1. Тұжырымдама
Вируленттілік – микробтың белгілі бір штаммының патогендік дәрежесі, яғни жеке белгі. Мысалы, сібір жарасының таяқшасы патогенді болып табылады, өйткені оның күйдіргі ауруын тудыратын қасиеті бар. Бірақ бір мәдениеттің штаммы ауруды және өлімді 96 сағаттан кейін, ал екіншісі - 6-7 күннен кейін тудырады. Демек, бірінші штаммның вируленттілігі екіншіге қарағанда жоғары.
Микробтың вируленттілігін оның зертханалық жануарлардың сезімтал ағзасы арқылы өтуі арқылы арттыруға болады, яғни. бірқатар жануарлардың дәйекті инфекциясы (бірінші ауру мал өлгеннен кейін, одан бөлініп алынған микробтар келесі жануарға және т.б.).
Уыттылық – патогенді микробтың ағзаға зиянды әсер ететін улы заттарды түзіп, бөліп шығару қабілеті. Токсиндердің екі түрі бар - экзотоксиндер және эндотоксиндер.
Инфекция – патогенді микробтардың ағзаға енуі және оның ішкі ортасының тұрақтылығын бұзу нәтижесінде пайда болатын күрделі биологиялық процесс.
Инфекцияның пайда болуы бірнеше факторларға байланысты: микробтың патогенділік (вируленттілік) дәрежесі, микроорганизмнің жағдайы және қоршаған орта жағдайлары.
Спецификалық – жұп биологиялық заттардың (мысалы, фермент пен оның субстратының, антиген мен антидененің және т.б.) бір-бірімен таңдамалы түрде немесе басым әсерлесу қасиеті.
Бактерияларды тасымалдаушылар - организмінде бактериялар бар адам немесе жануар - қандай да бір түрдегі қоздырғыштар. жұқпалы ауру.
Иммунитет - бұл сезімталдық, ағзаның инфекцияларға және бөгде организмдердің (соның ішінде қоздырғыштардың) инвазияларына, сондай-ақ антигендік қасиеттері бар бөгде заттардың әсеріне төзімділігі. Иммундық реакциялар антигендік өзгеріске ұшыраған организмнің өз жасушаларына қарсы да болады.
2.Ағзаға патогенді микробтардың ену жолдары
патогенді микроорганизм жұқпалы ауру
Патогендік микробтардың ағзаға түсетін жері инфекцияның кіру қақпасы деп аталады.
Табиғи жағдайда инфекция ас қорыту жолдары арқылы (тамақтану жолы), патогендік микроорганизмдер тағамға немесе суға түскен кезде пайда болады.
Қоздырғыш зақымдалған, ал кейбір жұқпалы ауруларда (бруцеллез) ауыздың, мұрынның, көздің, несеп-жыныс жолдарының және терінің зақымданбаған шырышты қабаттары арқылы өте алады.
Ағзаға түскен патогенді микробтардың тағдыры организмнің күйіне және қоздырғыштың вируленттілігіне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Кейбір микробтар қан арқылы белгілі бір мүшелерге еніп, олардың ұлпаларына қонып (ұстап) оларда көбейіп, улы заттар бөліп, ауру туғызады. Мысалы, өкпе тінінде туберкулездің қоздырғышы.
Кез келген жұқпалы ауру, клиникалық белгілеріне және организмдегі микробтың локализациясына қарамастан, бүкіл ағзаның ауруы болып табылады.
Егер патогендік микробтар қан тамырларына еніп, қанда көбейе бастаса, олар барлық ішкі органдар мен тіндерге өте тез енеді. Инфекцияның бұл түрі септицемия деп аталады. Ол тез және қатерлі ағыммен сипатталады және жиі өліммен аяқталады.
Микробтар қанда уақытша болып, онда көбеймесе, бірақ ол арқылы тек басқа сезімтал тіндер мен мүшелерге өтіп, олар кейін көбейетін болса, инфекция әдетте бактериемия деп аталады.
Кейде микробтар денеге еніп, тек зақымдалған тінде қалады және олар көбейген кезде токсиндерді шығарады. Соңғысы қанға еніп, жалпы ауыр улануды тудырады (сіреспе, қатерлі ісік). Бұл процесс токсемия деп аталады.
Ағзадан патогенді микробтарды бөліп алу жолдары да әртүрлі: сілекеймен, қақырықпен, зәрмен, нәжіспен, сүтпен, босану каналынан бөлінділер.
Достарыңызбен бөлісу: |