ  өкілдері  қатысты.  ҚР  Президенті  Мұрағатынан  Астана  қаласындағы  басқарманың 
(филиал) басшысы С.Ж. Әубәкіров қатысты.
 
Съезді
 
Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  хатшысы  Г.Н.  Әбдіхалықова  ашты. 
Ол  өз  сөзінде  қайырымдылық  шарасының  қоғамдағы  жоғары  маңыздылығын,  сондай
-
ақ 
қоғамдық
 
келісім мен қазақстандықтардың жалпы ұлттық бірлігін нығайтудағы ролін атап 
өтті
. 

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
95 
Съезде  Қазақстан  халқы
 
Ассамблеясының  қайырымдылық  шаралар  бойынша  кон
-
курстары  мен  жобаларының  қорытындысы  шығарылды,  емдеуді  қажет  ететін  балаларға 
қажетті
 
қаражаттарды
 
жинау акциясының нәтижелері жарияланды. 
 
Ісшаралар Қазақстан халқы Ассамблеясының қолдауымен өтті. Съезд соңында ҚХА
-
ның  «Қайырымдылық  керуені»  жалпы  ұлттық  акциясының  тұсауы  кесілді.  Бұл  ҚХА
-
ның 
«Қайырымдылықпен бірлікке», «Бейбітшілік пен келісім жол картасы» және «ҚХА –
 
20 ізгі 
іс» жобаларының жалғасы болып табылады. 
 
 
27 ноября 2015 года
 
во Дворце Мира и Согласия состоялся Республиканский съезд 
благотворительных  организаций,  меценатов  и  доноров  «Караван  милосердия».
 
В  нем 
приняли участие благотворители, меценаты, представители неправительственных, этно
-
культурных, религиозных объединений, фондов, государственных органов, национальных 
компаний,  дипломатические  миссии  иностранных  государств,  научная  и  творческая  ин-
теллигенция, молодежь и представители СМИ. От Архива Президента РК участвовал ру-
ководитель управления Архива в г. Астане (филиал) С.Ж. Аубакиров
. 
С
 
приветственным 
словом  к  делегатам  Съезда  обратилась  Государственный  секретарь  Республики  Казах-
стан Г.Н. Абдыкаликова. В своем выступлении она отметила высокую общественную зна-
чимость благотворительной деятельности, а также ее
 
роль в укреплении общественного 
согласия и общенационального единства народа Казахстана. На съезде были подведены 
итоги  конкурсов  и  проектов  Ассамблеи  народа  Казахстана  в  области  благотворительно-
сти, объявлены результаты акции по сбору средств для детей, нуждающихся в лечении. 
Мероприятия  прошли  под  эгидой  Ассамблеи  народа  Казахстана.  В  завершении  Съезда 
был  дан  старт  общенациональной  акции  АНК  «Караван  милосердия».  Она  станет  про-
должением проектов АНК: «Единство через милосердие», «Дорожная карта мира и согла-
сия» и эстафеты «АНК –
 20 
добрых дел!».
 
 
 
 
2015  жылдың  2  желтоқсанында
 
ҚР
 
Президенті  Мұрағатында  «Мәңгілік  Ел»  пат
-
риоттық актісін қолдау аясында «Мәнгілік Ел» қайраткерлері. Мүсінші Әйнеков Ма-
рат және шәкірттері» атты құжаттық
-
көркемөнер көрмесінің ашылуы өтті.
 
Іс
-
шара  заманауи  Қазақстанның
 
саясаттағы,  экономикадағы  және  мәдениеттегі  же
-
тістіктерін  кеңінен  жария  ету  және  насихаттау  бойынша  «Мәңгілік  Ел»  қайраткерлері. 
 
XX  ғасыр»  атты  топтамасының  құжаттық
-
көркемөнер  көрмелер  сериясының  қатарына 
кіреді.
 
Мүсінші Марат Әйнеков (1941–2014 жж.) Қазақстандағы, сондай
-
ақ Ресей және Түр
-
кия  елдеріндегі  Қазақстанның  және  шет  елдердің  атақты  тарихи  қайраткерлеріне  арнал
-
ған
 
21 монументтің авторы. Олардың қатарына Мәскеу қаласындағы «Абай Құнанбаев» ірі 
кешені, Анкара және Сиврихисар (Түркия) қаларындағы «Ататүрік» ескерткіші, Тегеран қа
-
ласындағы (Иран) «Абай» ескерткіші, Новосокольник (Ресей) қаласындағы «Әлия Молда
-
ғұлова» монументі және басқа да туындылар жатады.
 
Көрмеге келушілер алғаш рет Марат Әйнековтың өмірі мен шығармашылығы жайлы 
бірегей  мұрағат  құжаттары  және  фотосуреттерімен,  көркемөнер  туындылары:  мүсіншінің 
және оның шәкірттерінің мүсіндері мен суреттерімен танысты. Көрмеге қойылған жұмыс
-
тардың  ішіндегі  ең  басты  орын  алатыны:  Кенесарының  (1985  ж.),  Қазақстанның  халық 
әртісі
 
Нұрмұхан Жантөриннің (1983 ж.) және Қорқыт атаның (2000 ж.) портреттері. Сондай
-
ақ аталған көрмеге оның шәкірттері Мәлік Жүнісбаевтың «Модель», Қайрат Сұраншының 
«Нұрғалидің  портреті»,  Саид  Әйнековтың  «Арбадағы  балалар»,  «Қозғалыс»  жұмыстары 
ұсынылды. Мүсіншінің қызы Жәмилә Әйнекова –
 
суретші, ол мүсін жұмыстарын өз карти-
наларымен толықтырды. Олар: «Ыстамбұлдағы Сұлтан Ахмет мешіті» (1999), «Алма мен 
қыз
 
бала» (2006), «Қапшағай» (2011) және т. б.
 
Көрменің ашылуына Алматы қаласы әкімдігінің, Түркия бас консулдығының
 
өкілдері
, 
атақты суретшілер мен мүсіншілер, Қазақстан суретшілер Одағының мүшелері, Т. Жүрге
-
нов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының, О. Таңсықбаев атындағы Алматы сәндік 
қолданбалы
 
өнер
 
колледжінің  ұстаздары  мен  студенттері,  ҚР  Президенті  Мұрағатының 
қызметкерлері
 
қатысты
. 

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
96 
Көрменің аясында мүсіншінің шығармашылығына арналған Дөңгелек үстел ұйымдас
-
тырылды. Марат Әйнеков жайлы оның достарынан, әріптестерінен және туысқандарынан 
көп  жылы  лебіздер  айтылды.  Т.  Жүргенов  атындағы  Қазақ  ұлттық  өнер  академиясының 
профессоры,  белгілі  мүсінші  Вагиф  Юсупович  Рахманов  өз  сөзінде:  «Марат  Әйнеков 
біреудің портретін тек кескіндеп қана қоймайтын, оның жұмысында жан бар. Ол өте жан
-
жақты адам болған. Жантөриннің портретімен жұмыс істеген кезінде мен оның шеберха
-
насына жиі баратынмын, біз онда кітаптар, кино, тарих және философия жайлы талқылай
-
тынбыз. Маратпен әңгімелесу қызық болатын» –
 
деп атап өтті. Сондай
-
ақ ҚР Президенті 
Мұрағатының директоры Б.Ә. Жапаров Түркияның астанасы Анкара аудандарының бірін
-
де  Абай
 
Құнанбаевтың
 
мүсіні  мен  Мағжан  Жұмабаевтың  барельефін  орнату  жұмыстары 
кезіндегі  өз  естеліктерімен  бөлісті.  О.  Таңсықбаев  атындағы  Алматы  сәндік  қолданбалы 
өнер
 
колледжінің  оқытушысы  Алла  Амировна  Молдағалиева  Марат  Әйнековтың  90
-
шы 
жылдары  өз  қаламақысының  бір  бөлігін  колледждің  стипендияға  мұқтаж  студенттеріне 
аударғаны  туралы  баяндады.  Оның  оқушыларға  өз  білгенін  жеткізуге  асығатын  керемет 
педагог болғанын атап өтті.
 
 
 
2 декабря 2015 г
. 
в Архиве Президента РК в рамках поддержки патриотического акта 
«Мәңгілік  Ел»  состоялось  открытие  документально
-
художественной  выставки  «Мәнгілік 
Ел» қайраткерлері. Мүсінші Әйнеков Марат және шәкірттері».
 
Мероприятие  входит  в  се-
рию 
документально
-
художес
-
твенных  выставок  из  цикла 
«Мәңгілік Ел» қайраткерлері. XX
 
ғасыр»
 
по  пропаганде  и  широ
-
кому  освещению  достижений 
современного  Казахстана  в  по-
литике, экономике и культуре.
 
Скульптор  Марат  Айнеков 
(1941
–2014  гг.)  является  авто
-
ром  21  монумента  известным 
историческим  деятелям  Казах
-
стана  и  зарубежных  стран,  на 
родине, а также в
 
России и Тур-

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
97 
ции,  среди  которых  монументальный  комплекс  «Абай  Кунанбаев»  в  г.  Москве,  памятник 
«Ататюрк» в гг. Анкара и Сиврихисар (Турция), памятник «Абай» в г. Тегеран (Иран), мо-
нумент «Алия Молдагулова» в г. Новосокольники (Россия) и др.
 
Посетители  ознакомились  с  уникальными  архивными  документами,  фотографиями  о 
жизни и творчестве Марата Айнекова, художественными произведениями: скульптурами и 
картинами мастера и его учеников. Из представленных работ особое место занимают порт-
реты:  Кенесары  (1985  г.),  народного  артиста  Казахстан  Нурмухана  Жантурина  (1983  г.)
 
и 
Коркыт ата (2000 г.). Здесь же на выставке представлены работы его учеников Жунисбае-
ва  Малика  «Модель»,  Суранши  Кайрата  «Портрет  Нургали»,  Айнекова  Саида  «Дети  на 
арбе», «Два поколения» и «Движение». Дочь скульптора Джамиля Айнекова –
 
художник, 
она дополнила скульптурные работы своими картинами: «Мечеть Султан Ахмет в Стам-
буле» (1999), «Девочка с яблоками» (2006), «Капчагай» (2011) и др.
 
На  открытии  выставки  приняли  участие  известные  художники  и  скульпторы,  члены 
Союза художников Казахстана, представители генерального консульства Турции в г. Алма-
ты, преподаватели и студенты Казахской национальной академии искусств им
. 
Т.К. Журге-
нова,  Алматинского  колледжа  декоративно
-
прикладного  искусства  им.  О.  Тансыкбаева  и 
сотрудники Архива Президента РК.
 
В рамках выставки был организован Круглый стол, посвященный творчеству скульп-
тора. Много теплых слов сказали о Марате Айнекове его коллеги, друзья и родственники. 
Как  отметил  в  своем  выступлении  известный  скульптор,  профессор  Казахской  нацио-
нальной  академии  искусств  имени  Т.К.  Жургенова  Рахманов  Вагиф  Юсупович:  «Марат 
Айнеков  не  просто  изображал  чей
-
то  портрет,  в  его  работах  есть  душа.  Он  был  очень 
разносторонним  человеком.  Когда  он  работал  над  портретом  Жантурина,
 
я  часто  посе-
щал его мастерскую, где обсуждались книги и фильмы, история и философия. Было ин-
тересно общаться с Маратом». Директор Архива Президента РК Джапаров Б
.
А
. 
также по-
делился  своими  воспоминаниями,  как  велись  работы  по  установке  барельефа  Магжана 
Жумабаева и бюста Абая Кунанбаева в одном из районов Анкары столице Турции. Пре-
подаватель  Алматинского  колледжа  декоративно
-
прикладного  искусства  им.  О.  Тансык-
баева  Мулдагалиева  Алла  Амировна  рассказала,  как  в  90
-
е  годы  Марат  Айнеков  пере-
числял  часть  своих  гонораров  на  счета  колледжа  для  стипендий  нуждающимся  студен-
там.  Она  отметила,  что  он  был  прекрасным  педагогом,  который  охотно  делился  своими 
знаниями с учениками.
 

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
98 
2015  жылдың
  7
–
11 
желтоқсаны
 
аралығында  ҚР
 
ПМ  Құжаттарды
 
ғылыми
 
жария
-
лау  басқармасының  бас  сарапшылары  Е.В.  Чиликова  мен  М.Т.  Жылгелдинов  «Из 
истории депортаций. Казахстан. 1940–1955 гг.» құжаттар жинағының 3 кітабына ма
-
териалдарды  іріктеп  алу  мақсатында  Оңтүстік  Қазақстан  облысы  мемлекеттік  мұрағаты 
мен  Шымкент  өңірлік  мемлекеттік  мұрағатында  іздестіру  жұмыстарын  жүргізіп  қайтты. 
Аталған жинақтың 1930–1935 және 1935–1939 жж.
 
аралығын қамтитын алғашқы екі томы 
2012, 2014 жж. жарық көрген болатын.
 
Құрылу  тарихы  1934  ж.  наурыз  айынан  бастау  алатын  ОҚО  мемлекеттік  мұрағаты 
мен  2003  ж.  25  маусымында  бұрынғы  облыстық  Партия  тарихы  институтының  негізінде 
құрылған Шымкент өңірлік мемлекеттік мұрағатынан Қазақстанға 1940–1945 жж. Әзірбай
-
жан, Грузия, Армения, Солтүстік Кавказ, т.
 
б. елдерден жер аударылған қоныс аударушы
-
ларға  қатысты  біршама  материалдар  табылды.  Атап  айтқанда,  іздестіру  жұмыстарының 
нәтижесінде жинақтың деректік қоры Оңтүстік Қазақстан облысына мәжбүрлі түрде қоныс 
аударылған  поляк,  неміс,  фин,  грек,  грузин,  шешен
-
ингуш,  қарашай,  қабарда
-
балқар, 
әзірбайжан, қырым татарлары, осетин, түрік, күрдтер туралы бірегей құжаттар кешенімен 
толықтырылды.
 
 
11  желтоқсанда  Шымкент  қалалық  мұрағатында  аталған  мұрағаттар  қызметкерле
-
рінің қатысуымен кездесу
-
семинар ұйымдастырылды. Бас сарапшы Е. Чиликова
 
«Ассамб
-
лея народа Казахстана в пространстве исторической памяти» тақырыбында көрініс шолу 
жасап, «Из истории депортаций. Казахстан. 1940–1955 гг.» жинағы бойынша  атқарылған 
жұмыстарға тоқталып өтті. Өз кезегінде М. Жылгелдинов ҚР Президенті Мұрағатында
 
жү
-
зеге асырылған «Екінші дүниежүзілік соғыстың қазақстандық әскери тұтқындары: әдебиет
-
тер, дереккөздер және мәліметтер базасы» ғылыми
-
зерттеу жобасы бойынша таныстыру 
өткізді. Осы жоба негізінде іске қосылған 
www.tutkyn.kz
. доменді атауы бойынша ашылған 
«Екінші дүниежүзілік соғыстың қазақстандық әскери тұтқындары. Республикалық деректер 
базасы»  сайтының  жұмысына  тоқталып  өтті.  Айта  кетсек,  қазіргі  күнде  аталған  деректер 
базасында  соғыс  жылдарында  тұтқында  болған  30  мыңнан  аса  қазақстандықтар  туралы
 
ақпарат орналастырылған. Сонымен қатар, М. Жылгелдинов үстіміздегі жылдың ақпанын
-
да  ҚР  Президенті  Мұрағатында
 
құрылған  Жас  мұрағатшылар  кеңесінің  жұмысы  туралы 
және 6 қарашада Архив негізінде өткізілген I Республикалық Жас мұрағатшылар байқауы 
туралы баяндап берді. Аталған жобалар Оңтүстік Қазақстандық әріптестер тарапынан қы
-
зығушылық тудырып, мұрағат басшылары әскери тұтқындар жобасы және алдағы жылға 
жоспарланып отырған XX ғ. басындағы аштық тақырыбына қатысты жобаға облыстық мұ
-
рағатшылардың қатысып атсалысуына қатысты өз ұсыныстарын білдірді.
 
Кездесу аясында мұрағатшылар тарапынан Шымкент қаласы бойынша және Оңтүстік 
Қазақстан  облыстық  тарихи
-
өлкетану  мұражайына  шолу  экскурсиясы  ұйымдастырылды. 
Мұражай 1920 ж. негізгі міндеті қала мектептерін көрнекті оқу құралдарымен қамтамасыз 
ету  болған  Сырдария  халық  ағарту  бөлімінің  педагогикалық  зертханасы  және  педагоги
-
калық мұражайы болып құрылған. 1925 ж. Орта Азиялық табиғат және көне ескерткіштерді 
қорғау Кеңесінің ғылыми қызметкері М.Е. Массонның басшылығымен қайта құру жұмыста
-
ры  жүргізіліп,  мұражайдың  жұмысы  өлкенің  өндіргіш  күштері  мен  тарихын  зерттеу  ісі  ба
-
ғытында жүргізіле бастайды. 1938 ж. мұражай облыстық тарихи
-
өлкентану мұражайы бо
-
лып қайта құрылады. Қазіргі күнде мұражай 2014 ж. заман талабына сай салынған жаңа 

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
99 
ғимаратта  орналасқан.  Өлке  тарихына  қатысты  тас  заманынан  бергі  құнды  қазыналары
-
мызды  сақтап  отырған  мұражайда  палеонтология,  археология,  этнография  залдарымен 
қоса  Қазақ  хандығы  және  қазіргі  заман  залы,  Тәуелсіз  Қазақстан  бойынша  жәдігерлер 
орналастырылған.
 
 
 
2015  жылдың.  11  желтоқсанында
 
көрнекті  ғалым  Ермұқан  Бекмаханұлы 
Бекмахановтың  100  жылдығына  арналған  «Е.  Бекмаханов  және  ұлттық  тарихты 
дәуірлеу»  тақырыбында  ғылыми
-
тәжірибелік  конференция  өткізілді.  Конференция
-
ны  Ш.Ш.  Уәлиханов  атындағы  Тарих  және  этнология  институты  ҚР  Президенті  Мұра
-
ғатымен бірлесе отырып ұйымдастырды.
 
Е.  Бекмахановтың  тағдыры  ХХ  ғасырда  Қазақстанның  тарих  ғылымының  қалыптасу 
барысын сипаттайды. Сол кезде ғалымның зерттеу жұмысы қатал идеологиялық қысымға 
тап келді. КОКП қағидаларынан ауытқыған кез
-
келген іс қудалауға түсті. Е. Бекмахановтың 
өмірі  мен  еңбек  ету  тұсы  Сталиннің  қатал  жүйесінің  орын  алған  кезеңінің  қиын
-
қыстау 
уақытына  тап  келді.  Е.Б.  Бекмаханов  өзінің  «ХІХ  ғасырдың  20–40  жылдарындағы 
Қазақстан»  атты  еңбегінде  патша  үкіметінің  отаршылдық  саясатына  қарсы  Кенесары 
бастаған  ұлт
-
азаттық  көтерілісін  алғаш  рет  жазды.  Ал  қарулы  көтерілістің  ұйымдастыру
-
шысы  –
 
Кенесары  Қасымовты  ұлт  батыры  деп  көрсетті.  Бірақ  кітапқа  тыйым  салынды. 
Сөйтіп, 1950 ж. Е. Бекмаханов қуғындалды.
 
Е. Бекмаханов ақталғаннан кейін Қазақстанда ғана емес, одан тыс жерлерде де та-
нымал  тарихшы  ғалым  ретінде  халықтың  сүйіспеншілігіне  бөленіп  көпшіліктің 
мақтанышына айналды. Сондай
-
ақ, ол жастарға қамқор жетекші болды. 1962 ж. ғалымның 
сіңірген  зор  еңбегі  мен  жеңісі  бағаланып,  республикалық  Ғылым  Академиясының  мүше
-
корреспонденті болып сайланды.
 
Конференцияда  ҚР  Президенті  Мұрағатының  директоры,  техника  ғылымдарының 
докторы,  профессор  Б.Ә.  Жапаров,  Е.  Бекмахановтың  жұбайы  –
 
Х.А.  Бекмаханова,  “Ин-
теллект  Орда”  халықаралық  әлеуметтік
-
гуманитарлық  зерттеулерді  ықпалдастыру 
институттының  бас  директоры,  т.
 
ғ.
 
д.,  профессор  С.Ф.  Мажитов,  Абай  атындағы  Қазақ 
Ұлттық  педагогикалық  университетінің  оқытушысы,  тарих  ғылымдарының  докторы  М.Қ. 
Қойгелдиев,  сондай
-
ақ  мұрағатшылар,  Ш.Ш.  Уәлиханов  атындағы  Тарих  және  этнология 
институтының жас ғалымдары баяндама жасап, сөз сөйледі.
 
Б.Ә. Жапаров конференцияны ашу барысындағы сөзінде Ермұхан Бекмаханов өзінің 
аз  ғана  ғұмырында  (1915–1966  жж.)  талмас  таланты  мен  сарқылмас  қуатының  нәти
-
жесінде  ғалым  ретінде  ғана  емес,  елінің  азаматы  және  патриоты  ретінде  де  көп  іс  тын
-
дырғанын  айтты.  Бүгінде  Е.Б.  Бекмахановтың  ғылыми  мұрасын  одан  әрі  зерделеу  ғана 
емес,  соныман  бірге  оның  жеке  тұлғасын  және  өскелең  жас  буынды  патриоттыққа  тәр
-
биелеуге лайықты үлгі ретінде –
 
өмір жолдарын да оқып
-
үйрену қажет екендігін атап өтті.
 
Ғалымның  жұбайы  Халима  Адамқызы  Бекмаханова  конференцияның  ұйымдас
-
тырылғанына алғысын білдіре отырып, Е. Бекмахановтың үлкен арманы орындалғанын –
 
Қазақстан  тәуелсіздік  алғаннан  бері  қазақ  тарихы  туралы  ашық  және  жоғары  білікті  дең
-
гейде  айтылғанын  атап  өтті.  Ол  ғалымның  күнделікті  өмірі  туралы  естеліктермен  бөлісті 
және «Перечитываю снова и снова»
 
деп аталатын отбасы мұрағатында сақталған екеуінің 
арасындағы жазысқан хаттардан (1946–1965 жж.) тұратын Е. Бекмахановтың мерейтойы
-
на орай шығарылған кітапты таныстырды. Қазір оның балалары, немерелері, оқушылары 
тірі және бүкіл ғұмырын арнаған оның ісі тірі –
 
қазақ халқының таза және шынайы тарихын 
жасау салтанат
 
құрды, демек, Е. Бекмаханов та тірі –
 
деп атап көрсетті.
 
Профессор М.Қ. Койгельдиевтың «Е. Бекмаханов және Ұлттық тарихтың қазіргі кезеңі 
туралы»  баяндамасы  отандық  тарихтың  жаңа  концепциясын  қалыптастыру  тұрғысында 
қазақ  тарихын  дәуірлеу  проблемаларына  арналды.  Баяндамашы  Е.  Бекмахановтың 
 
«ХІХ ғасырдың 20–40 жылдарындағы Қазақстан» монографиясы тегінде ХХ ғ. ұлт тарихын 
қалыптастыруда алғашқы қадамды жасағанын айтты. Бүгін жаңа басталған ХХІ ғ. бірінші 
жоспарға қазақ тарихын дәуірлеуді қайта қарау міндеті кіреді. Атап айтқанда, жаңа тарих-
ты кезеңін қай тарихи оқиғадан бастау керек мәселесін шешу. М.Қ. Қойгелдиев бұл дата-
ны 1905 жыл деп санауға толық негіз бар деп көрсетті. Бұл дата қазақ даласының саяси 
жандану  уақытының  басы  болып  табылады.  Бұл  мәселе  біліктілер  арасында  арнайы 

РЕСМИ БӨЛІМ 
ОФИЦИАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 
100 
талқылауды  талап  тетеді.  Алайда  өз  халқының  мүддесі  мен  арманын  білдіруге 
талпынғаны үшін зардап шеккен Е. Бекмаханов сияқты көрнекті ұлт тарихшысының ғылы
-
ми мұрасын зерделеуге арналған конференция осындай проблемалар талқылана алатын 
және талқылануы тиіс бірден бір орын екенін атап өтті.
 
Конференция қорытындысы бойынша қарар қабылданды.
 
 
 
11  декабря  2015  г.
 
в  Архиве  Президента  РК  состоялась  республиканская  научно
-
практическая  конференция  «Е.Б.  Бекмаханов  и  проблемы  периодизации  национальной 
истории», посвященная 100
-
летию со дня рождения выдающегося казахского ученого Ер-
мухана  Бекмахановича  Бекмаханова.  Конференция  организована  Институтом  истории  и 
этнологии им. Ч.Ч. Валиханова совместно с Архивом Президента РК.
 
Судьба Е. Бекмаханова отражает эпоху, в которой создавалась историческая наука 
Казахстана  ХХ  века.  Тогда,  исследовательская  работа  ученых  находилась  под  жестким 
идеологическим  давлении.  Любое  отклонение  от  курса  КПСС  в  сторону  научной  объек-
тивности  подвергалось  преследованию.  Именно,  в  такой  тяжелой  обстановке  пришлось 
жить  и  работать  Е.Б.  Бекмаханову  и  в  полной  мере  испить  чашу  горечи  времен  культа 
личности  Сталина.  В  своем  труде  «Казахстан  в  20–
40-
е  годы  XIX  в.»  Е.Б.  Бекмаханов 
впервые охарактеризовал сопротивление казахов колониальной политике царской России 
как борьбу за независимость, а вдохновителя вооруженных восстаний –
 
Кенесары Касы-
мова  показал,  как  национального  героя.  Книга была  запрещена.  И в  1950 г.  Бекмаханов 
был репрессирован. После реабилитации Е. Бекмаханов пользовался огромным автори-
тетом  ученого  и  борца,  любовью  и  уважением  сотен  и  тысяч  простых  людей,  которыми 
был признан как самый популярный ученый
-
историк не только в Казахстане, но и далеко 
за его пределами. Был он также заботливым наставником молодежи. Заслуженным три-
умфом ученого явилось избрание его в 1962 г. членом
-
корреспондентом республиканской 
Академии наук.
 
На  конференции  выступили  следующие  докладчики:  директор  Архива  Президента 
Республики Казахстан, доктор технических наук, профессор Джапаров Б.А., супруга Бек-
маханова Е. –
 
Бекмаханова Х.А., генеральный директор Международного института инте-
грации  социогуманитарных  исследований  «Интеллект  Орда»  Мажитов  С.Ф.,  профессор 
Казахского Национального педагогического университета имени Абая Койгельдиев М.К., а 
также архивисты, ученые и молодые исследователи Института истории и этнологии име-
ни Ч.Ч. Валиханова.
 
Джапаров  Б.А.  в  приветственном  слове  к  участникам  конференции  подчеркнул,  что 
Ермухан Бекмаханов за свою столь короткую жизнь (1915–
1
966 гг.), благодаря таланту и 

жүктеу/скачать 7,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: