2.4Аденовирусты инфекция
Адам иммунды тапшылығын (АИТ) қоздыратан вирусты инфекция
Қазіргі уақытта бұл инфекция ЖИТС (синдром приобретенного
иммунного дефицита — жүре пайда болған иммунды
тапшылық синдромы) деген атпен белгілі. Бұл инфекция
пандемия түрінде таралуда. БДҰ мәліметтері бойынша 1991
жылдың 1-ақпанына дейін 160 мемлекетке 323379 науқас бар
екендігі аңықталған. Бүрынғы КСРО-да 1991 жылдың 25
мартына дейін, 90 миллионнан артық тексерілген адамдардың
ішінде, осы инфекция 619 адамға жұққаны, ал олардың 54-інде
ЖИТС дамығандағы белгілі болып отыр. Қазақстанда АИТ-
инфекцияның алғашқы құрбандары анықтала бастады. Адамдар
14
мен жануарлар вирустарының басым көпшілігінің лимфотропиясы
вирустық аурулардың патогенезі мен нәтижесіне айтарлықтай әсер
етеді, бұл иммун тапшылығы және басқа иммунопатологиялық
жағдайлардың пайда болуында көрінеді. Ең мамандандырылған
міндетті лимфотропты вирустар-бұл адамның Т лимфоциттеріне
әсер ететін үш вирус және біреуі в лимфоциттері. Алғашқы екі
вирус (ағылшын тілінен HTLV-I және HTLV-II. human T-cell
limphotropic virus) Т-лимфоциттердің көбеюіне байланысты
лейкозды тудырады. Үшінші HTLV-III вирусы немесе АИВ-бұл
СПИД қоздырғышы, алғашқы екеуінен айырмашылығы Т
лимфоциттерінің
жойылуын
тудырады.
Герпес
вирусы
инфекциялық мононуклеоздың қоздырғышы-3 лимфоциттердің
көбеюін тудырады.
Бірқатар вирустық инфекцияларға (шешек, құтыру, герпес,
қызылша және т.б.) тән төртінші ерекшелік-бұл ішілік немесе
интракитоплазмалық қосылыстардың пайда болуы. Олардың пішіні
мен мөлшері әртүрлі. Олардың кейбіреулері (базофильді
қосындылар), мысалы, шешек ауруы бар Гвардиери денелері және
құтыру ауруы бар Бабеш Негри денелері негізгі бояғыштармен
боялған және вирустың жасушаішілік кластерлері болып табылады.
Олардың диагностикалық маңызы бар. Вирустардан туындаған
инфекциялық процестің салдары әртүрлі-жасушаның өміршеңдігін
сақтаудан бастап, зақымданудың кең спектріне дейін. Бұл жағдайда
вирустар қалпына келтірілгеннен кейін ағзадан жоғалады немесе
15
кейбір жағдайларда көптеген жылдар бойы өлшенетін әртүрлі
уақыт аралығында сақталады. Организмде вирустың болуы
әрдайым оның шығарылуымен бірге жүрмейді. Вирустық аурулар
өнімді және тұрақты инфекциялар түрінде жүреді. Өнімді немесе
өткір инфекция вирустың негізгі жасушаларда көбеюімен және
олардың организмнен салыстырмалы түрде тез шығарылуымен
бірге жүреді. Жедел инфекцияларды фокустық және жалпыланған
деп бөлуге болады. Біріншісі вирустың жергілікті көбею орнында
көрінеді. Екіншісі-жалпылау кезінде, вирус бастапқы фокустан
бүкіл денеге, негізінен гематогенді жолмен таралып, инфекцияның
қайталама ошақтарын құрайды.
Көптеген вирустар адам ағзасының әртүрлі жасушаларында
тұрақты болады. Мысалы, аденовирустар тонзиллаларда, герпес
вирустары тригеминальды ганглияда ұзақ уақыт тұра алады.
Тұрақты инфекция әртүрлі нысандарда көрінеді - жасырын,
созылмалы және баяу.
Жасырын асимптоматикалық инфекция ұзақ, ал кейбір жағдайларда
организмнен шықпайтын және қоршаған ортаға шығарылмайтын
вирустың өмір бойы тасымалдауымен сипатталады. Кейбір
жағдайларда бұл вирустың, дәлірек айтқанда оның геномының
ақауына байланысты, нәтижесінде ол көбею және ұрпақ
қалыптастыру қабілетін жоғалтады. Басқаларында-вирустық ДНҚ
немесе РНҚ жасуша геномына интеграциялануымен және
16
интегративті инфекцияның пайда болуымен. Бұл жағдайда
вирустық ДНҚ жасушалық хромосомаға толығымен енуі мүмкін,
өйткені герпес вирусы жағдайында немесе оның ішінара енуі
(тұмау вирусы) орын алады. Мұндай ендірудің салдарын болжау
қиын. Герпетикалық инфекция кезінде бұл көбінесе созылмалы
инфекцияға әкеледі, тұмау кезінде - вирустық РНҚ-ның
жеткіліксіздігіне немесе басқа себептерге байланысты болуы
мүмкін инфекциялық процестің барысында көрінетін өзгерістермен
бірге
жүрмейді.
Олар
вирустық
нуклеин
қышқылының
интеграциясы жүретін хромосоманың орнына байланысты болуы
мүмкін. Егер ол промоторға жақын орналасса, ақуыз синтезінің
реттелуінің бұзылуы мүмкін, бұл жасушалардың реттелмейтін
көбеюіне және ісіктің пайда болуына әкеледі. Мысалы, гепатитпен
ауыратын
адамдарда
бауырдың
бастапқы
қатерлі
ісігі
гепатоциттердің геномына В гепатиті вирусының ДНҚ-ны
енгізумен байланысты.
Вирусты
инфекциялардың
түрлері
өнімді
(продуктивная)
инфекция-
жедел
түрде
өтеді,жасушада
вирустар
репродукцияланып жасушаның лизистенуіне әсер етеді, ол-
ошақты
және
генерализацияланған
түрде
болады.
персистенциялану латентті (симптомсыз) және баяу инфекция
(вирус бөлінбейді), созылмалы (организмнен вирус бөлініп
отырады) түрде болады. абортивті инфекция- вирустың
репродукциялануы тоқтайды. онкогенді вирусты инфекция-
17
жасуша вирустың әсерінен өзгеріске ұшырап қатерлі ісікке
айналады
Достарыңызбен бөлісу: |