ҰЛТТЫҚ  Т,РБИЕНІҢ  Н,ТИЖЕСІ

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
356 
беруде оқушылардың  білімдерін  тереңдетуге  мүмкіндік  береді. Жұмбақтар баланың ойлау жүйесін, 
қиялын  дамытуға,  талғамы  мен  танымын  өсіруге,  поэзияны  сүюге  т`рбиелейді.  Мысалы:  Көзіне  
көрінбейді, қаңғуға  ерінбейді, шалғынды  жапырады, жол  басын сыпырады. (Жел), Қолы  жоқ  сурет  
салады, Тісі жоқ тістеп  алады. (Аяз) т.б. [4]. Оқушылардың  белсенділігін  арттыру  үшін  жұмбақтар, 
тапқырлығын  ұштайтын  сұрақтар  беру  қазіргі  күннің  талабына сай  жас  ұрпақты білімді, зеректі, 
қабілетті етіп  т`рбиелеумен қатар  ұлттық  т`рбие  беруге  мүмкіндік  береді. Біз  өзіміздің  зерттеу 
жүргізу    барысында,  М.Ганди  атындағы    №92    дарынды    балаларға    арналған    мектеп    лицейінде  
жүзеге  асырылды. Сауалнамаға  10  сынып  оқушылары қатысты. Сауалнама  жауаптарын  сараптау, 
бізге  оқушылардың  ұлттық  патриотизмнің м`ні, жалпы патриотизм, патриотизм туралы  көзқарас-
тары    мен    білімдері  туралы    хабардар    берді.  Біз    оқушы-лардың    берген    жауаптарына    қарай  
отырып  оларды  жоғары, орта, төмен  деңгейге  бөліп  қарас-тыруды  көздедік.  
1. Жоғары  деңгейі: «Ұлттық  патриотизм»  ұғымы – өз  елімізге, тілімізге, дінімізге, ұлтымызға  
деген  жанашырлық.  Осылардың    дамуына    түптеп    үлес    қосу.  Өз    елін    мақтан    тұту,  өз  елімен  
мақтана  алу. Өз  елінің, жерінің  атын  `лемге  таныту. Елінің  дамуына аздаған  болса  да  үлес  қосу.  
«Сіздің  ойыңызша  патриот  деген кім?» - Патриот деп  мен осы   елде  тұратын  бүкіл  адамдарды  
айта  аламын. Олар  осы  ел  үшін  еңбек  етіп, жұмыс  жасап, өз  үлесін  қосуда.  
«Сіз өзіңізді патриотпын  деп  санайсыз ба?» Тұлға бойында  ұлттық  патриотизмді  қалыптастыру  
үшін  не    істеу    қажет?  –  Мен    өзімді    патриотпын  деп    санаймын.  Себебі,  менің  жүрегім    `рдайым  
қазақ  елі  үшін  соғады. Тұлға  бойында ұлттық  патриотизмді  қалыптастыру  үшін  көптеген  ұлттық  
нақыштардағы, т`рбиелік  м`ні  бар  көптеген  кітаптар  мен  түрлі  фильмдерді  көптеп  көру  керек.    
2. Орта  деңгей: «Ұлттық  патриотизм»  ұғымы – ұлтына, еліне  деген  патриоттық  сезім.Өз  ұлтын  
ойлап,  біреу    жамандаса    қорғауға    дайын    тұратын    адамдарды    патриот    деп    атайды.Ол  ұлтын  
ойлаған  `р бір кеудесінде  намысы  бар  адамдарға  т`н.  
«Сіздің  ойыңызша  патриот  деген кім?» - өзінің  жеке  ж`не  топтық  мүдделерін  жалпы  елдің  
мүдделеріне    бағындыратын,  оған    адам  қызмет  етіп    қорғауды    мақсат    тұтатын,  өз    Отанына, 
Атамекеніне  деген  сүйіспеншілік  сезімі.  
«Сіз  өзіңізді  патриотпын  деп  санайсыз ба?» - Мен өзімді  патриотпын  деп  ойлаймын. Себебі  
мен болашақ  педагогпын, балалардың  білім  алуына  үлес  қосқым  келеді.   
3. Төменгі  деңгей: «Ұлттық  патриотизм»  ұғымы – Туған  жерін  Қазақстанды  сыйлау, сүю. Өз  
Отанына  деген  махаббат.  
«Сіздің    ойыңызша    патриот    деген  кім?»  -  Мемлекеттің    `рбір    азаматы    патриот    болу    керек. 
Менің  ойымша  нағыз  патриотқа  үлгі  болатын  адам Бекболат  Тілеуханов.  
«Сіз  өзіңізді  патриотпын  деп  санайсыз ба?» - иа  патриотпын  деп  санаймын. 
Деңгейлерді    қорытындылай    келгенде:  Жоғары    деңгейде  қойылған    сауалнама  сұрақтарына  
толықтай  жауап    алынды.  Жоғары  деңгейде    ұлттық    патриотизм    ұғымы  дегенде  –  туған    жер,  ел, 
Отан, дін толық  айтылды. 
Ал  орта  деңгейде, сіздің  ойыңызша  патриот  деген  кім  дегенде – ұлты-қазақ, діні-ислам, білімі-
жоғары,  тілі  –қазақ.  Мысалы:  Б.Момышұлы,  М.dуезов,  М.Шаханов,  З.Ахметова,  Ф.Оңғарсы-
нова,Г.Головкин, Ж.Дұғалова т.б.   
Төменгі  деңгейде  - қысқаша  ғана жауап  берілген. Төменгі  деңгейді  нашар деп  айта  алмаймыз 
себебі, төменгі  деңгейде  - жоғары, орта  деңгейде  айтылмаған ойда  болған. Мысалы, сіз  өзіңізді  
патриотпын  деп  санайсызба? деген сұраққа – и`, мен  патриотпын. Ол  үшін т`рбие  керек, ұлттық  
т`рбие  отбасы  т`рбиесі. 
БАҚ адамдардың санасына, қоғамның саяси жүйесіне ықпал етудің аса күшті құралы. Сол үшін де 
ұлттық  патриотизмді қалыптастыруда БАҚ ролі маңызды болып табылады. БАҚ-та полиэтникалық 
Қазақстан халқының салт-д`стүрлерін насихаттау арқылы жаңаша патриоттық т`рбие беру ісінде біз 
ақпарат құралдарының барлық түрін – баспасөз, теледидар, радио, интернет ж`не ақпарат таратудың 
өзге  де  құралдарын  кешенді  қолдануымыз  қажет.  Тұлғаны  саяси-`леуметтік  белсенділікке  тартуда, 
т`рбиелеуде  ақпарат  құралдарының  мүмкіншілігі  мол.  Ұлттық  патриотизм  жеке  тұлғаның  сана-
сезіміне  өз-өзінен  барып  орнығып,  өрістейтін  құбылыс  емес.  Бұл  үшін  мемлекеттік  құрылымдағы 
БАҚ  барлығы  бірігіп,  «бір  жеңнен  қол  шығарып,  бір  жағадан  бас  шығарып»  ұлттық  патриотизмді 
ел   азаматтарының    ортақ    сеніміне  айналдыруы  жолында  қызмет  етуі  тиіс.Келесі  бір  маңызды 
м`селе  –   біздің  теледидардағы  прайм-тайм  уақытын  (кешкі,  демалыс  кезінде  халық  жаппай 
теледидар  алдына  жайғасатын  уақыт)  отаншылдық  рухтағы  бағдарламалармен  (тарихи,  діни, 
географиялық,  музыкалық,  `деби,  поэзиялық,  спорттық,  `скери  т.б.  тың  `рі  тылсым  жатқан  салалар 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
357 
толып жатыр), Қазақстан халқының салт-д`стүрлерін насихаттаумен толтыру. Өкінішке орай, соңғы 
жылдары  теле арналардағы прайм-тайм уақытын негізінен шетелдік мелодрамалық ж`не қан-сойқан 
сериалдары,  одан  қалса  тұтынушылық  жарнама  басып  алды.   “Не  ексең  соны  орасың”  деген  мақал 
шаруашылыққа  ғана  емес,  бұқаралық  ақпаратқа  да  қатысы  бар  екеніне  бүгінде  көзіміз  жеткендей. 
Азаматтарымыздың өзімшіл, жемқор, тұтынушы, қаныпезер болып бара жатқаны олардың санасына 
ықпал  етіп  жатқан  ақпараттың  сипатына  тікелей  байланысты.  Философия  заңы  бойынша  сананы 
`рқашан да болмыс айқындайды. Қазақстандықтар отаншыл, бауырмал, ұлтжанды, көпшіл, иманды, 
толерантты  ж`не  интернационалист  болсын  десек,  олардың  санасына  осы  аталған  құндылықтардың 
ұрығын  ақпараттық  саясат  ауқымында  себе  білуіміз  қажет.Қазақстандық  отаншылдықты  қалыптас-
тыру  мен  дамытуда  ақпарат  құралдарын  дұрыс  ж`не  ұтымды  пайдалана  білудің  маңызы  осында 
жатыр.  Сондықтан,  республикалық  телеарналардағы  прайм-тайм  уақытында  берілетін  арсыз  `рі 
зұлым,  ешбір  т`лім-т`рбиелік  м`ні  жоқ  “жылаңқы”  сериалдарды  қысқартып,  ол  алтын  уақытты 
мемлекеттік мүдде үшін барынша пайдалану  қажет. 
Ақ  иық  ақын  Мағжан  Жұмабаевтың  «берік  денелі,  түзу  ойлайтын,  д`л  пішетін,  д`л  табатын 
ақылды  болса,  сұлу  сөз,  сиқырлы  үн,  `демі  түрден  л`ззат  алып,  жаны  толқындатырлық  болса, 
баланың т`рбие алып, шын адам болатындығы» деген қағидасы өміршең болып отыр. [5]Д`л осындай 
игі қасиеттерді бойына сіңірген жалпы адами құндылықтарды меңгерген, қоғамның жоғары мұратты 
мақсаттарына  сай  клетін  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  –  баршамыздың  алдында  тұрған  міндетіміз. 
Адам махаббаты қандай м`ңгі болса, оның патриотизмі де сондай м`ңгілік. 
 
1. Н.n.Назарбаев. Қазақстан – 2030. Ел Президентінің  Қазақстан халқына жолдауы. Алматы. 2014.- 7бет.  
2. Сулейменова Ж.Б. «Сeби тілін дамыту жолдары» Көкшетау қаласы 2013   
3. Л.Т.Сайдахметова. Оқушы  жастарға  Отансүйгіштік  тeрбие  беру. Алматы, 2010. 91бет. 
4. М.nлімбаев  “Мұхит  ойды кешіп  көр, тылсым  жұмбақ  шешіп  көр”. Таймас  баспа  үйі. Алматы, 2012. 
9 бет.  
5. Жұмабаев М. Педагогика. Алматы, Рауан, 1992. 24бет  
 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: