Реферат №2 ожсөж тақырыбы: М. Хайдеггер онтологиясының негізгі ұғымдары Орындаған: Баяхмет Елдар фк-203 Тексерген:Әділ Мархаба

Реферат

1. Мартин Хайдеггер (нем. Martin Heidegger, 1889 жылы 26 қыркүйек－1976 жылы 26 мамыр) — неміс ойшылы, қазіргі заман батыс философиясында ең ықпалды философтардың бірі, экзистенциализм, Феноменология, деконструкция, герменевтика, постмодернизм, саясаттану теориясы, психология и теология салаларына айтарлықтай үлес қосқан ғұлама. Ол Құрлықтық философия (Continental philosophy) дәстүріне мұрагерлік етіп, өз ғұмырында таңдаулы, әрі таласқа толы еңбектер жазды. Әсіресе оның «Болмыс және уақыт» (Being and time) (1927) еңбегі ХХ ғасырдағы танымал бірегей туындылардың бірі есептеледі.

2. Онтология (гр. ontos – болмыс, logos – ілім) – философия ғылымының саласы; әлемдегі заттардың фундаменталды мәні (мысалы, саналылар бар ма) табиғатын айкындаумен айналысатын философияның (және метафизиканың) бөлімі.Жалпылық негізін, болмыс принциптерін, оның құрылымы мен заңдылықтарын қарастырады.
Философиялық онтологиялық теорияның мысалдары - Платонның «түрлер» теориясы немесе ғылыми теориялармен жалпы негіздердін қандай түрлері белгіленеді деген сұраққа жауап іздейтін жақында пайда болған ғылыми реализм теориясы. Онтологиялық дәйектер сондай-ақ, социологиялық теорияның анық (немесе анық емес) ерекшелігі, мысалы, Дюркгеймнің «әлеуметтік фактілер» концепциясы, Вебердің (немесе символдық интеракционизмнің) индивидуалды факторларға көңіл бөлуі, Маркстың материализмі және оның өндіріс тәсілдері мен өндірістік қатынастарға басты назар аударуы.

Онтологиятерминін алғаш енгізген (1613) неміс философтары Р.Гоклениус пенХ.Вольф. Бұл философтардың пікірінше Онтология адамның шынайы дүниемен байланысын түйсікпен емес материалды болмыстан бөлек тұратын ақыл-парасат, абстракциялық рух арқылы таниды. Олар Онтология бүкіл дүниенің (оның ішінде субстанция, кеңістік пен уақыт, т.б.) негізі мен мәнін болмыстағы алуан түрлі құбылыстардың себебін, дамуын түсіндіретін бірден-бір ғылым деп санады.

3. Мартин Хайдеггердіңмақаласында фундаментальды онтологиясына, оның мазмұнында диалектикалық логика элементтерінің болуына талдау жүргізіледі. Егер диалектикалық логиканы түпкі және шексіз өзара қарым-қатынас туралы ілім ретінде анықтаса (басқалармен, аз мәнді, қарама-қайшылықтармен қатар), онда іргелі онтологияда түпкі орнына мән қоюға болады, ал шексіз орынға − Хайдеггер болмыс (Seyn) деп атайды. Болмыс оған қатысты трансцендентті болса да, мәнсіз.
Мәннен болмысқа өту логикасы ерекше диалектикалық терістеу арқылы анықталады, ол привациядеп аталады. Привация уақыт өте келе экзистенциальды уақытты бір біріне қарама-қарсыға алып келеді. Біруі екіншісіне ауысу сәті онтологияда бейболмыс сияқты.

Бейболмыс- уақытты белсендірудің нәтижесі. Уақытты терістеу болмыстың терістеуінен кейін Хайдеггер диалектикасын дәстүрлі терминологияда болмыстың диалектикасы және ештеңе ретінде көрсетуге болады. Алайда, ол Гегель диалектикасынан принципті түрде ерекшеленеді, онда болмыс және бейболмыс абстракцияға толық ұқсастыққа дейін, бір-бірімен қандай да бір айырмашылықтарды жоғалтумен жеткізіледі.Алғашқы рет пайдаланылатын философиялық рефлексия үлгісі ретінде Хайдеггер "Софист" Платондиалогын атап өтеді, онда тұтас емес, біртұтас (көп жағдайда біртұтас) болмыстың жетіспеуі бейболмысқа әкеледі деп айтылады.

Хайдегердің міндеті-уақытты оңалту, оғанболмысқа орын беру. Болмыс деңгейінде ойшыл жою, уақыт теңдігі (бейболмыс) жойылады, оның орнына бірінші жағдайда бейболмысқа қарағанда мүлдем басқа мағынасы бар бейьолмыс қойылады. Кез келген жағдайда болмыс уақыттың субстанциясы ретінде әрекет етеді.Мартин Хайдеггер (1889-1976) 20 ғасыр философиясына айтарлықтай әсер етті. Әрбір көрнекті философ бүкіл әлемдік философияны қайта құру жобасын ұсынады. Осыған байланысты Хайдеггер ерекше радикалды болды.

Философияның барлық алдыңғы тарихындағы сияқты қазіргі философияда болмыс мәселесі негізгі мәселе болып табылады. Барлық басқа философиялық мәселелер болмыстың көрінісі оларға түсетін дәрежеде мағына мен мәнге ие. Болмысты іздеуге ұмтыла отырып, философия ғылымның, діннің, өнердің алдында өзінің ерекшелігін қорғайды, болмыстың ашылуы мүмкін ерекше өмір салты ретінде ойлаудың ерекше табиғатын ашады. Болмысты іздестіру – бұл адамдардың шағын тар кәсіби тобының айналысуы емес, адамды, М.Хайдеггердің сөзімен айтқанда, оның үйін, т.б. олардың панасыздығы мен жетімдігін жеңу. Болмысты іздестіру - адамның өз тамырын іздеуі, оның көмегімен адам өзін қоршаған дүниенің мағынасыздығын жеңе алады, өзін болмыстың қажетті және алмастырылмайтын бөлігі, «болмыстың бағушысы» сезіне алады. болмыс туралы хабарды өсиет етіп қалдырады, бұл оның өмірінің басты міндеті. Бұл ізденістер адам болмысының негізі болып табылады.

Парменид заманынан бері өткен ғасырларда болмыс арқылы көп нәрсе – ойлау, идеялар әлемі, Құдай, материя, т.б. Болмысты түсіну, оған қол тигізу, болмыстың көлеңкесінде қалу адамды түрлендіреді, түрлендіреді, эмпирикалық өмірдің мәнсіз хаосынан шығарып, өзін-өзі тіршілік етеді, өзін болмыс етеді.

Болмыс дегеніміз не, адам болмысының мәні неде, адам болмыспен қалай байланысты, адамның өзіндік ерекшелігі неде? - бұл сұрақтар ХХ ғасыр философтарының онтологиялық мәселелерінде маңызды орын алады. Адамның адамгершілігі, яғни оның болмысы қандай, бұқаралық тұлғаның пайда болуына не себеп болды, ол үшін адамгершілік құндылықтар мен мұраттар бос сөз тіркесі болып табылатын сұрақтарға ұтымды және біржақты жауап беруге болады ма? .