С. Т. Дүзелбаев техникалық механика



Pdf көрінісі
бет61/106
Дата29.12.2023
өлшемі9,99 Mb.
#144609
түріОқулық
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   106
16.3-
мысал
.
Суретте
көрсетілген
кронштейннің
AC
стержені
болаттан

ал
BC
стержені
ағаштан
жасалған
(16.19-
сурет
). 
Материалдардың
мүмкіндік
кернеулері

болаттікі
 
МПа
Б
160



ағаштікі
 
МПа
А
4



.
60
кН
F

Дөңгелек
қималы
болат
стерженьнің
d
диаметрін
жəне
квадрат
қималы
ағаш
стерженьнің
a
қабырғасын
анықтаңыз

 
16.20-
сурет
 
Шешуі

С
түйінін
қиып
алып

оған
əсер
ететін
күштерді
көрсетейік
(16.20-
сурет
). 
1
N
күшінен
AC
стержені
созылады

ал
2
N
күшінен
BC
стержені
сығылады

Күштерді
x
пен
y
өстеріне
проекциялау
арқылы
тепе
-
теңдік
теңдеуін
құрамыз



;
0
Х
;
0
cos
2
1



N
N


;
0
Y
.
0
sin
2


F
N

Бұдан
;
cos
2
1

N
N


sin
2
F
N




 
291 
Кронштейннің
суретінен
.
6
,
3
4
9
2
2
м
АВ
АС
ВС





;
6
.
3
2
sin


.
6
,
3
3
cos


Олай
болса

стерженьдердегі
бойлық
күштердің
шамасы

;
108
2
6
,
3
60
sin
2
кН
F
N





.
90
6
,
3
3
108
cos
2
1
кН
N
N






Стерженьдерге
тұрғызылған
беріктік
шарттарынан

 
;
1
1
1
Б
A
N




 
А
A
N




2
2
2
олардың
көлденең
қималарының
аудандарын
өрнектейміз

 
;
1
1
Б
N
А


 
A
N
А

2
2


Осы
қатынастардан
стерженьдердің
көлденең
қималарының
сəйкес
сызықтық
өлшемдерінің
шамасын
табамыз

 
;
027
,
0
10
160
14
,
3
10
90
4
4
6
3
1
м
N
d
Б









 
.
164
,
0
10
4
10
108
6
3
2
м
N
a
А






16.5-
мысал
.
Бір
ұшы
қабырғаға
топсалы
бекітілген
AB
білеуі
горизонталь
бағытта
болат
CD
тартпамен
ұстатылған

Егер
тартпа


 
292 
материалының
мүмкіндік
кернеуі
 
МПа
160


болса

құрылымның
жүк
көтергіштігі
қандай
болады
(16.21, 
а
 
-
сурет
)? 
16.21-
сурет
Шешуі
:
 CD
тартпасын
көлденең
қимамен
қиып

құрылымның
төменгі
бөлігі

AB
білеуінің
тепе
-
теңдігін
қарастырайық
(16.21, 
b
-
сурет
). 
Білеуге
CD 
тартпасының
реакциясы
1
N

құрылымға
түсірілген
жүктеме
F
жəне
топсалы
жылжымайтын
A
тірегінің
реакциялары
(
олар
16.21, 
b
-
суретте
көрсетілмеген

əсер
етеді

Есептеуге
тірек
реакцияларының
қажеттігі
жоқтықтан

A
түйініне
қатысты
күш
моменттерінің
тепе
-
теңдік
теңдеуін
құрамыз

 


;
0
i
A
F
M
0
sin
1





AB
F
AC
N


Бұдан
.
sin
1
AB
AC
N
F




Құрылым
суретінен
(
ACD

)
.
5
2
20
4
16
2
2
м
А
D
АС
С
D






5
5
5
2
2
sin



CD
AD


Есептің
шартынан


 
293 
 
 


кН
d
A
N
314
10
160
4
05
,
0
4
6
2
2
1














Олай
болса

мүмкіндік
жүктеменің
шамасы
 
.
к
6
,
93
6
5
5
4
10
314
sin
3
1
H
AB
AC
N
F









 
16.6-
мысал
.
Басты
кернеулері
белгілі
жазық
кернеулі
күйдегі
элементтің
көлбеу
ауданындағы
кернеулерді
анықтаңыз

,
0
30


,
МПа
80
1


МПа
30
2


(16.22-
сурет
).
Шешуі
:
Көлбеу
аудандағы
белгілі
жазық
кернеулерді
(16.41), (16.42) 
формулаларымен
анықтаймыз

.
МПа
,
sin
;
МПа
,
sin
cos
65
21
60
2
30
80
5
67
30
30
30
80
2
2














Жаттығу
 
есептері
 
1-
есеп
.
Бойлық
күш
эпюраларын
тұрғызыңыз
(1-
сурет
). 
1-
сурет
16.22-
сурет


 
294 
2-
есеп
.
Бойлық
күш
пен
тік
кернеу
эпюраларын
тұрғызыңыз
(2-
сурет
). 
2-
сурет
3-
сурет
 
3-
есеп
.
Сатылы
стерженьнің
абсолют
ұзаруы
0,2 
мм
болса

суретте
көрсетілгендей
(3-
сурет

стерженьге
əсер
ететін
күштің
шамасы
қандай

Алюминийдің
серпімділік
модулі
МПа
5
10
75
,
0


ал
қоланікі
МПа
5
10
1,
1


4-
есеп
.
Сатылы
білеудің
толық
ұзаруын
(
қысқаруын

анықтаңыз
(4-
сурет
). 
,
6
1
кН
F

,
10
2
кН
F

,
10
2
5
МПа
E


,
5
2
1
см
A

,
8
2
2
см
A

,
5
,
0
м
l

4-
сурет
 
 
5-
есеп
.
Салмағы
кН
G
6

CD
арқалығын
көлденең
қимасының
ауданы
2
5
см
A

болат
АВ
тартпасы
ұстап
тұр
(5-
сурет
). 
Осы
тартпадағы
кернеуді
жəне
оның
ұзаруын
анықтаңыз

кН
F
10


м
CB
2


м
BD
1




 
295 
5-
сурет
6-
сурет
6-
есеп
.
Суретте
көрсетілген
кронштейннің
АВ
жəне
ВС
стерженьдерінде
туындайтын
тік
кернеулердің
шамасын
анықтаңыз
(6-
сурет
). 
кН
F
60


8-
есеп
.
Бойлық
өсі
бойымен
созылған
стерженьнің
көлденең
қимасындағы
ең
үлкен
тік
кернеу

МПа
40

ал
көлбеу
жазық
-
тықтағы
жанама
кернеудің
шамасы

МПа
,
3
17

Көлденең
қима
мен
көлбеу
қима
арасындағы
бұрышты
жəне
көлбеу
қимаға
əсер
етуші
тік
кернеудің
шамасын
анықтаңыз

9-
есеп
.
Суретте
көрсетілген
(7-
сурет

үшбұрышты
элементтің
АС
жəне
СВ
қырларында
бірдей
сығушы
50 
МПа
тік
жəне
жанама
кернеулер
əсер
етеді

АВ
қыры
жүктелмеген

АС
 
жəне
СВ
қырларындағы
жанама
кернеулердің
шамаларын
жəне
бас
кернеудің
шамасы
мен
бағытын
анықтаңыз

Қайталау
 
сұрақтары
 
1. 
Жазық
қималар
жорамалының
мəнісі
неде

2. 
Созылу
мен
сығылудың
анықтамасын
беріңіз

3. 
Абсолюттік
жəне
салыстырмалы
деформация
дегеніміз
не
жəне
олардың
өлшем
бірліктерін
атаңыз

Салыстырмалы
бойлық
жəне
ендік
деформациялар
қалай
анықталады
?
4. 
Созылу
мен
сығылу
деформациясының
Гук
заңын
тұжырымдап
беріңіз
жəне
оның
формуласын
жазыңыз

5. 
Пуассон
коэффициенті
дегеніміз
не

7-
сурет
 


 
296 
6. 
Созылған
немесе
сығылған
стерженьнің
көлденең
қимасында
қандай
ішкі
күш
туындайды
жəне
оның
таңба
ережесі
қандай

7. 
Созылған
немесе
сығылған
стерженьнің
көлденең
қимасында
қандай
кернеу
туындайды
жəне
ол
қандай
формуламен
есептеледі

8. 
Созылу
мен
сығылудың
жалпы
жағдайы
үшін
орын
ауыстыруды
анықтау
əдісін
тұжырымдаңыз

9. 
Көлденең
қимасы
тұтас
дөңгелек
пішіндес
созылған
стерженьнің
диаметрін
екі
есе
азайтсе

оның
кернеулі
күйі
қалай
өзгереді

10. 
Көлденең
қимасы
тұтас
дөңгелек
пішіндес
созылған
стерженьнің
диаметрін
екі
есе
үлкейтсе

оның
беріктігі
қалай
өзгереді

11. 
Көлденең
қимасы
тұтас
квадрат
созылған
стерженьнің
ұзындығын
екі
есе
ұзартса

оның
адсолют
бойлық
деформациясы
қалай
өзгереді

12. 
Аз
көміртекті
болаттан
жасалған
үлгінің
созылу
диаграм
-
масының
қандай
сипаттамалы
нүктелері
мен
аймақтары
бар

13. 
Қандай
деформациаларды
серпімді

қалдық
деформация
дейміз

14. 
Пропорционалдық
серпімділік

аққыштық
жəне
беріктік
шегі
дегеніміз
не

15. 
Материалдың
аққыштығы
немен
сипатталады

16. 
Шартты
аққыштық
шек
дегеніміз
не
жəне
ол
қандай
материалдар
үшін
анықталады

17. 
Үлгіде
қылта
мойын
қай
уақытта
пайда
болады

18. 
Қандай
шамалар
материалдың
беріктік
жəне
пластикалық
сипаттамалары

19. 
Нығайма
(
тойтару

құбылысы
дегеніміз
не

20. 
Бойлық
серпімділік
модулі
E
материалдың
қандай
қасиетін
сипаттайды

21. 
Шартты
жəне
нақты
кернеулер
диаграммасы
дегеніміз
не
?
22. 
Қауіпті
кернеу
дегеніміз
не

23. 
Созылған
немесе
сығылған
материалдардың
мүмкіндік
кернеуі
қалай
анықталады

24. 
Созылу
мен
сығылудың
беріктік
шарты
қалай
жазылады

25. 
Беріктік
шартымен
қандай
есептеулер
жүргізіледі

26. 
Созылған
немесе
сығылған
стерженьнің
көлбеу
қимасында
қандай
кернеулер
туындайды

27. 
Толық
кернеу
дегеніміз
не



 
297 
28. 
Қандай
көлбеу
қимада
ең
үлкен
тік
кернеу
туындайды
жəне
оның
шамасы
неге
тең

29. 
Нүктенің
кернеулі
күйі
дегеніміз
не

Кернеулі
күйлердің
түрлерін
атаңыз

30. 
Өзара
перпендикуляр
жазықтықтардағы
тік
кернеулердің
қосындысы
неге
тең

31. 
Қандай
жазықтықтарда
ең
үлкен
жəне
ең
кіші
тік
кернеулер
туындайды

32. 
Қандай
жазықтықтар
бас
жазық
деп
аталады

33. 
Қандай
кернеулер
бас
кернеулер
деп
аталады

34. 
Жазық
кернеулі
күй
жағдайында

нөлден
айрықша
бас
кернеудің
əсер
сызығының
бағытын
есептеусіз
көрсетуге
болады

35. 
Жанама
кернеулердің
жұптық
заңының
тұжырымдамасын
беріңіз

36. 
Жазық
кернеулі
күй
жағдайында
көлбеу
жазықтықтардағы
тік
жəне
жанама
кернеулер
қалай
анықталады





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   106




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет