Этика түсінігі. Этика және мораль

Этика – мораль туралы ғылым. “Этика” терминін б.з.б. ІV ғасырда Аристотель енгізді. Ол этика адамгершілік, мораль туралы ілім деп көрсетті.

Этика – мораль туралы түсінік береді, оны түсіндіреді және моральға үйретеді.

Мораль жалпы теориясы – мораль құрылының, оның қоғамдық дамуындағы адамдар өмір қызметіндегі ролінің жиынтығы туралы ғылыми білімдердің жүйесі. Жалпы теория мораль әлеуметтік мәнін, оны анықтау үшін негіз қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мораль дамуындағы нәтижелерге 60-шы жылдары көп жете бастағанын айта кету керек. Осы уақытта О.Г. Дробницкийдің алғаш рет күрделі мәселені: «Теориялық рамкадағы рольді» атқаратын мораль жалпы түсінігі немесе пәнді оның тарихында көру тәсіл қарастырған «Мораль түсінігі» деген негізгі еңбегі жарық көрді. 60-шы жылдары мораль теориялық анықтамаларына әр түрлі көзқарастар туды, мораль пайда болу және теориясы мәселелеріне қатысты дискуссиялар болды. Осы уақытта С.Ф. Анисимовтың, В.Г. Ефимованың, А.А. Гусейкованың, В.П. Кобляковтың, А.И. Титаренконың, Г.Г. Акмамбетованың және тағы басқа ғалымдардың мораль жалпы теориясы және этиканың теориялық мәселелерін қарастыратын еңбектер жарық көрді.

Мораль жалпы теориясын қалыптастырудың қажеттілігі әр түрлі себептермен түсіндіріледі. Біріншіден, мораль қатынастардың ерекше аясын, қызметтің ерекше түрін сипаттамайды, дегенмен ол қызметтің өзіндік нысаны болып табылады.

Мораль «таза күйінде» бөлінуі – теоретикалық абстракция мәселесі. Екіншіден, мораль ішкі байланысы есебінің қажеттілігі моральдік сана тарихи типінің тарихи жағдайлармен әлеуметтік шектелуімен байланысты, бірақ сана қоғамдық өмірге кері жер тигізеді. Мораль әрқашанда қоғамдық өмірдің сферасымен байланысты болды, дегенменде оның әсер ету күші дәуірге және топтық қатынастарға байланысты ауысып отырды.Моральды зерттеу үшін әр түрлі ғылым өкілдері: политологиялық теория, мәдениет теориясыт және тағы басқа әлеуметтанушылары өз мүдделерін білдірді.60-шы жылдары мораль қоғамдық сана ретінде адамдар өз әрекеттерінде басшылық ететін және қоғамдық пікірмен және адамдардың нанымдарымен мақұлданатын нормалармен принциптер жиынтығы.

Дегенмен бұланықтама арықарай мамандарды қанағаттандырмады, немесе гносеологиялық, социологиялық көзқарас бойынша моральдік сананы нақты бейнелемеді.70-ші жылдары моральді анықтауда К. Маркстың моральді әлемді танудың практикалық – рухани тәсіліне жатқызуына назар аударды. Мораль теориясын жалпыфилософиялық түсінік ретінде қолданылады «қоғамдық қатынастар», «қарым-қатынас», «мүдде», «қажеттілік», «әлеуметтік бейнелеу». 60-70 ж.ж. этика саласындағы мамандармен мораль қоғамдық сана ретінде ерекшеліктері ай қындалды және рухани –практикалық қызметтің осы түрінің ерекшеліктері қарастырылды.Мораль қоғамдық қатынастың нысаны ретінде. Қоғамдық сана қоғамдық тұрмыс ретінде анықталады және гносеологиялық көзқарас бойынша үш түрі: логикалық, эстетикалық және нормативтік болатын әлеуметтік бейнелеу ретінде қарастырылады.

Мораль нормативтік – бағалау бейнелеуіне «жалпы ережелерді қорытындылайтын және жинақтайтын және адамдар әрекеттерінің бағалау түсініктері, яғни қоғамдық құндылықтар және қағидалар бойынша жүріс-тұрыс актілерін бағалауына» жатады. Норманың моральдік бағасы сананың күрделі жұмысының өнімі және біруақытта субъектімен мораль (қоғамның, топтың, индивидтердің), тәжірибені және өмір жағдайын бейнелеудің нәтижесі болып табылады. Сонымен, мораль қоғамдық сананың нысаны, адамдардың әрекеттерін реттеу қызметін атқаратын институт. Көп адамдардың әрекеттері әрқашан келісімді болуы керек. Қанша көп түрлі болғанымен де олар белгілі жалпы әлеуметтік заңдарға сүйенеді. Осындай келісім қызметін қоғамдық тәртіптің басқа да нысандарымен бірге моральда атқарады. Моральдың ерекшелігі мораль адам әрекеттерін реттейді. Моральді түсінудің күрделілігі адамның мораль талаптарын орындауы барлығымен бақылану атындағы мен анықталады.

4. 
   
   
   жүктеу/скачать 35,33 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: