Сабақтың тақырыбы:
ОМ:
11.4.2.28 бензол және оның гомологтарын алу реакцияларын құрастыру;
Сабақ мақсаты:
Барлық оқушылар:
- бензол және оның гомологтарының алу реакцияларын білу
Көпшілігі:
- бензол мен оның гомологтарын алуға арналған реагенттерді таңдай білу
- тапсырмаларды шешу үшін бенол және гомологтарының алыну реакциясын қолдана алу
Кейбір оқушылар:
- зерттелмеген бензол гомологтарының өндірісін болжау
Атауы
|
Формула
|
Құрылымдық формула
|
Ерекшеліктері
|
Метилбензол (толуол)
|
|
|
Түссіз жанғыш сұйықтық. Сумен араласпайды. Спиртпен, эфирлермен, көмірсутектермен шектелмеген мөлшерде араласады.
|
|
С8Н10
|
|
Бензин тәріздес иісі бар улы түссіз сұйықтық. Спиртте, бензолда, эфирлерде ериді.
|
Пропилбензол
|
|
|
Өткір иісі бар жанғыш сұйықтық, түсі жоқ. Суда ерімейді, бірақ органикалық еріткіштермен жақсы араласады.
|
Бутилбензол
|
|
|
Камфораның иісі бар Ұшпа түссіз кристалды зат. Бензолда, эфирде, спиртте ериді, сірке қышқылымен нашар араласады.
|
Кесте «Бензол гомологтары»
Ароматты көмірсутектерді алу Тас көмір: тас көмірді кокстеу арқылы тас көмір шайыры алынады, одан бензол, толуол, ксилол, нафталин және басқа да органикалық қосылыстарды бөліп алуға болады.
Тас көмір шайыры
Бензол Толуол Ксилол Нафталин
2) Мұнай.
Мұнайды ароматтау (гексан циклизациясы):
а) Катализатордың қатысында алкандарды дегидроциклдеу (дегидрирлену және циклдеу)
С6Н14 → С6Н6 + 4Н2
Жағдайлар:
Қысым, температура, катализатор
b)Циклоалкандарды және оның туындыларын дегидрлеу
3) Бензолды галогеналкандармен немесе алкендермен алкилдеу сусызданған алюминий хлоридінің қатысында:
Фридель–Крафтс реакциясы
Алкиндердің тримерленуі (Зелинский реакциясы ):
Рефлексия:
Достарыңызбен бөлісу: |