Исламдағы негізгі бағыттар мен секталар

 
94 
қауымдастығы  басшыларының  мәселелеріне  байланысты  сан  ғасырлық 
оқиғалар жатыр.  
Билікті  кімге  мҧра  ету  керек?  Сунниттердің  ойынша,  билікті  халық 
сайлау  қажет.  Шииттер болса,  билік  тӛртінші  халиф  Әли  және оның  әйелі 
Фатиманың  тікелей  тҧқымына  (балаларына,  немерелеріне,  шӛберелеріне 
және  т.б.)  берілуі  қажеттігін  айтады.  Шииттер    имамат  жӛніндегі    ілімді 
ойлап  тапқан.  Оның  мәні  –  имамат  (жоғарғы  билік)  қҧдірет  кҥшінің 
белгілеуімен  тек  қана  Әлидің  тегіне  тән  болып  табылады.  Шииттер 
Қҧранды қасиетті кітап деп мойындайды, алайда, ҥшінші «Алладан безген» 
халиф Осман Әлиге қатысты барлық заттарды жойғанын мойындады.  
Шииттер  Суннасында  Мҧхаммедтің  Әлиді  ӛзі  Қҧранды  сақтаушы, 
дінге сенушілердің әмірі болған имам ретінде тағайындау туралы идеясын 
дәлелдеуге  шақыратын  кӛптеген  хадистер  бар,  -  осыған  байланысты 
Пайғамбардың  алғашқы  ҥш  мирасқоры:  Әбу-Бәкір,  Омар  және  Осман 
халифатының заңдылығы жоққа шығарылады.  
Шииттер дәстҥрі бойынша Әлиден бастап, 12 имам ерекше қҧрметке 
ие.  Сонымен  қатар,  соңғы  имам  Мҧхаммед  әл-Махди  бейтаныс  жаққа 
қҧпиялы тҥрде «жоғалып кетті», «жасырынған, алайда, Мҧхаммед әулетінің 
қҧқықтарын  қалпына  келтіру  ҥшін  қайтадан  оралуы  тиіс  еді».  Барлық 
шииттер нағыз имамның ӛзін тағайындауды қажет етпейтініне сенді: ол ӛзі 
– Алланың қалаулысы және дінді сақтаушы. 
Сунниттерге  қарағанда,  шииттер  исламды  дін  мен  саясатқа  бӛлуден 
бас  тартады.  Керісінше,  исламдық  бағыт  екеуін  де  Алланың  қалауы  мен 
Қҧранның  беделімен  заңдастырылған  және  бекітілген  ортақ  жолға 
біріктіреді.  
Суннизм  мен  шиизмнің  арасындағы  ортақтастық  –  Қҧранның 
қасиеттілігігне,  Мҧхамедтің  елшілігіне,  діни  тармақтарға  және  дәстҥрлі 
діни  салттарға  сену  болып  табылады.  Дегенмен,  Қҧранның  шииттік 
нҧсқасында  Мҧхаммедпен  қатар,  Әли  туралы  да  баяндалатын  бӛлімі  бар. 
Суннаның  шииттік  нҧсқасында  барлық  хадистер  Әлидің  және  он  екі 
имамның есімімен байланысты.  
Мҧсылмандардың  Меккеге  қажылыққа  және  Мединаға  баратыны 
барлығына  мәлім.  Шииттерде  қажылыққа  бару  жағрапиясы  анағҧрлым 
кеңірек  және  имамдардың  12  есімімен  байланысты  орындарды  қамтиды.  
Сунниттер  сияқты,  шииттер  Мҧхаммедтің  туған  кҥнін  тойлайды,  сонымен 
қатар, олар Әлидің, оның әйелі Фатиманың және барлық имамдардың туған 
кҥні мен қайтыс болған кҥндерін тойлайды.  
Сонымен,  исламның  басты  бағыттары  -  суннизм  және  шиизм  болып 
табылады. Мҧсылмандардың кӛп бӛлігі – сунниттер (90%), ал қалған бӛлігі 
– шииттер  (10%).  
Шииттік ислам дәстҥрлі тҥрде секта деп аталатын кӛптеген тармаққа 
бӛлінуімен сипатталады.   

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: