С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
С. Т. Иксатова ылмысты Ы ерекше б лім
| Тонау (178-бап)
Ұрлыққа, алаяқтыққа, сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етуге қарағанда тонау талан-таражға жататын қылмыс нысандарының қауіпті түрі болып табылады. Тонаудың тікелей объектісі болып бөтеннің мүлкіне қол сұғу болып табылады. Сонымен бірге тонау көп объектілі қылмысқа жатады. Сондықтан да оның қосымша тікелей объектісі болып жеке адамның денсаулығы, бостандығы да жатады. Тонау объективтік жағынан белсенді әрекет күйінде бөтеннің мүлкін ашықтан ашық талан-таражға салу арқылы жүзеге асырылады. Сондықтан да тонаудың объективтік жағының ерекшелігі-қылмыстың істелу тәсіліне, кінәлының бөтеннің мүлкін ашықтан ашық талан-таражға салуымен ерекшеленеді. Ашықтан-ашық талан-таражға салу деп танылу үшін біріншіден меншік иесі немесе өзге де иеленуші, сондай-ақ басқа да адамдар кінәлының құқыққа қайшы әрекеттерін көріп тұрумен бірге оның қылмыстық мәнін сезінуі қажет, екіншіден кінәлы адам осы жағдайларды сезіп, көріп тұра отырып, соған қарамастан қылмысты әрекет істеуі қажет. Егер кінәлы адам талан-таражды жасырын түрде жүзеге асыру ниетінде болып, бірақ қылмысты істеу кезінде көзге түсіп қалса, соған қарамастан ол өз әрекетін ары қарай жалғастырса, онда оның істеген әрекетін тонау деп бағалау керек. Мұндай ретте, яғни ұрлықтың тонауға ұласып кетуі-мүлікке толық иелік еткенге дейін жүзеге асырылуы мүмкін. Тонаудың жиі кездесетін түрі бөтеннің мүлкін жәбірленушінің көзінше оған күш қолдану ниетінсіз тартып алып қашу болып табылады. Тонау бөтеннің мүлкіне иелік етумен бірге оған өзінің қалауынша толық билік жүргізу мүмкіндігін алған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Бөтеннің мүлкін ашықтан ашық иеленуге бағытталған, бірақ толық іске аспаған әрекет тонауға оқталғандық деп танылады. Бөтеннің мүлкін қасақаналықпен немесе бұзақылық ниетпен бүлдіру, я болмаса осы мүлікке өзінің нақты немесе болжамалы құқығын өз бетінше жүзеге асыру мақсатымен, сондай-ақ оған уақытша пайдалану ниетімен иелік ету тонау деп қарастырылмайды. Тонаудың субъектісі болып 14-ке толған есі дұрыс адам танылады. Субъективтік жағынан тонау тікелей қасақаналықпен және пайдакүнемдік мақсатымен сипатталады. Тонаудың тағы бір ауырлататын түрі-тұрғын, қызметтік, өндірістік үй жайға не қоймаға заңсыз кірумен жасалған қылмыс құрамы болып табылады. Мұндай ретте кінәлы адам тұрғын, қызметтік, өндірістік үй-жайға не қоймаға заңсыз кіріп, бөтеннің мүлкін тек қана ашықтан-ашық талан-таражға салу ниетін басшылыққа алады. Тонауды оған ұқсас қылмыс құрамдарынан ажырата білу керек. Тонау ұрлықтан мүлікті алу тәсіліне байланысты ажыратылады. Тонау күш қолданбау арқылы да істеледі, ал қарақшылықтың объективтік жағының міндетті белгісі күш қолдану болып табылады. Сондай-ақ тонаудағы күш қолдану немесе күш қолданамын деп қорқыту адамның өмірі мен денсаулығына қауіпті емес, ал қарақшылықтағы күш қолдану әрдайым қауіпті. Тонаудың құрамы материалдық құрамға жатады, ал қарақшылық формальдық қылмыс құрамына жатады. Яғни қарақшылық шабуыл жасаған уақыттан бастап зардаптың болған болмағанына қарамастан аяқталған қылмыс деп танылады. Тонауда қорқыту және мүлікке иелік ету бір мезгілде жүзеге асырылады, ал қорқытып алушылықта бөтен мүлікті немесе мүлікке құқықты беруді қорқыту арқылы талап ету болашақтың ісі болып табылады. Тонауды бұзақылықтан ажырата білген жөн. Тонауда бөтеннің мүлкі кінәлының пайдасына ашықтан-ашық тегін алынады, ал бұзақылықта меншікке қол сұғу бұзақылық ниетпен бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру арқылы жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|