С. Б. Балшыкеев
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Balshikeev 1
| Біріншіден, наным нысаны адамда оң немесе теріс эмоцияларды,
ӛзіндік бағалауды туындатады және белгілі бір әрекет тҥріне себеп болады: мысал ретінде орта ғасырлардағы рақымсыз адамдардың әрекеттерін немесе адамдардың ӛз еркімен қҧрбандыққа шалдығуы мен басқаларын қҧрбандыққа шалдыруын келтіруге болады. Жеке білімге тоқталатын болсақ, ол әрқашанда мінез-қҧлыққа әсер ете бермейді – ӛйткені, ол кӛп жағдайда іс-әрекет туындатпайтын бейтарап ақпаратты қамтиды. Екіншіден, наным ақыл-парасатсыз, тиімді ойларсыз, тҥсініктерсіз, талқылауларсыз, ой толғауларсыз болуы мҥмкін емес. Сондықтан, «соқыр діншілдік наным» сӛз тіркесі қатаң тҥрде теріс саналады. Үшіншіден, ақыр аяғында, толық беделі бар ақпарат иесіне оң кӛзқарассыз діншілдік нанымның туындауы мҥмкін емес. Мҧндай беделді адамға басқа тҧлғаны (әке, қасиетті діндар адам және т.б.) немесе жазбаша дереккӛздерді (Библия, Қҧран) жатқызуға болады. Діни наным мен діни емес наным арасында шартты шекараны жҥргізуге болады. Соңғысының ерекшелігі - оның ақиқаттығы мен жалғандығының практика жҥзінде тексерілу мҥмкіндігі болып табылады. Діни нанымның ерекшелігі - оның нысанының (ғажайып) толық жоққа шығарылмауы, не болмаса, дәлелденбеуі мҥмкін болмайтындығында. Сондықтан да, Қҧдайға сенудің қоршаған орта туралы ғылыми білімдермен ҥйлеспеушілігі туралы кез-келген пікірді маңызды деп санауға болмайды. Ӛмірлік тәжірибе діни нанымдарды жоққа шығарса да, діни наным таңқаларлық тҧрақтылықты сақтап қалады: «ақырғы заман» туралы кӛптеген нақтылы кҥндердің сәуегейлілігі дәлелсіз болды, бірақ бҧл шынайы сәуегейлілікке сенетіндердің діни нанымының жойылуына әсер етпеді. Діни наным мен білімнің діни емес тҥріндегі қатынасы жиі оқу мен діни ілімнің қатынасы тҥрінде білінетінін айта кеткен жӛн. Осылайша, діни наным мен білім арасында қандай да бір шекараның болатынын айтуға болады, ал шынайы ӛмірде ол діни және діни еместің арасында болмайды – бҧл тҥсініктер ӛзара жоққа шығармайды, ӛзара бірін-бірі толықтырады. жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|