Күрделі нак осы шақ (Complex present tense) In the Kazakh language these auxiliary verbs отыр (to be sitting), жатыр (to be laying), тур (to be standing), жүр (to be walking)) adding to the main verb show the moment of the beginning of an action. (In English отыр (to be sitting), жатыр (to be laying) show Present Continuous Tense, while тур (to have been standing), жүр (to have been walking)). For example: Men кітап оқы+п отырмын (I am reading a book). Бвша тактага жаз+ып түр (Basha is writing on the blackboard). Ласия ауыр+ып жатыр (Lasya is ill). (You know, that in the English language such verbs as to be ill, to be late are in the same form as in Indefinite, so in Continuous Tenses). These auxiliary verbs arc not translated into other languages. They show that the action takes place at the moment of speech. As I mentioned, auxiliary verbs отыр, гүр show that the action takes place at the moment of speech, while жатыр, жүр show that the action has been started and continues.
Complex Present Tense is created with the help of i.i п. -in, -n inflections, which are added to the main verb and according to the time of an action the auxiliary verbs отыр, тур, жатыр, жүр are used.
Күрделі нақ осы шақтың жіктелуі (ағылшыніна):
І.Мен жаз+ып отыр+мын; көр +іп тұр+мын;
1. I am writing; I am watching;
2. Сен жаз+ып отыр+сың; көр+іп тұр+сың; You arc writing; you are watching;
3. Сіз жаз+ып отыр+сыз; көр+іп тұр+сыз; You arc writing; you are watching;
4. Ол жаз+ып отыр; көр+іп тұр; He/she is writing; he/she is watching;
І.Мен оқы+п жатыр+мын; үйрен+іп жүр+мін
I am reading; I am learning;
2. Сен оқы+п жатыр+сың; үйрен+іп жүр+сің You are reading; you are learning;
3. Сіз оқы+п жатыр+сыз; үйрен+іп жүр+сіз You arc reading; you are learning;
4. Ол оқы+п жатыр; үйрен+іп жүр He is reading; he is learning
Note: In the Kazakh language in Complex Present Tense the inflection a is added to such verba as Гнір (go), пиар (bring), the inflection e is added to the verbs кел (coming), экел (doing something).
Бар, апар етістіктерінің нақ осы шақта жіктелуі/ The conjugation of бар, anap in Complex Present Tense:
І.Мен бар+а жатыр+мын; апар+а жатыр+мын
1.1 am going; I am bringing
2.Сен бар+а жатыр+сың; апар+а жатыр+сың
З.Сіз бар+а жатыр+сыз; апар+а жатыр+сыз
4,Ол бар+а жатыр; апар+а жатыр
Кел, әкел етістіктерінің нақ осы шақта жіктелуі
(The conjugation of кел, әкел in Complex Present Tense):
І.Мен кел+е жатыр+мын әкел+е жатыр+мын; 1.1 am coming; I am bringing
2.Сен кел+е жатыр+сың; әкел+е жатыр+сың; З.Сіз кел+е жатыр+сыз; экел+е жатыр+сыз; 4.0л кел+е жатыр; әкел+е жатыр.
Күрделі нақ осы шақтың көпше түрде жіктелуі
(The conjugation of the verbs in Complex Present Tense):
1. Біз жаз+ып отыр+мыз); көр+іп тұр+мыз;
1. We arc writing We have been watching
2. Сендер жаз+ып отыр+сың+дар; көр+іп тұр+сыңдар; З.Сіздер жаз+ып отыр+сыз+дар; көр+іп тұр+сыздар; 4. Олар жаз+ып отыр; көр+іп тұр.
1. Біз оқы+п жатыр+мыз; үйрен+іп жүр+міз;
1. We have been studying; We have been learning
2. Сендер оқы+п жатыр+сың+дар; үйрен+іп жүр+сің+дер;
3. Сіздер оқы+п жатыр+сыз; үйрсн+іп жүр+сіз+дер;
4. Олар оқы+п жатыр; үйрен+іп жүр.