Сабақ жоспарында көрсетілуі тиіс сабақтың негізгі кезеңдері) Пән: "Анатомия және физиология"
жүктеу/скачать 50 Kb.
|
1 2
| IV. Жаңа сабақты бекіту
1 . Тесттік жұмыс 10 минут. 2. Бақылау сұрақтары 30 мин IV. Үй тапсырмасы Лекцияны қайталау. Конспект жазу Асқазан, морфофизиологиясы. Асқазан сөлінің құрамы мен қасиеті. Асқазандағы астың қорытылуы. Ішектер: Жіңішке ішек, 12-елі ішек (ұлтабар), тоқ ішек (бөліктерімен), қима тәрізді ішек, тік ішек. 5 мин. - Сабақты қорытындылау ас қорыту жолдарының проекциясын студенттер бір бірінен көрсету Ас қорыту жүйесі Ас қорыту жүйесі : ас қорыту трактасынан және мүшесінен тұрады . Ас қорыту трактысы ауыз қуысынан басталып тік ішекпен аяқталады. Алғашқы кіре берісі ауыз қуысығы мүшелердің орналасуы және құрлысын талқылау. Олардың басты ерекшелігіне тоқтау. Жумсақ таңдай, тіл, жұтқыншақтағы баданша бездері. Пирогов-Вальдейр сақинасының жиынтығын ұғу. Тілдің бұлшық еттері ,орналасу бағыттары мен бүрлері. Тістің құрлысы, формуласы, сүт және тұрақты тістердің ерекшеліктері. Ауыз қуысындағы сілекей және ірі үш бездердің құрлысы. Олардың ауыз қуысында ашылатын өзектері. Жұтқыншақ асқорыту және тыныс алу жүйесінің қиылысқан жері. Ең басты ерекшелігі: 7 тесіктін, 5 баданша бездің қиылысқан жері. Өңеш ауыз қуысын асқазанмен қосып тұрған түтікше. Кеуде және брсақ бөлігіндегі ерекшелігі. Құрлысында жоғарғы бөлігіндегі екінші қабатында көлденен жолақты бұлшық еттеріне қарау. Асқазаннын құрлысы. Ішектер жіңішке және тоқ ішектер, айырмашылығы және ерекшеліктері. Ең үлкен без бауыр және ұйқы безі, орналасқан орны, байламдары, өзектерінің ашылған жері. Ішастар ас қорыту мүшелерін қалай жабады соны талдау. Инта-, мезо-экстаперитониальды жабылуы . Асқорту жүйесі 1. Ауыз қуысы 2. Жұтқыншақ 3. Өңеш 4. Асқазан 5. Жіңішке ішек: аш ішек, 12 елі ішек, мықын ішек 6. Тоқ ішек :4 бөліктен тұрады, көтерілген, көлденең, төмен түскен, сигма ішек 7. Тік ішек Асқорту жүйесінде 2 без бар: бауыр, ұйқы без Ауыз қуысы Тіс- денесінен (эмаль жабады) және түбірінен ( альвеолды шұқыршақтардың ішіне кіреді; цемет жабады; ортасында канал болады, оның ішінде жүйке талшықтары орналасады) тұрады. Қалған жерін негізгі зат дентин жабады Cүт тіс- 6 айда шығады 7 жаста аяқталады. 2 0 1 2 2 1 0 2 2 0 1 2 2 1 0 2 32 тіс- 7-14 жаста алмасу кезеңі, тұрақты тіс шығады. 3 2 1 2 2 1 2 3 3 2 1 2 2 1 2 3 Түбірі мен қораптың қиылысқан жерінде мойын болады. Қызыл ет қоршайды. Тіл- көлденң жолақты бұлшықет. Түбірінен, ұшынан, денесінен тұрады 2 бадамша безімен бітеді; лимфольты түзіліс; ортасында ортанғы сызық ол соқыр тесікпен аяқталады. 3-3 тен науашық орналасады (бүр). Тілдің қаңқалық және өзіндік бұлшық еттері болады. Қаңқалық: иек-тіл, тіл асты тіл, біз-тіл. Өзіңдік: төменгі, жоғарғы бойлы, вертикаль, перпендикуляр. Ұрт- бұлшықеттен тұрады, май қабаты жақсы дамыған. Шықшыт безінің өзегі 2-үстінгі азу тісінің тұсында ұртымызда ашылады. Таңдай-таңдай сүйегіне қатты бітісіп жанасқан. ортасында тігісі болады. 2 бүйір қарай шұқыршақпен аяқталады. Жұмсақ таңдай және қатты таңдай болады. Артқа қарай жұмсақ таңдаймен аяқталады. Шұқыршақтын шінде 2 бадамша безі болады, ортасынды тілше. Ауыз қуысындағы без- шықшыт, жақ асты, тіл асты. Шықшыт-ең ірі жұп без, құлағымыздың алдында орналасады, өзегі ұзын, жоғарғы 2 ші азу тістің тұсында ұртымызда ашылады. Үлкен еміздік-тілдің үзенгісінің түбінде орналасады. Бұл жерде жақ асты, тіл асты сөлдер шығады. Кіші еміздік- тілдің екі бүйірінде бытырап ашылады, онда тек қана тіл асты безінің сөлі бөлінеді. Жұтқыншақ-воронка пішінді, ол тыныс алу мен асқортудың қиылысқан жері. Бұлшықетті опенорозды түзілс. Қарақұс сүйегінің базалді бөлігінің жұтқыншақ төмпешігіне бекінген бұлшықеттің артқы қабырғасын түзеді. Осы жерде жұтқыншақ артқы кеңістік болады. Бұл жерде 7 тесік ашылады: А) 2 еуі хоана (мұрынан келген) Б) 2 еуі Евстахий (құлақтан келген) В) 1аран Г) 1 көмей Д) 1 өңеш 5 бадамша безінің жиынтығы бар: 2 еуі тілдің түбіндегі,2еуі жұмсақ таңдай өзегіндегі, 1жұтқыншақтың артқы қабырғасында орналасқан. Осы жерде сақина пайда болады Пирогов Вальдейер деп аталатын бұл сүзгі ретінде қызмет атқарады Шырышыты қабат- көп қабатты эпителий ұлпамен жабылған. Өңеш-ұзын түтікше 25-30 см.Ауыз қуысын асқазанмен қосады. Құрылысы: 1.Көп қабатты эпителий 2.Бұлшықет қабатты-бойлы, цилкулярлы, сақиналы. 3. Адвентиция Өңештің 3 тартылымы бар(свинтер) 1. Басталған жерінде 2. Бифуркация жерінде 3. Асқазанға кіре беріс жерінде Асқазан- асқорту жүйесінің кеңейген жері. Құрсақ қуысында көкеттің астында сол жағымызда орналасқан. 3,5-4,5л сиымдылығы бар. Түбі, денесі болады. Кірер ауызын-кардиалды бөлігі. Шығар ауызы- пиларина бөлігі. Үлкен және кіші қисықтығы болады. Кіші қисықтығында- бойлы қатпарлар болады. Үлкен қисықтығында- бойлы мен көлденең қиылысып алаңшалар түзеді, яғни шұқыршақ болады. Онда асқазанның өзіндік безі болады. pH ортасы қышқылды, негізгі сөлі HCl, пепсин. Құрлысы: 1. шырышты қабаты- цилиндрлі эпителий 2. бұлшықет- қиғаш, циркулярлы, бойлы. 3. серозды Бақылау сұрақтары: 1. Ас қорыту жүйесі құрылысының жалпы жоспары. 2. Ас қорыту түтігі қабырғасының құрылысы. 3. Ауыз қуысының құрылысы. 4. Тілдің құрылысы, қызметі. 5. Тістердің құрылысы, қызметі. 6. Жұтқыншақтың құрылысы, орналасуы, қызметі 7.Өңештің құрылысы, орналасуы, қызметі 8.Асқазанның құрылысы, орналасуы. Қазақша – латынша терминдері Cavitas oris - Ауыз қуысы. Lingua - Тіл. Dentis - Тіс. Palatum - Таңдай. Pharinx - Жұтқыншақ. Esophagus - Өңеш. Gaster - Асқазан. Duadenum - 12 елі ішек. Jejunum - Ащы ішек. Ileum - Мықын ішек. Intestinum crassum - Тоқ ішек. Colon ascendens - Көтерілген бөлігі. Colon transversum - Көлденең. Colon descendens - Төмендеген. Colon sigmoideum - Сигма. Rectum - Тік ішек. Ауыз қуысының жасқа байланысты ерекшелігі Жаңа туған баланың ауыз қусы өте кішкентай. Кіре беріс негізі ауыз қуысынан қызыл ет жиегімен шектеледі. Тістері жоқ. Еріндері ірі, шырышты қабаты емізіктер түзеді. Ауыздың дөңгелек бұлшық еті өте жақсы дамыған. Ерін мен ұрттың шырышты қабаты өте нәзік. Қатты таңдай жалпақ , жұтқыншақ негізінің деңгейінде орналасқан. Жұмсақ таңдай қысқа және горизанталь орналасқан. Жұмсақ таңдайдың пердесі жұтқыншақ артқы қабырғасына жетпейді, сол себептен бала омырау сорған кезде тынысы тарылмайды. Қатты таңдайдың шырышты қабатында бездердің аз болуынан қатпары болады. Сүт тісі шыға келе таңдайы жоғары және ауыз құысының көлемі үлкейеді. Тіс Сүт тісі 6-7 айдан бастап шығады. Тұрақты тіс шығар кезде сүт тісері остекластардың қатысуы арқасында бұзылады. Құрылысы мен құрамы жасқа байланысты өзгереді. Біріншіден, эмаль, дентин жұқарады, органикалық заттары ұлғаяды және т.б. себептері тістің түсуіне әкеледі. Тістердің аномалиясы жиі кездеседі. Мысалы, тістің кіре беріске мұрын қуысына қатты таңдайға қарай өсуі.Кіші ауыздың болмауы. жүктеу/скачать 50 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2