Республикасы білім жəне ғылым министрлігі ы. Ə. Əміреев, Ж. Ы

W₁= ^
S

1

550

^ тонна;

^{W1 40 1,333} немесе 133,3%.

^iW= 30
W

0

№2 цех бойынша: W = ^{q0 }
S

0

0

19200

600

^32 тонна;

^q₁ 22750 ₃₅

W₁= ^
S

1

650

^ тонна;

^W1 ³⁵ 1,094
W

0

немесе 109,4%.

Зауыт бойынша:

^{i W=} 32

^q1 _: ^q0

44750 _: 34200 37, 3

1,199

I_W=



S S ^{1200 1100}

 

31,1

немесе 119,9%.

^1 ^0

^q1 ^q0

^W1

22000 15000

№1цехбойынша:i_W(K)= _T ^: _T ^_W

₁₂₆₅₀ : ₁₁₀₀₀ 1,739 :1,364 1,275

немесе 127,5%.

№2 цех бойынша:

1 0 0

22750

19200

немесе 104,4%.

_{iW(K)= 14300} : ₁₂₆₀₀ 1,591 :1,524 1,044

^q1 : ^q0 ⁴⁴⁷⁵⁰ : ³⁴²⁰⁰ 1,660 :1,449 1,146

Зауыт бойынша: i_W(K)= _{T T}
1

0

26950

23600

немесе 114,6%.

Есепті мерзімді базалық мерзіммен салыстырғанда күндік еңбек өнімділігі зауыт бойынша 14,6% өскен.

Еңбек шығының өзгеруіне көптеген себептер əсерін тигізеді жəне сол себептерді анықтау үшін тұрақты, өзгермелі құрамдас жəне құрылғының өзгеру индекстерін қолданамыз. Есептеу жол- дары төменде берілген:

^W_{1 }^W₁^T_{1 : }^W₀^T_{0 }44750

34200 _

немесе114,6%;

^IWөзг.⁼
W

0

^T1

^T0

:

26950 23600

1,146

^W0^T1

^W0^T0

39048

34200

^IWқұр.⁼

^T1

:

^T0

 : 1,449 :1,449 1_{немесе100,0%.}

^JWзг.
26950 23600


Өзара байланыстылығы: I_WҚҰР=
J


Wтур.

₌ 1,146 _

1,146
^1,0 немесе 100,0%.

Еңбек сыйымдылығының динамикасын есептейміз: жеке (дара) индекс үшін:

T₀ T₁

^t₀ 11000

12650

немесе

№1 цех i_t= _q ^: _q ^_t

127,5%; ^{0 1 1}

 : 0,733 : 0,575 1,275

15000 22000

12690

14300

№2 цех i_t= ₁₂₉₀₀ ^: ₂₂₇₅₀ ^{0,656 : 0,629 1,043} немесе 104,3%.

жалпы индекc үшін:

_t₀ q

_0,733 * 22000 0,656 * 22750 _16126 14924 _31050 _

^It= t q

0,575 * 22000 0,629 * 22750

12650 14300

26950

1,152

1 1

немесе 115,2%.

I_t=

^T1

^T0

мұнда t_n - еңбек сыйымдылығының нормаланған шамасы.

Статистиканың алдына қойған негізгі бір міндеті өнімділік

нормасының орындалуын есептеу болып табылады. Егер кə- сіпорындар мен бірлестіктер өнімнің бір түрін өндіретін болса, онда өнімділік нормасының орындалу дəрежесін мына формула- лар бойынша есептеуге болады:

i = ^{W1 ;}
W

n


n

t_n

i_n= ^;
t

1

i = ^{q1 ;}

n 1
W T

n


q₁t_n

i_n= ^.
q t

1 1

Мысалы, жұмысшы бір айда 160 сағат жұмыс істеп, 400 бөлшек жасайды. Белгіленген норма бойынша сағатына екі бөл- шектен жасауы тиіс. Онда бекітілген өнімділік нормасының орындалуын анықтау керек:

W₁

a) i_n=

W


n

_q₁ T₁

:W ⁴⁰⁰ : 2 2,5 : 2 1,25 _{немесе 125,0%;}

ⁿ 160

ə) i = ^tn

n _t

t : ^T1

n <sub>q

</sub>1

W

_: T₁

q

¹ : ¹⁶⁰ 0,5 : 0, 4 1,25_{немесе 125,0%;}

2 400

1 1 n 1

^q₁ 400 400 _1,25

б) i_n= _{W T} ^_{2 *160} ^₃₂₀ ^ немесе 125,0%;

n 1

q₁t_n

400 * 0, 5 _1,25

в) i_n= ^
qt


1 1

160

^ немесе 125,0%.

Егер өндіруші əртүрлі өнімдер өндіретін болса, онда өнімді- лік нормасының орындалу дəрежесін мына формула арқылы анықтайды:



I_n= _

q₁t_n

.

q₁t₁

Кəсіпорындар мен бірлестіктер жəне тағы басқалары əр тектес өнім өндірумен шұғылданатын болса, онда еңбек өнімділігін ди- намикасын есептеу үшін ақшалай құндық өлшемімен өлшенетін əдісті қолданады. Бұл жан-жақты əдіс болып саналады. Себебі осы əдіс арқылы кез келген өндіруші кəсіпорындарды, салаларды, аймақтарды жəне жалпы экономика бойынша еңбек өнімділігінің артуын немесе кемуін толықтай анықтауға болатындығы. Ол үшін мына формуланы қолданады:

_qð

I_W= _T ,

мұнда, p - өнімнің салыстырмалы бағасы;

qp - өнімнің көлемі (ақша өлшем бірлігімен көрсетілген); T - еңбек шығыны.

Ақша (құндық) өлшем бірлігін қолдану арқылы еңбек өнімділігігің өзгеруін анықтау үшін, өнім динамикасын қарасты- рады жəне мына формула бойынша есептейді:

I_W=


^W 1 ^P

_q₁ P

T

_{: }q₀ p _.

T

^W 0 ^P

1 0

Егер еңбек өнімділігі əрбір цех, бөлімше кəсіпорын жəне сала бойынша жеке есептелген болса, онда жалпы еңбек өнімділігін анықтау үшін арифметикалық орташа индексті немесе академик С. Г. Струмилиннің индексін қолданамыз жəне ол төмендегідей:

ⁱW ^T1

i_W= _T ,
1

мұнда, i_w - жеке дара индекстер; Т - еңбек шығыны.

^q1 <sup>p

q</sup>0 ^p

800 600 1,82

I_W=

^T1

:  :  1,213

_T₀ 440 400 1,50

немесе 121,3% .

8–932

113

I_W= _(W
0

• 
  n₀
  
• 
  k₀
  

.

* d₀ )

Еңбек өнімділігі динамикасының өзгеруіне əсерін тигізетін 4 себепті жеке-жеке қарастырамыз жəне ол төмендегідей:

_(W₁ * n₁ * k₁ d₁ )

^IW(C)⁼ _(W
0

• 
  n₁
  
• 
  k₁
  

.

* d₁ )

Бұл (I_w(c)) индекс бір жұмысшының орташа сағаттық өндірген өнім көлемінің артуына немесе кемуіне байланысты еңбек өнімділігің қанша пайызға өзгергендігін көрсететін көрсеткіш:

_(W₀ * n₁ * k₁ d₁ )
1

^IW(n)⁼ _(W
0

• 
  n₀
  
• 
  k₁
  

* d ) ^.

Бұл (I_W(n)) индекс жұмыс күнінің орташа нақты сағаттық ұзақтығының өзгеруіне, яғни өсуіне немесе кемуіне байланысты еңбек өнімділігінің қанша пайызға көбейгенін немесе азайғанын сипаттайтын көрсеткіш:

_(W₀ * n₀ * k₁ d₁ )

^IW(k)⁼ _(W
0

• 
  n₀
  
• 
  k₀
  

.

* d₁ )

^IW(d)⁼ _(W
0

• 
  n₀
  
• 
  k₀
  

.

* d₀ )

Бұл (I_W(d)) индекс жұмыскерлер ішіндегі жұмысшылар үле- сінің өзгеруіне байланысты еңбек өнімділігінің қанша пайызға артқандығын немесе кемігендігін көрсететін көрсеткіш.

Берілген еңбек өнімділігінің жалпы индекстерінің өзара бай- ланыстылығын бір жүйеге келтіреміз жəне ол төмендегідей:

^IW^{= I}W(c)^{* I}W(n)^{* I}W(k)^{* I}W(d).

Егер осы берілген жалпы индекстердің алымы мен бөлімі

арасындағы айырманы қарастыратын болсақ, онда сол берілген себептерге байланысты абсолюттік өскенін немесе кемігенін си- паттайды немесе мына формула бойынша:

∆W = ∆W_(c)+ ∆W_(n)+ ∆W_(k) + ∆W_(d).

Осы берілген индекстік байланыстылықты іс жүзінде қол- данылуын көрсету үшін нақты мысал келтіреміз жəне оны 4.4- кестеде көрсетеміз:

4. 
   
   
   жүктеу/скачать 1,16 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: