С. Торайғыров атындағы Павлодар
По данным спортивного клуба
жүктеу/скачать 13,65 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- № 12 (161) желтоқсан, жылан жылы 2013 ЖЕЛТОҚСАННЫҢ АЛАУЫ – ТӘУЕЛСІЗДІК ЖАЛАУЫ
- Тәуелсіздік тұғыры – Құрметті Саида Ахметқызы, биб- лиография мағынасы мен жалпы биб- лиографияның кітапханалық жүйедегі
- – Сіз жоғарыда ғылыми зерттеудің бір деңгейін – субъекттендіру деп атап өттіңіз. Басқаша айтқанда, əңгіме
- – Бүгінгі күні қоғамда Отанына де- ген сүйіспеншілік жəне отансүйгіштік сияқты сезімдерді оқырманға ұялату
- – Саида Ахметқызы, қазақстандық кітапханалық жүйесіндегі кітапнама- ның даму келешегі қандай
- ҚР Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастауымен «Тарих толқынындағы халық» атты ауқымды мемлекеттік бағдарлама
- Жинақталған құжаттық қорларды сапалы және ұтымды қолдану үшін ақпараттық қайнар мен қолданушы арасында байланыс
По данным спортивного клуба «Сұңқар» ПГУ им. С. Торайгырова С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің газеті 7
5 июня 2013 г. на расширен- ном заседании Межведом- ственной рабочей группы по изучению национальной исто- рии с участием Государствен- ного секретаря Республики Казахстан М.М. Тажина был поднят ряд проблем, имею- щих концептуальное значение для истории Казахстана. Это определение статуса нацио- нальной истории в системе гу- манитарных дисциплин, выбор методологической платформы научных исследований, опре- деление круга проблем наци- ональной истории, имеющих концептуальное значение для понимания всего историческо- го процесса в стране в целом. Ученые университета – д.и.н., профессор С.Н. Мамытова, к.и.н., доцент Н.Е. Кузембаев и к.и.н., доцент Г.К. Жапекова приняли участие в этом зна- ковом для исторической науки мероприятии. На мой взгляд, значимым является последовательное и логически взаимосвязанное рассмотрение исторического процесса, раскрытие внутрен- ней логики исторических про- цессов и событий, выявление преемственности в социаль- но-экономическом, этнопо- литическом, культурном раз- витии Казахстана в процессе истории. Поэтому эти изме- нения, безусловно, встретят поддержку у большинства историков. Для достижения поставленных задач необхо- дим творческий подход, по- нимание со стороны заинте- ресованных государственных органов и учреждений, диалог с общественностью. Только при соблюдении этих условий возможно достижение желае- мых результатов. Особое внимание обще- ственности привлекает из- учение отечественной исто- рии в период независимости Республики Казахстан. Здесь некоторые коллеги, увлека- ясь написанием исторических очерков, совершают ряд гру- бейших ошибок, характерных для периода восхваления ком- мунистического строя Совет- ского государства: утрируют политические, социальные и экономические успехи, зна- чительно преуменьшают или отрицают вовсе недостатки в деятельности. Надо стремить- ся к объективному написанию истории на основе научного анализа достоверных данных и не стесняться показать не- приглядные стороны в совре- менной действительности. Так как именно в этом и состоит подлинная роль истории – де- монстрация реальной картины общественно-политических, экономических и культурных процессов, происходящих в го- сударстве. Необходимо показать при- оритетную роль казахского народа в формировании на- ционального государства, по- литики, экономики, культуры. Показать на основе обширно- го исторического материала героические усилия казахско- го этноса по сохранению са- мостоятельности Казахского государства и целостности этнической территории в раз- личные исторические пери- оды. По моему мнению, это должно стать квинтэссенцией национальной истории. Национальная история
должна стать центральным звеном среди общественных наук, нужно выработать на ка- чественно новом уровне об- щую концепцию истории Ка- захстана, осуществлять сбор, систематизацию и классифи- кацию всего имеющегося в республике и за рубежом исто- рического материала о Казах- стане. Целые пласты уникаль- ной исторической информации содержатся в архивах и библи- отеках России, Китая и Турции. Ее изучение позволит не толь- ко открыть новые страницы в отечественной истории, но и позволит раздвинуть горизон- ты исторического познания для будущих поколений казах- станских историков. Особую ценность представ- ляют казахские генеалогиче- ские предания, историческая летопись народа, бережно передающиеся из поколения в поколение. В шежире осо- бым образом отражены важ- ные исторические события и процессы национальной истории. Также в своем выступлении государственный секретарь подчеркнул важность подго- товки качественных учебни- ков по истории. Преподавание истории в средней школе и высших учебных заведениях способствует формированию целостного представления об истории Отечества, про- паганды национальной идеи и идеологии Республики Ка- захстан для молодежи. Боль- шинство учебников слишком перенасыщены исторической информацией в виде дат, имен, статистических данных, географических пунктов. Это способствует формированию ложного стереотипа у подрас- тающего поколения, что исто- рия это набор исторических фактов. Поэтому необходимо сформировать у молодежи объективное представление об исторических процессах, исторических закономерно- стях, внутренней логике исто- рических событий в нацио- нальной истории. Особое внимание в высту- плении М.М. Тажина было уделено необходимости из- учения центрально-азиатской номадической цивилизации, хранителем которой в насто- ящее время является казах- ский этнос. Специфика коче- вой цивилизации как особого типа культурного развития че- ловечества в мировой исто- рии должна стать предметом дискуссий в отечественной исторической науке. Изучение национальной истории дает богатый материал для иссле- дования этой проблемы. Без уяснения специфики кочевого общества нам недоступно по- нимание развития казахской культуры и государственности. 25 октября 2013 г. в г. Астане проходил II Конгресс историков Казахстана «Народ в потоке истории». В этом мероприятии приняли участие преподавате- ли университета к.и.н. Н.Е. Ку- зембаев и к.и.н. Г.К. Жапекова. На Конгрессе обсуждались актуальные проблемы исто- рической науки и демонстри- ровались результаты научных исследований отечественных историков. Так, в докладе ака- демика НАН РК, д.и.н., профес- сора Б.Е. Кумекова «Новые научные проекты по актуаль- ным направлениям историче- ской науки» рассматривались проекты, предлагаемые для включения в программу «На- род в потоке истории». Высту- пление д.и.н., профессора Б.А. Байтанаева было посвящено открытию в Казахстане между- народной лаборатории «Геоар- хеология», научно-исследова- тельскому центру по изучению всемирной истории и респу- бликанскому научному центру по изучению традиционных ци- вилизаций Центральной Азии. Другие доклады были посвя- щены системному изучению деятельности Первого Прези- дента Республики Казахстан и его роли в становлении казах- станской государственности, подготовке квалифицирован- ных кадров по историческим специальностям, презентации ряда программ проектов по истории полиэтнических, меж- конфессиональных отношений в республике, истории рели- гиозных верований и учений в Казахстане. Это научное мероприятие продемонстрировало огром- ный интерес общественности к проблемам национальной истории, готовности отече- ственных историков к изуче- нию истории с учетом новых методологических подходов и приоритетов. В заключение хотелось бы отметить, что формирование целостного представления о национальной истории у мо- лодого поколения, понимание взаимосвязи исторических пе- риодов, этносов, государств на территории республики, ха- рактера связей между оседло- земледельческими и кочевы- ми обществами, должно стать тем фундаментом, на котором будет происходить развитие казахстанской исторической науки.
Кузембаев Н.Е., директор департамента науки и инноваций, к.и.н., доцент ПГУ имени С. Торайгырова Приоритеты национальной истории в свете государственной программы «Народ в потоке истории» 8 № 12 (161) желтоқсан, жылан жылы 2013 ЖЕЛТОҚСАННЫҢ АЛАУЫ – ТӘУЕЛСІЗДІК ЖАЛАУЫ С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің Академик С.Бейсембаев атындағы ғылыми кітапханасында Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 22 жылдығына арналған «Желтоқсанның алауы – Тәуелсіздік жалауы!» атты әдеби-сазды кеш өтті. Кештің жүргізушілері «Қа- зақ халқы азаттық үшін талай қиындықты бастан кешірді. Бірақ ешқашан мойымады, күресе білді. Азаттық таңы туатынына кəміл сенді», дей келе, тарих беттерін парақтап, тəуелсіздік алған жылдардан бергі елеулі оқиғаларға шолу жасады.
Кешке қатысқан студенттер қазақтың алғашқы хандары, Қазақ елінің негізін салушы Жəнібек пен Керей турлы, хан- дықты одан əрі күшейте түскен Əбілхайыр хан, Қасым хан, Есім хан, Тəуке хандар жөнінде тарихи мəліметтермен жиыл- ған көпшілікті қанық етті. Кеш барысында жастар 1937-1938 жылдары елімізде ұлт болашағы үшін шындықты қада айтып, əділдік үшін кү- рескендер туралы сөз қозғал- ды. Азаттық, теңдік жолында өз өмірін қиған С. Сейфуллин, Т. Рысқұлов, М. Жұмабаев, Ш. Құдайбердиев, М. Дулатов- тардың ерліктері мəңгі өшпейді деп өз пікірлерімен бөлісті. Кеште Желтоқсан оқиғасы жəне Тəуелсіздік декларация- сының қабылдануы, сонымен тығыз байланыста болған ҚР Тұнғыш Президенті Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың əр жылдардағы енбектері туралы көп айтылды. Ізгі шараның бастаушысы мен қолдаушылары С.Торай- ғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің С. Бейсембаев атындағы кі- тапхананың Қазақ əдебиеті бөлімінің қызметкерлері мен Қазақ филология кафедрасы- ның студенттері, атап айтсақ, Имашхан Ақерке, Қыдырғалие- ва Махаббат, Елшин Ақмарал, Амантай Мереке, Егінбай Аман- гелді, Хошербай Саулегүл. Қазақ əдебиеті бөлімінің жетекші қызметкері Жүрсила Қайруллаева: «Мұндай шара- ларды өткізу жас өскелең ұрпақ үшін маңызы зор. Кейінгі ұрпақ ұлы тұлғаларымыздың ерлігін мақтан етуі тиіс. Аталмыш кеш- тер жастарды отансүйгіштікке, үлкенге құрмет пен бабала- рына тағзым етуіне зор ықпал етеді», – деп ағынан жарылды. Адамзат тарихында Тəуел- сіз дік атты ұғымнан асқан ар- ман да, мақсат та, мұрат та жоқ екені баршамызға мəлім. Сондықтан шығар, Тəуелсіздік атты киелі де қасиетті, теңдесі жоқ ұлық мерекенің орны тіп- тен алабөтен айрықша, алабө- тен ыстық, алабөтен қастерлі.
Тәуелсіздік тұғыры – Құрметті Саида Ахметқызы, биб- лиография мағынасы мен жалпы биб- лиографияның кітапханалық жүйедегі орынына тоқтала кетсеңіз? – Жалпы білім беру «Тұран» корпора- циясының вице-президенті, э.ғ.д., про- фессор Орақ Əлиев өзінің «Отандық тарихтың теориялық негіздерінің мəнін түсіну» атты мақаласында теориялық- тарихи зерттеулер туралы айтқанда, «субъектизация – шынайы тарихтың (халық, топтар, локальді қоғамдастық- тар, тұлғалар) жəне методологизация (əдістемелеу) – танымдық құралдарды, амалдарды, əдістерді, тарихи зерттеу- лердің технологияларын (рəсімдер, алгоритмдер, кестелер, операциялар т.с.с.) анықтау болып табылады», деп ескереді. Библиографиялық деректану теорети- калық тарихи зерттеудің маңызды ком- поненті болып есептеледі. Дəлірек айт- қанда, əдістемелеудің компоненті екенін естен шығармау керек. Автор өзінің «Библиографиялық көмекші құрал кітап- ханалық зерттеудің қайнар көзі» жұмы- сында ғалымдар зерттеу еңбектері ба- рысында алғашқы ақпаратты ғана емес, екінші деңгейлі ақпаратты да қолдана- ды деп мəлім етеді. Бірнеше ғасырлар бойы екінші деңгейлі ақпарат көзі негізгі ағымдағы жəне көне библиографиялық көмекші құралдар болып келгені анық. Библиографиялық көмекші құралдар адамзаттың ғылыми немесе практика- лық шығармашылығы тарихын білу үшін аса қажет қайнар көз. Библиографиялық ақпараттың бас- тапқыдағы пайда болу мақсаты: белгілі бір сұрақтарға жауап іздеу, зертте. Дəл айтқанда, Қазақстан тарихы бойынша библиографиялық көмекші құралдар еліміздің ұлттық кітапнамасының негізін қалады. Мысалы, əр уақыттарда мынан- дай көрсеткіштер құралған: В.В. Завь- ялов «Орынбор аймағы мен көршілес Орталық Азия жерлерін зерттеу үшін қайнар көздер мен көмекші құралдар ту- ралы», А.Н. Харузиннің «Қырғыздар мен қарақырғыздар этнографиясына қатысты мақалалардың библиографиялық көр- сеткіштері. 1734-1800», М.О. Лаумулин «Орталық Азия мен Қазақстанды зерт- теп жүрген шетелдік зерттеушілер: биб- лиографиялық көрсеткіштер», «Қазақс- тан тарихы (көне дəуірден ХХ ғасырдың бас кезіне дейін) библиографиялық көр- сеткіш», «Қазақстан тарихы. Революция- ға дейінгі кезең: ОҰК қорында сақталып жатқан қазақ, орыс тілдеріндегі кітаптар, қолжазбалардың аннотациялық библиог- рафиялық көрсеткіші». Бұл құралдардың басты мақсаттарының бірі – ғалымдар- дың зерттеу жұмыстарына көмек көрсету екені даусыз. Жалпы, библиографиялық көмекші құ- ралдарды нарративті тарихи қайнар көз ретінде қарастыруға болды. Яғни, зерт- теуші бұл құралдарды əдебиеттер мен ғылыми жұмыс сұрақтары туралы ақпа- раттық баспа ретінде ғана емес, зерттеу объектісі болатын фактілердің қайнары ретінде де қолдана алады. Сонымен қа- тар, библиографиялық деректану тарих- шының танымдық құралы екенін мойын- дауымыз керек.
– Əр саладағы жетістікке жеткен ғалым бейнесін айқындау, оның шығармашылық мұрасы мен ол жайындағы əдебиеттерді бір арнаға тоғыстыру ірі ғылыми кітап- ханалардың басты міндеттерінің бірі. Ақпараттық-библиографиялық ресурс- тарды, ғылыми-көмекші библиография- лық құралдарды қалыптастырмай бұл міндеттерді атқаруға əсте, мүмкін емес. Сондықтан, кітапхана ісінің басты бағыт- тарының бірі ғылыми жұмыс субъектісі туралы комплексті мəліметтерді ұсыну болып табылады. Ғалымдарға арналған библиографиялық ғылыми көмекші құ- ралдарды жасаудың өзектілігі олардың əдебиеттері мен шығармашылық мұра- ларына қызығушылықтың өсуі, деректі рухани мұраларды тарату жəне қорғау қалыптары мен əдістеріне тікелей байла- нысты. Қазақстанның ұлттық кітапнамасында библиографиялық көмекші құралдар ма- ңызды жəне алғашқы орындарға ие. Со- лардың кейбіреуіне тоқталайын: «Карл Молдахметов Байпақов: библиография- лық көрсеткіш» (ҚР БҒМ, ҚР ҰҒА, А.Х. Марғұлан атындағы археология инсти- туты), «Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев: библиографиялық көрсеткіш» (ҚР ҰҒА, ҚР БҒМ, ОҰК), «Саудабаев Қанат: библиог- рафиялық көрсеткіш» (ҚР ҒК). Берілген көрсеткіштердің арасында Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ə.Назарбаевтың өмірі мен қызметін бейнелейтін құжаттарды айғақ- тайтын «Нұрсұлтан Назарбаев – Қазақс- тан Республикасының Тұңғыш Прези- дентi: ретроспективтiк библиографиялық көрсеткiші» (ҚР ҰК, Алматы, 2010) жəне «Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев: биб- лиография» (ОҰК ҚР БҒМ, Астана, 2011) атты көрсеткіштердің орны ерекше. Аталып кеткен көрсеткіштер Қазақстан жаңа тарихы бойынша библиография- лық көмекші құралдарына енген. Осы- лайша, «Тарих толқынындағы халық» атты бағдарламаның арқалаған Тəуелсіз Қазақстан тарихын зерттеу, ҚР Тұңғыш Президент, Ұлт Көшбасшысы Н.Ə.Назар- баевтың жаңа мемлекеттің қалыптасу кезеңіндегі рөлі сынды міндеттері атқа- рылып келеді.
– Кітапханалар өңірлік библиография- ға көп көңіл бөледі. Өйткені, өлкетанушы ғалымдардың жұмыстары мен басқа да географиялық, экономикалық, əлеуметті мəдениеттілік, этнодемографиялық зерт- теулері үшін таптырмас табыс. Өлкетану жəне библиографиялық кө- мекші құралдар ғалымдар үшін жоғарыда айтылған бағыттар бойынша библиогра- фиялық ақпарат көзі болып саналады. Мəселен, осы қызметті «Атаулы күндер күнтізбесі» атты əмбебап библиография- лық көрсеткіш атқарады. Аталған көр- сеткіш өскелең ұрпаққа ісі мен өмірі үлгі болатын біздің туған өлкеміздің танымал тұлғалары туралы баяндауды, Ертістің Павлодар өңірінің саяси, əлеуметтік-эко- номикалық, мəдени өмірінен хабардар етуді мақсат етеді. Өлкетанудың көмекші құралдары қата- рында библиографиялық құралдар ма- ңызды орынға ие. Олардың құрамында аймағымыздың ғылым мен білім тарихы- нан хабардар ететін жоғары оқу орын- дарындағы ғылыми кітапханалар бар. Мысалы, С.Торайғыров атындағы Павло- дар мемлекеттік университетінің ғылыми кітапханасында мынандай көрсеткіштер құрастырылған: «С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің «Знание», «Білік» газеттерінің көрсеткіш- тері (Павлодар, 2010), «Ертістің Павло- дар өңірінің кітапханалық ісі» (Павлодар, 2012), «ПМУ ғалымдары» көрсеткіштер сериясы.
– Саида Ахметқызы, қазақстандық кітапханалық жүйесіндегі кітапнама- ның даму келешегі қандай? – Заманауи библиография Қазақстан- ның жаңа тарихы бойынша құжаттар қорын енді ғана зерттеуді қолға алуда. Бірінші кезекте, олар диссертациялық жұмыстар, монографиялар, ғылыми ма- қалалар тізімінен көрініс тауып келеді. Алайда, бұл библиографиялық көр- сеткіштер латентті (кітап ішіндегі, кітап жанындағы, жабыспа) яғни, көпшілік оқырманға қол жетімсіз болып келеді. Біз өз тарапымыздан жас ғалымдарға осы сынды библиографиялық көмекші құрал- дарды қолдануға кеңес беріп келеміз. Со- нымен қатар, бұл көрсеткіштер Қазақстан тарихы бойынша ғылыми көмекші көр- сеткіштердің негізін қалауы мүмкін. Бүгінде кітапханалар мен библиогра- фиялық қызмет саласында еңбек етіп жүрген мамандарға Қазақстанның ға- лымдары тіпті, шетелдік ғалымдар үшін қайнар көз болып табылатын əрі ғылы- ми библиографиялық көмекші құралда- рында көрініс тапқан еліміздің заманауи тарихы бойынша ауқымды құжаттарды белсенді зерттеу міндеті мойнына жүк- телгенін ұмытпауы тиіс. – Қызықты да мағыналы əңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен Құралай Шаймарданова ҚР Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастауымен «Тарих толқынындағы халық» атты ауқымды мемлекеттік бағдарлама жолға тартты. Атаулы бағдарлама жаңа қазақстандық ұрпақтың тарихи білім мүмкіндіктерін жүзеге асыруға және патриоттық тәрбиені сіңіруге даңғыл салып келеді. Қай заман болмасын ұлттық тарихты танып-білуіне, зерттеуіне кітапханалық жүйе, яғни, кітапханалар, ондағы қорлардағы құжаттар ақпараттық танымдық мүмкіндіктерімен ықпал етеді. Жинақталған құжаттық қорларды сапалы және ұтымды қолдану үшін ақпараттық қайнар мен қолданушы арасында байланыс болуы тиіс. Ол байланысты іздеу мен зерттеуді мемлекет пен қоғам тарихын ашатын библиографиялық деректану өз мойыны- на алады. Бүгін библиографиялық негіз турасында ашық әңгіме тарқататын С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік жүктеу/скачать 13,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|