Реферат реферат тақырыбы: «Халел Досмұхамедов»
жүктеу/скачать 136,81 Kb.
|
САПАРБАЕВА АРАЙЛЫМ-ХАЛЕЛ ДОСМҰХАМЕДОВ РЕФЕРАТ
| Биографиясы
Халел 1883 жылы 24 сәуірде қазіргі Атырау облысының Қызылқоға ауданында дүниеге келген. Ол көп балалы отбасындағы жетінші бала болды. Әкесі Досмұхамед пен оның ағасы Дәулет Машақұлы (1848-1907) білімді адамдар болған. Халел алдымен ауылдық қашырлардан сауаттылық оқыды, содан кейін жергілікті орыс-қазақ мектебіне оқуға түсті. 11 жасында бастауыш мектепті бітірді. Содан кейін Орал қаласындағы училищенің дайындық сыныбына он қазақ баласы түсті. Бір жыл ішінде ол орыс тілін меңгеріп, өте жақсы оқыды. 1903 жылы училищені сәтті бітіріп, сол жылы Санкт-Петербург әскери-медициналық академиясына түсіп, латын тілінен қосымша емтихан тапсырды. Академия қабырғасында өткізілген алты жыл (1903-1909 жж.) дүниетанымды, рухани өсуді, ғылымдағы жолды таңдауда ерекше кезең болды. Академияның Алтын медалімен бітіргеннен кейін, 1909 жылдан бастап Халел Досмұхамедов алдымен Пермь губерниясында, содан кейін Орал қазақ-орыс атқыштар батальонында қызмет етіп, кіші әскери дәрігер қызметін атқарды. Әскери қызметте болған кезде ол халықтың медициналық көмекке деген қажеттілігін қатты сезінді. Қарапайым алдын-алу шараларын білмеу адамның әртүрлі жұқпалы аурулардан, әсіресе обадан орны толмас шығындарына әкелді. Елде обаның таралуына қарсы күресіп, ол адамдарға аурудан қалай қорғану керектігін үнемі түсіндіріп отырды. Ол болашақ дені сау және ағартушы ұрпақты тәрбиелеудің ерекше маңыздылығын түсінді, күш пен күш-жігерді аямай, осы бағытта жұмыс істеді. Ол азаматтық халыққа медициналық көмек көрсету, профилактикалық жұмыстармен айналысу үшін оны әскери қызметтен босату туралы жоғары органдарға жүгінді. Әскери қызмет кезіндегі сіңірген еңбегін ескере отырып, 1913 жылы Орал облысының Лейтенант-губернаторы оба эпидемиясына қарсы күресте белсенді қатысқаны үшін "Романовтар патша үйінің 300 жылдығына" медалімен марапатталды.1913 жылы Халел Досмұхамедов Орал облысының Темір уезінде учаскелік дәрігер болып жұмысқа орналасты. Осы уақыттан бастап 1920 жылға дейін ол обаеметін басуға бірнеше рет қатысты. Осы кезеңде ол "қазақ", "Орал", "Факир" газеттерімен тығыз жұмыс істеді, түрлі жұқпалы аурулар туралы ондаған мақалалар жариялады, онда оқырман үшін қолжетімді түрде қазақ және орыс тілдерінде әр ауруға тән белгілерді, емдеу әдістерін сипаттады, түрлі алдын алу шараларын ұсынды. 1920 жылы Халел Досмұхамедов Орта Азия университетінің медицина факультетінің клиникасына резидент болып, Ташкенттегі Қазақ мұғалімдер институтының оқытушысы және мектеп санитарлық дәрігері болып жұмыс істеді. Сондай-ақ Қазақ өлкесін басқару жөніндегі әскери-революциялық комиссияның құрамында жұмыс істеді. 1921 жылы Қазақ - Қырғыз республикалық комиссиясында жұмысқа кірісті. Мұнда негізінен қазақ халқы арасында педагогикалық жұмыс мәселелері қаралды. Халел Досмұхамедовтың басшылығымен және тікелей қатысуымен қазақ мектептеріне арналған бірқатар оқулықтар мен оқу құралдары жазылды, мектеп бағдарламалары әзірленді, ғылыми терминология құрылды. Ол өзі жаратылыстану және педагогика саласында жұмыс істеді. 1922 жылдан бастап Досмұхамедов Түркістан өлкесінің Денсаулық сақтау халық комиссариатында белсенді жұмыс істеді, Оба эпидетімен күрес жөніндегі орталық комиссияны басқарды, ҚазКСР Денсаулық сақтау халық комиссариатының емдеу-санитарлық ісін басқарды. Денсаулық сақтау халық комиссариатында жұмыс істеген кезінде ол Қазақ медицина кадрларын даярлауға ерекше назар аударды. 1925 жылы Халел Досмұхамедов Қазақ мемлекеттік баспасының Шығыс бөлімінің меңгерушісі болып тағайындалды. 1926 жылы Қазақ Республикасының Орта Азиядағы (Түркістан өлкесі) өкілі болып жұмыс істеді. 1926 жылы бірінші санатты ғылыми қызметкер ретінде Аттестатталып, орталық өлкетану мекемесінің құрамына енгізілді. Сонымен бірге мемлекеттік баспаның ғылыми-редакторлық бөлімін басқарды. Сол 1926 жылы Наркомпрос Халел Досмұхамедовты жоғары педагогикалық институт ректорының орынбасары етіп тағайындады және педагогика курсын оқуға шақырды. Арнайы комиссияның шешіміне сәйкес оған педагогика доценті атағы берілді. жүктеу/скачать 136,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|