С. Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ
жүктеу/скачать 143,78 Kb.
|
Жүктіліктің әр түрлі кезеңдеріндегі кіндіктің құрылысы (1)
|
С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ Тақырыбы: Жүктіліктің әр түрлі кезеңдеріндегі кіндіктің құрылысы Орындаған: Тоқтарбай Дариға Қабылдаған: Бекен Зауре Данабекқызы Топ: педиатрия-002 2023 жыл
Кіріспе Негізгі бөлім 1. Жүктіліктің бірінші триместрі 2. Кіндіктің ақиқат және жалған түйіндер 3. Кіндік бауының даму патологиясы 4. Кіндік баудың негізгі құрамдас бөліктері Қорытынды Пайдаланған әдебиеттер тізімі Кіріспе
Жүктіліктің бірінші триместрі Жүктілік үш триместрге бөліп қарастырылады. Триместр – "үштен бір бөлігі" деген мағынаны білдіреді. Сәйкесінше, бойға бала біткен мезеттен бастап, он екінші апта не алғашқы үш ай уақыт (бірінші триместр) – жүктіліктің ең маңызды кезеңі. Дәрігерлер сегізінші аптаға дейін баланы бала емес, "эмбрион" деп атайды. Тоғызыншы апта. Ұрықтың арқасы түзеліп, құйрығы кебе бастайды. Сөйтіп, баланың миы қарқынды дамиды. Онынша апта. Баланың сүт тістері қалыптаса бастайды. Ұрық бұл уақытта өзін соққы мен шайқалудан қорғайтын сыртқы қорғаныш сұйықтық қабықпен қоршалады. Он бірінші апта. Баланың жыныстық ерекшеліктері белгілі болады. Осы уақыттан бастап заманауи құрал-жабдықтардың көмегімен іштегі сәбидің жынысын білуге алады. Сонымен қатар, ұрықтың көзінің түсі де анықталады. Он екінші апта. Болашақ нәрестенің іс жүзінде барлық ағза жүйесі қалыптасып болады. Бұдан кейінгі уақытта олар өсіп, дамиды. Жүктіліктің екінші триместрі Әйелдің іші шығып, аяғы ауыр екені сырт көзге анық байқалады. Баланың жынысын білуге аласыз. Токсикоз басылады. Он сегізінші апта. Баланың ортаңғы құлағының құрылысы жетілетіндіктен, бала сізді ести бастайды. Сондықтан баламен әңгімелесіп, оған арнап ән айта бастаған жөн. Он тоғызыншы апта. Бала өсіп және аяқ-қолдары айтарлықтай пропорционалды бола бастайды. Жиырма екінші апта. Нәресте қолдарын, аяқтарын, бетін сипап, саусағын сорады және аяқтарымен жатыр қабырғасынан итере бастайды. Жиырма төртінші апта. Сәби айтарлықтай үлкейіп, ет алады. Бұл уақытта ол денесімен жатырдың бүкіл аумағын иеленіп, бұрынғыға қарағанда қозғалу қиындай түседі. Ал екінші триместр соңына қарай, бала көзін аша алады. Жүктіліктің үшінші триместрі Үшінші триместр жиырма жетінші аптадан басталады. Бұл кезде ұрықтың дамуы әлі аяқталмағанымен, салмағы мың грамм болатын нәрестенің барлық негізгі органдары жұмыс істейді. Ол анасының жүрек соғысын, ішектің қозғалысын және кіндік арқылы өтетін қанның шуын танып, біледі. Міне, сондықтан нәресте дүниеге келгеннен кейін анасы оны кеудесіне басқан кезде тыныштанады. Себебі, бала өзіне таныс анасының жүрек соғысын бірден таниды. Қырқыншы аптада босану мерзімі жақын қалғанда ұрықтың қозғалысы баяулайды. Ал баланың ішегі алғашқы нәжіске (үлкен дәрет) толып тұрады. Түсік тастау және уақытынан бұрын босану Жүктіліктің 22-аптасынан 37-аптасына дейінгі мерзімде баланың дүниеге келуі және салмағы 500 граммнан 2 500 граммға дейін, алл бойы 24-45 см аралығында боп дүниеге келуін – анасының ерте босануы деп атайды. Ерте босанудың белгілері: іштің және белдің сыздап ауыруы; қынапқа және тік ішекке қысым түсуі; зәр шығарудың жиілеуі; жыныстық жолдан алқызыл түстес қанның көрінуі. Егер жүкті әйелде осы белгілер байқалса, тез арада дәрігерге қаралу қажет. Кіндік - ұрықты плацентамен байланыстыратын ширатылған түтік. Сыртынан кіндік бау ұрық қабықтарымен жабылған. Оның құрамында екі артерия мен бір вена бар. Артериялық қан ұрықтың мүшелеріне оттегін жеткізе отырып, кіндік тамыры арқылы өтеді. Кіндік артериялары веноздық қанды ұрықтан плацентаға жеткізеді, бұл қанда ұрықтың зат алмасу өнімдері бар. Кіндік бауының тамырлары оларды бекітетін және жарақаттанудан қорғайтын, сондай-ақ ұрық қаны мен амниотикалық сұйықтық арасындағы заттармен алмасуды қамтамасыз ететін арнайы желатинді затта болады. Кіндік жүктіліктің 2-3 аптасынан бастап қалыптаса бастайды және нәрестемен бірге өседі. Туған кезде оның ұзындығы 45–60 см (кіндік бауының ұзындығы орташа алғанда баланың бойына сәйкес келеді), ал диаметрі 1,5–2 см. Кіндік плацентаға әртүрлі тәсілдермен бекітіледі. Кейбір жағдайларда бекіту плацентаның ортасында (орталық тіркеме), басқаларында - жағында (бүйірлік бекіту) орын алады. Кейде кіндік плацентаның өзіне жетпей, қабықшаларға бекітіледі (қабықшасы). Бұл жағдайларда кіндік бауының тамырлары мембраналар арасындағы плацентаға жақындайды. Плацентаның мұндай бекітілуі ұрықтың плацентарлы жеткіліксіздігінің пайда болу қаупінің факторы болып табылады. Кіндіктің ақиқат және жалған түйіндер сияқты ерекшеліктері де болуы мүмкін. Жалған түйіндер - кіндік бауының варикозды кеңеюі немесе Вартон желеінің жиналуы салдарынан кіндік бауының жергілікті қалыңдауы. Олар ұрықтың дамуына және босану процесіне әсер етпейді. Шынайы кіндік түйіндері жүктіліктің ерте кезеңінде, ұрық әлі кішкентай болғанда пайда болады, бұл оның кіндік ілмегі арқылы сырғып кетуіне мүмкіндік береді. Шынайы кіндік түйіндері босанудың нәтижесіне әсер етуі мүмкін. Кіндік тартылғанда, түйін қатайтылады, тамырлар арқылы қанның ағуы және шығуы тоқтайды. Бұл жағдайда жедел ұрықтың гипоксиясы пайда болады. Кіндік бауының даму патологиясы да екі емес, бір ғана кіндік артериясы пайда болатын жағдай болып табылады, бір кіндік артериясы бар кейбір ұрықтарда әртүрлі ақаулар байқалады. Кіндіктің бұл қалыптасуының себебі ұрықтың даму ақауларын тудыратын факторлар болуы мүмкін - тератогендік деп аталатын факторлар (химиялық заттар, кейбір препараттар, иондаушы сәулелер, ата-аналардың генетикалық аурулары). Кіндіктің қысқаруына байланысты кейбір мәселелер туындауы мүмкін. Кіндіктің қысқаруын абсолютті және салыстырмалы деп бөлуге болады. Кіндіктің абсолютті қысқаруымен кіндіктің ұзындығы 45 см-ден аз.Жүктілік кезінде бұл жағдай нәрестенің дамуына әсер етпейді. Босану кезінде кіндік бауының салыстырмалы және абсолютті қысқа болуы кезінде оның кернеуіне байланысты плацента мерзімінен бұрын қабыршақтанып кетуі мүмкін, бұл кіндік бауын тартып алады, бұл ұрықтың өміріне тікелей қауіп төндіреді. Кіндіктің жалған қысқаруы кіндіктің ұрықтың мойнына және денесіне оралған кезде пайда болады. Кіндік бауының шатасуының себебі оның шамадан тыс ұзын ұзындығы (70 см-ден астам), сондай-ақ созылмалы жатырішілік ұрықтың гипоксиясымен байланысты болуы мүмкін ұрықтың қозғалтқыш белсенділігінің жоғарылауы болуы мүмкін. Оттегінің созылмалы жетіспеушілігінің себептері әртүрлі - бұл ана аурулары, ұрық аурулары және плацентарлы патология. Кіндік баудың шиеленісуі бір, екі, тіпті үш есе болуы мүмкін. Жүктілік кезінде бұл жағдай әдетте ұрыққа әсер етпейді, бірақ босану кезінде проблемалар туындауы мүмкін. Кіндік бауының тамырларының кернеуі немесе қысылуы қан ағымының бұзылуына әкеледі. Босану кезінде кіндік бауының қысқаруы (абсолютті және салыстырмалы) және кіндіктің шынайы түйіндері сияқты жағдайлар жедел жатырішілік ұрықтың гипоксиясына әкелуі мүмкін. Ол жүрек соғу санының өзгеруімен көрінеді. (Ұрықтың қалыпты жүрек соғу жиілігі минутына 120-160 соққы.) Жедел құрсақішілік ұрықтың гипоксиясы пайда болған кезде амниотикалық сұйықтықта алғашқы нәжіс (меконий) пайда болады, су жасылға айналады. Барлық осы белгілердің пайда болуы шұғыл емдеуді қажет етеді. Ең алдымен, ерте жеткізу арқылы қол жеткізілетін гипоксияның себебін жою қажет. Босану әдісі босану кезеңіне және ұрықтың көрінетін бөлігінің (бас немесе жамбас ұшы) туу арнасы бойымен қаншалықты алға жылжуына байланысты. Жедел гипоксия жүктілік кезінде немесе босанудың бірінші кезеңінде орын алса, әйелге кесарь тілігі беріледі. Босанудың екінші кезеңінде бас немесе жамбас ұшы кіші жамбастың шығуына жақын болған кезде, босанудың екінші кезеңінің аяқталуын тездету үшін әртүрлі акушерлік құралдар қолданылады. Бақытымызға орай, бұл жағдай жиі болмайды. Сондықтан кіндік бауының түйілуі және кіндік бауының түйіндері жоспарланған кесарь тілігі үшін абсолютті көрсеткіш болып табылмайды (босанғанға дейін кіндіктің абсолютті қысқалығын анықтау мүмкін емес). Бұл мемлекеттер хирургиялық араласуға қатысты салыстырмалы көрсеткіштер болып табылады, яғни. Кесарь тілі олардан басқа хирургиялық араласуға басқа салыстырмалы көрсеткіштер болған жағдайда ғана жасалады (әйелдің жасы 30 жастан асқан, преэклампсияның жеңіл түрлері және т.б.). Кіндік баудың негізгі құрамдас бөліктері оның тамырлары: бір вена және екі артерия. Артериялық қан тамыр арқылы өтеді, ол оттегі мен қоректік заттарды анадан балаға жеткізеді. Артериялар, керісінше, зат алмасудың қалдықтарымен бірге нәрестенің жүрегінен веноздық қанды ананың денесіне жеткізеді. Тамырлар бойымен жүйке талшықтары, вителлин және зәр шығару жолдары созылады. Сарыуыз өзегі қоректік заттарды сарыуыз қапшығынан эмбрионға тасымалдау үшін қажет. Зәр шығару арнасы эмбрионның зәрін амниотикалық сұйықтыққа тасымалдау үшін қызмет етеді. Жүктіліктің соңында бұл түтіктер бос болып, бірте-бірте ериді. Кіндік бауының орташа ұзындығы 50-60 см.Көбінесе кіндік бауының шатасуы 60 см-ден астам ұзын кіндік төсеу кезінде пайда болуы мүмкін. Жиі кіндік бауы жиі кездеседі. Әрбір үшінші жүкті әйел нәрестені көтеру кезінде ұрықтың айналасындағы кіндіктің шатасу құбылысын бастан кешіруі мүмкін. Көп жағдайда түйісу тығыз емес, сондықтан ол үгінділердің өмірі мен денсаулығына қауіп төндірмейді. Кіндік бала туылғаннан кейін бірден кесілмейді. Оның пульсациясының тоқтатылуын күту керек (шамамен 2-3 минут). Бұл плацента мен нәресте арасындағы қан айналымын аяқтау үшін маңызды. Кіндік бауының патологиясы Кіндік бауының аномалиялары оның ұзындығының өзгеруінен (қысқа, ұзын), түйіндердің пайда болуынан, патологиялық бекітуден, қан тамырларының қалыптан тыс дамуынан, гематомалардан, кисталардан, гемангиомалардан, тератомалардан тұрады. Абсолютті және салыстырмалы түрде қысқа кіндік бауды ажыратыңыз. 40 см-ден қысқа кіндік абсолютті қысқа болып саналады.Салыстырмалы түрде қысқа кіндік, ол әлдеқайда жиі кездеседі, қалыпты ұзындыққа (40-70 см) ие, оның «қысқаруы» ұрықтың бөліктерінің айналасына шағылысу нәтижесінде пайда болады. (мойын, дің, аяқ-қолдар) немесе шынайы түйіндердің пайда болуына байланысты . Қысқа кіндік ұрықтың дұрыс орналасуына әкелуі мүмкін. Босану кезінде кіндік бауының қысқа болуынан туындаған ауыр асқынулар ұрықтың туу каналы арқылы өтуінің баяулауынан, кіндіктің тартылуына байланысты плацентаның бөлінуінен тұрады; кейде оның тамырларынан қан кетумен кіндік бауының үзілуі байқалады. Барлық осы асқынулар ұрықтың жедел гипоксиясына әкеледі. Ұзын кіндік (70 см-ден астам) жиі кездесетін аномалия болып табылады және ұрықтың бөліктерінің немесе шынайы түйіндердің айналасында шатасуды тудыруы мүмкін. Ұзын кіндік бауы бар ұрық үшін ең ауыр асқыну - амниотикалық сұйықтықтың ағуы кезінде оның ілмектерінің жоғалуы. Шынайы кіндік түйіні барлық туылғандардың 0,5% -ында кездеседі, көбінесе ұзын кіндікпен. Мұндай түйін жүктіліктің ерте кезеңдерінде, кішігірім өлшемдегі ұрықтың кіндік бауының ілмегіне «тайып кету» мүмкіндігі болған кезде қалыптасады.Кіндік баудың патологиялық бекінуі шеткі және қабықша (кіндік бауының плевисттік бекітілуі). Шеткі - кіндік бауының плацентаның перифериясына бекітілуі. Жүктілік пен босану кіндіктің шеткі бекітілуімен асқынусыз өтеді. Қабықпен бекіту кезінде кіндік плацентаның өзіне емес, плацентаның шетінен біршама қашықтықта ұрық мембраналарына бекітіледі. Босану кезінде (көбінесе амниотикалық сұйықтықтың ағып кетуімен) кіндік бауының қабықшасы бар қан тамырларының жарылуы жедел гипоксияға және ұрықтың өліміне әкелуі мүмкін. 5-8% жағдайда кіндік бауының қабықпен бекітілуі даму аномалияларымен және ұрықтың хромосомалық патологиясымен біріктіріледі. Кіндік бауының қабығын бекіту кезінде ұрықтың өсуінің тежелу және мерзімінен бұрын босану қаупі артады. Кіндік бауының жалғыз артериясы 25-50% жағдайда ұрықтың даму ақауларымен біріктіріледі (жарық таңдай, жүрек ақаулары, бүйрек, зәр шығару жолдары, жыныс мүшелері, тірек-қимыл аппараты). Бір кіндік артериясы көп жүктілікте және ананың қант диабетінде 3-4 есе жиі кездеседі. Бұл аномалияның антенатальды диагностикасы қиындықтар туғызбайды: ультрадыбыстық көмегімен кіндік сымының көлденең қимасында тек екі тамыр анықталады. Қалдықты өңдеу оның тез түсуіне ықпал етпейтінін дәлелдейтін зерттеулер жүргізілді. Ал оны өңдеудің болмауы кіндіктің жұқпалы ауруларының көбеюіне әкелмейді. Сондықтан бұл жерді таза және құрғақ ұстау жеткілікті. Туылғаннан кейін бірнеше күннен кейін (әдетте 4-7-ші күндері) кіндік бауының мумияланған қалдығы өздігінен түсіп, артында жара қалады. Ол бірнеше апта бойы созылады. Іштің түймесі осылай пайда болады.Кіндіктің патологиясын болжауға мүмкіндік беретін жалғыз әдіс - ультрадыбыстық сканерлеу. Ультрадыбыстық кіндік бауының ауытқуларын, мысалы, қан тамырларының қалыптан тыс дамуын анықтай алады (жалғызкіндік артериясы), кіндік бауының шын және жалған түйіндері, баудың түйілуі. Бірақ жүктілік кезінде кіндіктің ұзындығын анықтау мүмкін емес. Біз ана мен баланы байланыстыратын кіндік туралы білеміз, оның ішінде ұрық пен плацента арасында қан өтетін тамырлар бар. Сондықтан кейде кіндікте екі емес, бір ғана артерия болады. Көбінесе бұл патология жүктіліктің басталуы үшін қолайсыз жағдайларда орын алады: қант диабеті, бірінші триместрдегі жұқпалы аурулар, интоксикация, жаман әдеттер (алкоголь, темекі шегу, есірткі немесе күшті препараттар), зиянды еңбек жағдайлары, көп жүктілік. Бір артерия жүктіліктің басынан бастап болмауы немесе кейінірек жоғалуы мүмкін. Бірінші триместрдің соңында ультрадыбыстық зерттеуде патология туралы білуге болады, жалғыз артерия 20-шы аптада жақсы көрінеді. Бастапқы кезеңде кіндік бауы аз көрінеді. Бірақ бұл терминдерде де сарапшы дәрігер аномалияны анықтай алады. Олигогидрамниозды, семіздік немесе көп жүктілікті диагностикалау қиын. Не әсер етуі мүмкін? Кіндік бауында жалғыз артериясы бар жаңа туған нәрестелердің салмағы мен бойы төмен болуы мүмкін, ал туған кезде Апгар баллдары төмен болуы мүмкін. Жүрек, қан тамырлары, зәр шығару жүйесі, іш қуысы мүшелерінің проблемалары бар. 6 айға дейін жалғыз кіндік артериясы бар балалардың физикалық дамуы нормадан ерекшеленбейді. Көптеген жағдайларда патология нәрестеге қатты әсер етпейді, өйткені тіпті бір артерия жоғарылаған жүктемені жеңе алады. Мұндай диагнозбен болашақ анаға не істеу керек? • үнемі дәрігердің бақылауында болу және барлық тексерулерден өту; • сіздің әл-ауқатыңызды және нәрестенің қозғалысын бақылаңыз; • аз шамадан тыс жүктеме және ауыр жұмыстан құтылу; • іш қатудан аулақ болу; • күн режимін сақтауға; • стрессті жою, көбірек жүру және демалу; • Жемістер мен көкөністерді көбірек жеңіз. Егер келесі тексеру қан ағымының бұзылуын немесе ұрықтың дамуының кешігуін анықтаса, дәрігер нәрестенің жағдайын тұрақтандыру үшін ауруханаға жатқызуды ұсына алады. Мұндай диагнозбен болашақ анаға не істеу керек? • үнемі дәрігердің бақылауында болу және барлық тексерулерден өту; • сіздің әл-ауқатыңызды және нәрестенің қозғалысын бақылаңыз; • аз шамадан тыс жүктеме және ауыр жұмыстан құтылу; • іш қатудан аулақ болу; • күн режимін сақтауға; • стрессті жою, көбірек жүру және демалу; • Жемістер мен көкөністерді көбірек жеңіз. Егер келесі тексеру қан ағымының бұзылуын немесе ұрықтың дамуының кешігуін анықтаса, дәрігер нәрестенің жағдайын тұрақтандыру үшін ауруханаға жатқызуды ұсына алады. Кіндік байлау диагнозын ерекше атап өткен жөн. Кейде тексеру кезінде мойындағы кіндік бауының ілмектері ғана көрінеді, бірақ олардың мойынға оралғанын анықтау мүмкін емес. Бұл жағдайларда доплерографиялық зерттеу көмектеседі, оның барысында тамырлар арқылы, соның ішінде кіндік арқылы қанның қозғалысын зерттеуге болады. Сонымен қатар, босану кезінде кардиотокография әдісі қолданылады, ол жүрек соғысының санын бақылауға немесе стетоскоппен ұрықтың жүрек соғуын тыңдауға мүмкіндік береді. Осылайша, жүктілік кезінде кіндіктің патологиясы тек күдіктенуге болады. Дегенмен, уақтылы ультрадыбыстық зерттеу дәрігерлерге сіздің тууыңызды қауіпсіз етуге көмектеседі. Пайдаланған әдебиеттер тізімі: https://peritex.ru/eap https://spbplod.ru/to-patients/articles/akusherstvo/akusherstvo_11.html https://burk-roddom.ru/2021/04/27/interesnye-fakty-o-pupovine/ жүктеу/скачать 143,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|