С тұр сын ға лиева

70
Әй те ке ше шен ді гі мен, әділ ді гі мен 
бір ге жоң ғар лар мен бол ған ұрыс тар да қол 
бас та ған ба тыр да бол ды. Осылайша ел 
ба сы на ту ған қи ын күн дер де Әй те ке би 
Тө ле би мен, Қа зы бек би мен бі рі ге оты рып, 
ел ді, жер ді қор ғау ға бел се не қа ты са ды.
Әй те ке нің ең ал ғаш рет би лік, тап-
қыр лы ғы мен көз ге тү суі ту ра лы ха лық 
аңы зын да бы лай ша ай ты ла ды:
Әй те ке ба ла ке зін де үш жо лау шы ға 
кез де се ді. Сон да ол:
– Ас са лау ма ға лей күм, аға лар! – деп, 
үл кен дер ге ізет пен сә лем бе ре ді.
Жо лау шы ның жа сы үл ке ні:
– Сә ле мет бол, ба лам, мы нау қай 
ау ыл?
– Сейіт құл ауы лы.
– Өзің кім нің ба ла сы сың?
– Бай бек тің ба ла сы мын.
– Қо суақ би дің ауы лы қай сы?
– Анау қыр дың ас тын да, он да не ша-
руа ла ры ңыз бар еді? – деп сұ рай ды ба ла.
– Дау лы бо лып ке ле міз, – дей ді әл гі 
қарт жо лау шы. – Ой нап жүр ген ба ла мыз-
ды сол ау ыл дың бір жо лау шы сы ның аты 
теу іп өл тір ді. Со ның құ нын дау лап ке ле-
міз. Әй те ке бол са, сәл ой ла нып тұ рып:
– Ба ла ңыз ды ат бо са ға да теп се – бү тін 
құн, жа бық та теп се – жар ты құн, түз де 
теп се – төрт тің бі рін ала сыз дар. Қо су ақ 
би де осы ны ай тар, осы ны айт па са, қо сып ай тар. Жол да ры ңыз 
бол сын, – дей ді.
Үш жо лау шы қыр дан асып, Қо су ақ би дің үйі не ба ра ды, дау-
ла рын ба ян ете ді. Қо су ақ би да ла да ой нап жүр ген Әй те ке ба ла ның 
ке сі мін ай тып, ба ла ңыз ды ат түз де теп се, төрт тің бі рі шы ғар деп, 
әл гі құн дау лап бар ған дар ды ри за етіп ті.
Сон да өл ген ба ла ның әке сі:
– Япыр май, осы би лік ті біз ге ең әу елі да ла да ой нап жүрген 
ба ла ай тып еді, тү бі сол ба ла әділ би бо лар, – де ген екен.
Әй те ке ер же те ке ле би лік ті ма қал-на қыл мен мә нер леп 
ай та тын, дау ды әділ ше ше тін өте әді лет ті, біл гір ше шен би бол ған.
«Қасқакөл дауы» 
әңгімесінің шешіміне баға 
беріңдер.
 
Өнер ал ды – қы зыл тіл.
Ше шен нің сө зі – мер ген,
Ше бер дің кө зі – мер ген.
Бас кес пек бол са да, тіл 
кес пек жоқ.
Жақ сы ның сө зі шам дай 
жа рық, ай дай анық.
Кө не сөз – жа ңа сөз дің 
қа зы ғы.
Көп ішін де сөй ле ген – 
кө сем дік тің бел гі сі,
Көп ке сө зі ұна ған – ше­
шен дік тің бел гі сі.
Ше шен нің ті лі ор тақ,
Ше бер дің бі зі ор тақ.
Ше шен кі сі сөз бас тар,
Ба тыр кі сі қол бас тар.
Ту ра би де ту ған жоқ,
Ту ған ды би де иман жоқ.

жүктеу/скачать 9,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: