Реферат «Капиллярлық құбылыстар»
«ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ
жүктеу/скачать 0,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| «ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ» МЕББМ NSEO «KAZAKH-RUSSIAN MEDICAL UNIVERSITY» 6 түсу үдеуі. Д.Жюрен (1684 – 1750) формуласы деп аталатын бұл өрнек сұйықтықтың капилляр түтік бойымен көтерілу (не төмен түсу) биіктігін (h) анықтайды. К. қ. табиғатта, күнделікті өмірде және өндірісте елеулі рөл атқарады. Судың топыраққа және әр түрлі кеуек материалдарға сіңуі, керосиннің білтемен жоғары көтерілуі, кентасты байыту үшін қолданылатын флотация осы К. қ-ға негізделген. К. қ-ды алғаш рет Леонардо да Винчи (15 ғ.) ашып зерттеген. Онан кейін Б.Паскаль (17 ғ.) мен Дж.Жюрен (18 ғ.) капилляр түтіктің көмегімен тәжірибе жасаған. К. қ-дың теориясы Т.Юнгтің (1805), П.Лапластың (1806), Дж.Гиббстің (1875) және И.С. Громеканың (1879, 1886) еңбектерінде дамытылған. Капиллярлық құбылыстар сұйықтықтың басқа ортамен оның шекарасындағы беткейлік құбылыстары оның бетінің қисық сызығымен байланысты. Газ фазасымен шекарадағы сұйық бетінің қисықтығы интерфейсті қысқартып, сұйықтың шектеулі көлемін шар тәрізді етіп беретін сұйықтықтың беткі кернеуі нәтижесінде пайда болады. Шардың берілген көлем үшін минималды беті болғандықтан, бұл пішін сұйықтықтың минималды беттік энергиясына сәйкес келеді, яғни. оның тұрақты тепе-теңдік жағдайы. Сұйықтықтың жеткілікті үлкен массалары болған жағдайда, беттік керілудің әсері ауырлық күшімен өтеледі, сондықтан аз тұтқырлығы бар сұйықтық тез құйылатын ыдыстың формасын және оның еркіндігін тез алады. беті тегіс болып көрінеді. Ауырлық күші болмаған кезде немесе өте аз массалар жағдайында сұйықтық әрқашан сфералық пішінді алады (тамшы), оның беткейлік қисығы көпшікті анықтайды. заттың қасиеттері. сондықтан капиллярлық құбылыстар Нөлдік ауырлық жағдайында, сұйықтықты газ тәріздес ортада ұсақтау кезінде (немесе сұйықтықтағы газдың атомизациясы) және будың конденсациясы кезінде сұйықтық тамшыларының жаңа фазасының нуклеациясы кезінде көптеген тамшылардан немесе көпіршіктерден (эмульсиялар, аэрозольдер, көбіктер) тұратын жүйелердің қалыптасуында айтылған және маңызды рөл атқарады. , қайнау кезіндегі бу көпіршіктері, кристалдану ядролары. Сұйықтың конденсацияланған денелермен (басқа сұйық немесе қатты) жанасуында интерфейстің кернеуі нәтижесінде қисықтық пайда болады. Ылғалдану жағдайында, мысалы, сұйықтық ыдыстың қатты қабырғасына тигенде, қатты зат пен сұйықтықтың молекулалары арасындағы тартылыс күштері оны кеме қабырғасы бойымен көтеруге мәжбүр етеді, нәтижесінде сұйықтың қабырғаға жақын орналасқан беткі бөлігі вогт пішінді болады. Тар арналарда, мысалы, цилиндрлік капиллярларда вогнуты менискус пайда болады - сұйықтықтың толығымен иілген беті. |