С. Б. Сатымбекова компьютерлік желілер оқулық

145 
мәліметтерін тасымалдауға қҧқық береді. Сонан соң осы бекет бит қойған 
формат бойынша айналымға мәліметтер кадрын шығарады. Жіберілген 
мәліметтер айналым бойынша әрқашанда бір бекеттен екіншісіне қарай бір 
бағытта жҥреді. 
Бір немесе бірнеше бекеттерге мәліметтер кадры тҥскен кезде, ӛздеріне 
осы кадрлардың кӛшірмесін тҥсіріп алып, оны қабылдауды бекітуге жібереді. 
Айналымға мәліметтер кадрын жіберген бекет оны қабылдауды бекіткен соң 
осы кадрды айналымнан бӛліп алып, басқа да желі бекеттеріне мәліметтер 
таратуға мҥмкіндік беру ҥшін жаңа маркер жібереді.
Ортаға ену алгоритмі уақытша диаграммамен бейнеленген. Мҧнда алты 
бекеттен тҧратын айналымға А пакетін бірінші бекеттен ҥшіншісіне жіберу 
кӛрсетілген.
Бір бекетте маркерді ҧстап тҧру уақыты маркерді ұстау тайм-аутымен 
шектеледі, осы уақыт ӛткен соң бекет маркерді айналым бойынша жеткізуге 
тиіс.
16 Мб/с Token Ring желісінде тағы да айналымға енудің бірнеше басқа 
алгоритмдері қолданылады, ол маркердің ерте босап шығу алгоритмі деп 
аталады (Early Token Release). Ол бойынша бекет маркерді келесі бекетке 
кадрдың соңғы битін жіберген соң кадрды қабылдауды бекіткенін кҥтпей, ену 
маркерін келесі бекетке жібереді. Бҧл жағдайда айналымның мҥмкіншілігі ӛте 
тиімді пайдаланылады және номиналды кҥйінен 80 %-ға жетеді. 
Жіберілетін әртҥрлі хабарлама мәліметтерінің бірнеше артықшылықтары 
бар.
Әрбір бекетте мәліметтерді жіберуде және аралық қҧбылыстардың 
(мысалы, бекетті қосып-сӛндіру) қорытындысы кезінде туындайтын желінің 
бҧзылған жерлерін табатын қҧрылғылар бар. 
Айналымда барлық бекеттер тең емес. Солардың ішіндегі біреуі белсенді 
монитор деп аталады, бҧл – бекеттің айналымды басқарудағы қосымша 
жауапкершілігін кӛрсетеді. 
Белсенді монитор айналымда тайм-аутты басқаруды жҥзеге асырады, 
жҧмыс кҥйін сақтау ҥшін жаңа маркерлер жасайды (егер қажет болса), белгілі 
бір 
жағдайларда 
диагностикалық 
кадрларды 
береді. 
Айналым 
инициализацияланғанда белсенді монитор іске қосылады, оны кез келген желі 
бекеті жасай алады. Белгілі бір себептермен монитор жҧмыс істемей қалған 
жағдайда ол жерде жаңа белсенді мониторды таңдап алуға басқа бекеттермен 
(резервті мониторлар) келісім жҥргізетін қҧрылғы бар. 
Маркер кадры әрқайсысының ҧзындығы 1 байттан тҧратын 3 алаңнан 
тҧрады. 

Бастапқы шек қоюшы алаңы маркердің басында және желіде ӛтіп жатқан 
кез келген кадрдың басында пайда болады. Алаң мәліметтерінің бірліктері мен 
нӛлдері байт болып кодталатын импульстардан айырмашылығы бар электрлі 
импульстардың ерекше сериясынан тҧрады. Сондықтан бастапқы шек 
қоюшыны ешқандай биттік кезекпен шатастыруға болмайды. 

146 

Енуді бақылау алаңы. Мәліметтер PPP T M RRR болып 4 элементке 
бӛлінеді, мҧнда PPP – артықшылықтың биті, Т – бит маркері, М – бекет 
мониторы, RRR – резервті биттер. 
Әрбір кадр немесе маркердің артықшылық биті орнатқан артықшылығы 
бар (мәні 0-ден 7,7-ге дейін – ең жоғарғы артықшылық). Бекет ӛзінікінен аз 
немесе бірдей артықшылығы бар маркерді пайдалана алады. Бекеттің желі 
адаптері маркерді алған соң, ӛзінікінен тӛмен болған жағдайда ғана резервті 
маркер битіне орналастырады. 
Алғашқыда монитор Р ағымдағы артықшылыққа оның максималды мәнін 
береді. R резервті артықшылық алаңының мәні 0-ге тең болады (маркер 7110).
Маркер, бекеттерінің 3, 6, 4 ағымдық артықшылықтары бар айналымнан 
ғана ӛтеді. Себебі бҧл мәндер 7-ге қарағанда аз, ал ол бекет маркерін ала 
алмайды, бірақ олар артықшылықтардың мәнін резервті артықшылық алаңына, 
оның ағымдағы мәнінен жоғары болған жағдайда жазады. 
Компьютерлік желілер арасында ең маңызды орын алатын SNA желілері. 
SNA 
аббревиатурасы 
System 
Network 
Architecture 
(Желілік 
жҥйе 
архитектурасы) қҧрылады. Мағынасына қарай желілік жҥйе архитектурасы 
принциптер, процедуралар, хаттамалар және форматтардың жиынтықтарынан 
қҧралады, IBM фирмасының деректерді телеӛңдеу жҥйелік базасында 
компьютерлік желілері арқылы қҧрылған идеологиясын анықтайды. Желілік 
жҥйе архитектурасы компьютерлік желілерді жобалаудың тиімділігі және 
қарапайымдылығын 
кӛрсету 
мақсатында 
қҧрылған. 
Желілік 
жҥйе 
архетектурасына байланысты компьютерлік желі аймақтық принциптер 
бойынша ҧйымдастырылады. Әр аймақта тәртіп бойынша жеке деректерді 
телеӛңдеу жҥйесін қҧрайды. Аймақтар ӛздерінің арасында деректерді жіберу 
арналары арқылы байланысады. 
Негізгі әдісі ретінде (VTAM) қол жеткізу виртуалды телекоммуникациялық 
әдісі басты компьютерде бағдарламамен орындалып, қолданылады. Виртуалды 
телекоммуникациялық әдіске қол жеткізу басты процессормен қамтамасыз 
етіледі және аймақтық абонентері арасындағы басты интерфейсті қамтамасыз 
етеді, ӛз кезегінде аймақтар арасындағы байланыс (NSP) бағдарламаларды 
басқару желісі арқылы жҥзеге асырылады. Желіні басқару бағдарламалық 
қҧралдары біріктірілген процессорларда және барлық жойылған желілік 
ресурстармен тіркеледі. Желіні басқару желісі деректерді арналар бойынша 
жіберу стандарттарымен алмасу хаттамасына байланысты басқарылады. Ол, 
биттерді қҧрастыру және бӛлу, кодтарды трансляциялау, қателерден кейін 
қалпына келтіру, сызықтар мен қҧрылғыларды тестілеу және басқа да 
арналарды басқару функциялары. 
Желіні басқару бағдарламасы мен қатынау әдісіне қоса желілік әкімшілік 
ету (администрациялау) бағдарламалары пайдаланылады, олар мыналарды:

желіде кез келген негізгі процессорде жҥйелік командаларды қосу ҥшін 
кез келген жеке терминалдың кӛпаймақтық желісінде пайдалану мҥмкіндігін; 

желілік қателіктер кезінде деректерді жинау, сақтау және қайта қалпына 
келтірді; 

147 

желілік мақсатқа жататын деректерді жинау және сақтау мҥмкіндігін; 

деректерді беру маршруттары мен байланыс сеанстары туралы 
ақпаратты жинауды қамтамасыз етеді. 
Ашық жҥйелердің ӛзара әрекеттесуінің эталондық моделі пакеттердің 
коммутация желісіне бағытталған, ал SNA желісі деректерді берудің аса 
қарапайым жҥйесін таңдайды.

жүктеу/скачать 2,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: