Атеросклероз Атеросклероз (atherosclerosіs; гр. athrа —ботқа және sklrsіs — қатаю)—қан тамырларының ішкі бетіне холестериннің сіңіп, жиналып, түйін тәрізді шоғырланып қалуы. Холестерин сіңіп қалған орын бастапқы кезде сары жолақ дақ түрінде болса, келе-келе қатайған түйінге айналады. Бұл түйіндер бір-біріне қосылады. Соның салдарынан тамырдың ішкі қабатында жаралар пайда болады, кальций тұздары шөгіп, тамыры қатаяды, қан өтуі қиындайды. Атеросклероз денедегі ең ірі қан тамыры — қолқада жиі пайда болады. Атеросклероз салдарынан қолқаның жұқарған жерлері қалталанып кеңиді (аневризма) де, басқа органдардың қан тамырларын бекітіп тастайды. Соның әсерінен кейде науқастың бірнеше минут ішінде өліп кетуі мүмкін. Шажырқай артериясының атеросклерозы ішектің өлі еттенуіне, аяқ атеросклерозы аяқтың гангренасына соқтырады. Атеросклероз жүрек қыспасы (стенокардия), жүректің созылмалы ишемиялық ауруы, жүрек инфарктінің негізгі себебі болып есептеледі. Негізінен қарт кісілерде кездеседі. Атеросклероздың пайда болу себептеріне қан қысымының жоғары болуы, эндокриндік аурулар және семіру жатады. Атеросклероздың асқынған түрі хирургиялық емдеуді талап етеді. Атеросклероздан сақтану үшін дұрыс тамақтану, әсіресе, өсімдік майын пайдалану, спортпен шұғылдану керек.
Атеросклероздың, яғни атеросклероздық түймедақтың дамуы сатылы жүреді:
I бастапқы сатысы – тамырлардың липоидозы немесе липидтік дақтар мен жолақтардың пайда болуы.
ІІ сатысы – фиброздық – бұл сатыда коллаген және дәнекерлік тін өсіп-өніп, "көпіршікті" жасушалар мен холестериндік бөлшектерді қоршап, фиброздық капсуланы түзеді.
ІІІ сатысы – күрделі және асқынғаннан түймедақтардың пайда болу сатысы.
Атеросклерозбен байланысты аурулардың диагностикасы: Науқастан сұрау және ауру симптомдарын анықтау: жүректің ишемиялық ауруының симптомдары, ми қан айналымының бұзылуының симптомдары, жыртылған хромот, құрсақ қабатының симптомдары және т. б.; Науқасты жалпы тексеру: ағзаның қартаю белгілері, қолқа ошағында систолалық шуды тыңдау; міндетті түрде пальпацияға қол жетімді барлық артерияларды пальпациялау: қолқа, сыртқы мықын артериялары, жалпы Сан артериялары, тізе артериялары, табанның тылы мен артқы үлкен бұрыштық артериясы, Сәуле және шынтақ артериялары, ұйқы артериялары. артериялардың аускультативтік нүктелерінің үстінде систолалық шуды анықтау. аяқ-қолдың артериялық арнасының зақымдануына күдіктенген кезде-капиллярлы жауапты анықтау. Қандағы холестерин концентрациясын анықтау және қанның липидтік балансын анықтау; Кеуде қуысы мүшелерін рентгенологиялық зерттеу, рентгенэндоваскулярлық зерттеу әдістері; Жүрек және ішперде қуысы мүшелерін және ішперде артындағы кеңістікті ультрадыбыстық зерттеу; Аяқ-қол тамырларының доплерографиясы немесе жақсы болуы мүмкін, брахиоцефалдық бөлім артерияларын, аяқ-қол артерияларын, қолқа-қолтық асты сегментін ультрадыбыстық дуплексті және триплексті сканерлеу, сондай-ақ транскраниальды доплер. артериялық қабырға қаттылығының диагностикасы, оның ішінде көлемді сфигмография әдісімен және жүрек-тобық тамыр индексін анықтау (CAVI)