Реферат «капиллярляқ ҚҰбылыстар»
жүктеу/скачать 49,29 Kb.
|
| НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Капиллярлар артериялық жүйені, соның ішінде қанды жүректен алып кететін қан тамырларын – веноздық жүйемен байланыстырады. Сіздің веноздық жүйеңізге қанды жүрекке қайтаратын қан тамырлары кіреді. Қан мен ұлпалар арасында оттегі, қоректік заттар және қалдықтар алмасуы капиллярларда да жүреді. Бұл екі процесс арқылы жүзеге асады: Пассивті диффузия. Бұл заттың концентрациясы жоғары аймақтан төмен концентрациялы аймаққа қозғалысы. Пиноцитоз. Бұл сіздің денеңіздің жасушалары майлар мен ақуыздар сияқты шағын молекулаларды белсенді түрде қабылдайтын процесті білдіреді. Капиллярлардың қабырғалары басқа жұқа қабатпен қоршалған эндотелий деп аталатын жұқа жасуша қабатынан тұрады.Олардың бірқабатты эндотелий құрамы, капиллярлардың әртүрлі типтері арасында өзгеріп отырады және оны қоршап тұрған базальды мембрана капиллярларды қан тамырларының басқа түрлеріне қарағанда біршама «ағып кетеді». Бұл оттегі мен басқа молекулалардың денеңіздің жасушаларына оңай жетуіне мүмкіндік береді.Сонымен қатар, иммундық жүйеңіздің ақ қан жасушалары инфекция немесе басқа қабыну зақымдану ошақтарына жету үшін капиллярларды пайдалана алады. КАПИЛЛЯРЛАР – ҚҰРЫЛЫСЫ Капиллярлар қарапайым құрылымымен сипатталады. Олар тек қана эндотелийден – жасушалардың бір қабатынан түзілген қан мен лимфа тамырларының арнайы қабығымен түзіледі. Эндотелий барлық қан тамырларын, лимфа тамырларын және жүректі сызады. Капиллярлар Сонымен қатар, оларда қан мен тіндер арасындағы заттардың алмасуын қамтамасыз ететін көптеген тесіктер бар. Капиллярлардың сыртқы құрылымы да маңызды. Олар перициттерге, яғни күшті жиырылуға қабілетті дұрыс емес орналастырылған жасушаларға жабысады. Капиллярлар олар өте тар, олардың диаметрі 7-ден 15 микрометрге дейін. Пайда болуы Басқа сұйықтықпен, газбен немесе өзінің буымен шекаралас орналасқан сұйық бетінің иілуі де Капиллярлық құбылыстарқа жатады. Сұйықтық бетінің иілуі салдарынан, оның астында қосымша капиллярлық қысым (р) пайда болады. Бұл қысымның шамасы Лаплас теңдеуімен өрнектеледі: р=р1––р2=212/r, мұндағы 12 – екі ортаның шекарасындағы беттік керілу, р1 және р2 – сұйықтықтағы (1) және онымен жанасқан ортадағы (2) қысым, r – беттің орташа қисықтық радиусы. Сұйықтықтың ойыс бетінің (r<0) астындағы қысым теріс таңбалы (р<0), ал дөңес бетінің (r>0) астындағы қысым оң таңбалы (р<0) болады. Шекаралық бет жазық (r=) болса, сұйықтыққа қосымша қысым әсер етпейді (р=0). Капиллярлық құбылыстар молекулааралық күш пен сыртқы күш (негізінен, ауырлық күші) әсерінен болатын сұйықтық бетінің тепе-теңдігі мен қозғалысының кейбір түрлерін де қамтиды. Сыртқы күш әсер етпесе немесе ол басқа күшпен теңгерілсе, сұйықтық беті жазық болмай имек болады. Мысалы, салмақсыздық жағдайындағы шектелген сұйықтық көлемі беттік керілудің әсерінен шар тәрізді пішін алады. Бұл жағдайда сұйықтық орнықты тепе-теңдікте болады. Өйткені, көлемдері бірдей геометриялық денелердің ішінде бетінің ауданы ең аз болатын дене – шар. Едәуір мөлшерде алынған тұтқырлығы аз сұйықтық, өзі құйылған ыдыстың пішінін қабылдайды. Жердің тарту күші беттік керілудің әсерін жеңетіндіктен, мұндай сұйықтықтың бос беті жазық болады. Бірақ сұйықтықтың массасы кеміген сайын беттік керілудің рөлі артады. Сұйықтықты газ ішіне бүріккенде немесе газды сұйықтықпен араластырғанда шар тәрізді майда тамшылар немесе көпіршіктер пайда болады. жүктеу/скачать 49,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|