Реферат Тақырыбы: «Философиялық ойлар тарихындағы өмірдің мәні мәселесі: фатализм, гедонизм, волюнтаризм, функционализм»
жүктеу/скачать 18,41 Kb.
|
|
Қарағанды техникалық университеті Реферат
Орындаған: Өркен Н.С
Қарағанды 2022 Өмір философиясы барлық тірі және рухтарға немесе материяға ұқсамайтын, бірақ интуиция сезімімен танылуы мүмкін, сондай-ақ бастапқы шынайы ретінде қарастырылады. Бұл философияның пайда болуына биология және психология сияқты ғылымның жедел дамуы әсер етті.Өмір философиясындағы басты ұғым-өмірдің мәні мен мағынасын және оның алуан түрлілігін теориялық түсіну. Философияда өмірдің мәні мәселесінде бірнеше ұғымдар қалыптасқан: Фатализм-бұл болмыстың алдын ала анықтаудағы наным, дүниетаным, оның негізінде осы кеңістіктің бастапқы негізі ретінде бұрын және тек "көрінетін" оқиғалардың шарасыздығына сенуді білдіреді. Сонымен қатар, фатализм — тағдырға сену, рок, алдын ала анықтау, мистика туралы түсінік-бұл әлемдегі және әр адамның өміріндегі оқиғалардың Құдайдың немесе табиғи-детерминациясы. Гедонизм-адам ең алдымен өз іс-әрекеттерінде рахат алу ниетін басшылыққа алатын өмірдегі ең бастысы. Гедонизм-аксиологиялық ілім, оған сәйкес ләззат өмірдің ең жоғары игілігі мен мәні, жалғыз терминалдық құндылық (ал барлық басқа құндылықтар аспаптық, яғни рахат алу құралы) болып табылады. Гедонизм жиі утилитаризмге теңестіріледі, бірақ бұл доктриналар арасында айырмашылық бар. Гедонизм таза аксиологиялық оқыту болып табылады: ол бұл құнды дейді, бірақ адамдар өзін-өзі ұстауы тиіс қалай қорытынды жасамайды. Гедонизм оны құру үшін тек құнды негіз бола алатын ең аяқталған моральдық жүйе емес. Утилитаризм-адамның мінез-құлқына нақты нұсқау беретін консеквенциалистік этикалық ілім. Гедонизм утилитаризмге қарағанда, таза жеке, өзімшілдік ұмтылысқа жол береді. Сократ гедонизмдегі рахаттың маңыздылығын мойындай отырып, оны жақсылық жасаумен байланыстырады. Софистермен полемикада Сократ рахаттануды — жаман және жақсы, шынайы және жалған деп бөліп қарастыруды талап етті. Платон өз шығармаларында: өмір рахатқа толы болғаны үшін жақсы болмайды. Өмірде жақсылықтар көп болса, жақсы болатындығын дәлелдегісі келді. Ал, Аристотель рахаттану игілік емес, әрі оған ұмтылудың қажеті жоқ деп есептеді. Гедонизм идеясы Эпикурдың эвдемонизмында дамыды, ол дененің емес, жанның шынайы рахаты маңызды деп ойлады. Яғни, атараксия күйіне жету, «тәндік қайғы-қасіретінен және жан үрейлерінен азат болу». Орта ғасырлардағы христиан дәстүрінде гедонизм идеялары қарастырылмады. Тек Қайта өрлеу дәуірінде бұл идеясының жаңа жақтастары (Л. Валла, К. Раймонди) болды. Гедонизм идеясының жаңа еуропалық түсінігі сол кездегі философиялық-этикалық ілімдердің көпшілігінде толық және жартылай түрде жүзеге асырылды (Б. Спиноза, Дж. Локк), этикалық сентиментализм өкілдері (т. а Хатчесон, Д. Юм). Т. Гоббс, Б. Мандевиль, К. Гельвеции адамдардың мінез-құлқын рахаттанумен тікелей байланыстырды. Алайда, бұл индивидтің қоғамдық белгілі бір мүдделерімен байланысты болады. Бұл көзқарас Гоббстан Гельвецияға дейін жаңа еуропалық моральдық философияда классикалық утилитаризмде тікелей жалғасын табады, онда рахаттану пайда ұғымымен теңестіріледі. Тек де Сад шығармаларында рахаттану қағидасы — әлеуметтік ұстанымдарға қарсы және қоғамдық келісім теориясымен жанама түрде бекітіледі. Басқа жағынан қарағанда, Жаңа заман философиясында гедонизм идеясы рационалистік перфекционистік және әлеуметтік, кейде аморальдылық контексттерінде түсіндірілді. Нәтижесінде, гедонизм философиялық дүниетаным ретінде дағдарысқа ұшырады. К. Маркс, З. Фрейд және Дж. Мур осы дағдарысты концептуалды түрде құрастырылған ережелер мен ұстанымдар арқылы тұжырымдады. Психоанализ бағытында рахаттануды басқа қырынан зерттеді: психологиялық тұрғыдан рахаттану қоғамдық индивидтің мінез-құлқының әмбебап бастамасы ретінде қарастырылмайды. Мур гедонизмнің жалғыз жақсылық ретінде рахаттануды көретіндігі натуралистік қателік болып табылады деп тұжырымдады. Мұндай сынаудан кейін гедонизм теориялық тұрғыдан елеулі және сенімді этикалық ұстаным ретінде қабылдана алмады. Яғни, гедонистік көзқарас арқылы өмірдің мәнін түсіну әрі іздеу мүмкін емес немесе уақытты босқа жоғалту болып табылады. Волюнтаризм-философиядағы идеалистік бағыт, ол табиғат пен қоғамның дамуындағы Құдайдың немесе адам еркінің негізгі рөлін білдіреді. Волюндаризм (лат. voluntas-ерік) - философиядағы идеалистік бағыт, яғни табиғат пен қоғамның дамуындағы Құдайдың немесе адам еркінің негізгі рөлі. Қаражал алғашқы еркін, волюнтаризмнің рухани болмысы рационализмге-маңызды ақылға қайшы келмейді деп есептейтін идеалистік философиялық жүйелерге қарсы шығады. Волюнтаризм термині XIX ғасырдың соңында социолог ф. тенниспен енгізілді. Дегенмен, этикет пен философиядағы волюнтаристік идеялармен а. Шопенгауэр, Ф. Ницше, А. Бергсон да алға жылжыды. Волюнтаризм болмыстың жоғары принципіне еркін қарайды. Волюнтаризм тамыз философиясына тән, Жохан Дунстың малы және т.б.аллегориялық мағынада волюнтаризм жеке тұлғаның жағдайларға қарсы күрес. Функционализм-бихевиоризм теориясы мен бірегейлігінің баламасы ретінде пайда болған қазіргі сана философиясындағы жетекші теориялардың бірі. Функционализм Аристотель философиясынан, Томас Гоббс және Уильям Джеймс философиясынан басталады, алайда ол XX ғасырдың соңғы үшінде дербес теория ретінде қалыптасты. Функционализмнің негізгі идеясы-психикалық жай-күй физиологиялық жай-күй емес және феноменалдық сипат емес, ақпаратты өңдеу тізбегінде анықталатын функциялар. Каузалды тізбек кіру есіктерден, себеппен бір-бірімен байланысты психикалық жай-күйлерден және шығу тегі кешенінен тұрады. Функционализм-жан, дене мәселелерін қарастырмай, ғылыми психологияны құруға әрекет. Ол материализм мен дуализмге қатысты сыртқы бейтарап позицияны алады. жүктеу/скачать 18,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|