III. Шахмат ойынын үйрету.
IV. Қорытынды.
Сабақтың тақырыбы: Алғашқы партиялар
Сабақтың мақсаты: Шахмат партияларын жазып алуды үйрету.Шахматты қалай ойнаудың қажеті жоқ екенін түсіндіру.
Маттың түрлерімен таныстыру.
Сабақтың көрнекілігі:Шахмат тақтасы,шахматтар,қалам,қағаз.
Сабақ барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. «Ақымақтар маты»
f 3 е5
g4 Фһ4х-бұны «ақымақтар маты» деп атайды.Екі жүріспен аяқталған рекорд ойын!
Бұдан да аз жүріс жасап мат қоюға болмайды.Ал үш жүрісте ше?
Болады!
ІІІ. «Нақұрыстар маты»
е4 е5
Фһ5 Кре7
Ф:е5х-мұны «нақұрыстар маты»деп атайды.Қараның королін е7-ге жүруге кім мәжбүрледі? Егер ол е8-де тұра бергенде, шахтан үш түрлі әдіспен қорғана алар еді.
ІV. «Балалар маты»
е4 е5
Сс4 Кс6
Фһ5 Кf6
Ф:f 7х-бұл «балалар маты» деп аталады. Шахматты бұлайша ойнауға болмайды!
Шахмат нотациялары өте қарапайым болады. Фигуралардың аты өз атының алғашқы әріптерімен белгіленеді.Мысалға, король-Кр, ферзі-Ф, тұра (ладья)-Л, піл (слон)-С, ат (конь)-К. Ал пешкілер ешқашан белгіленбейді.
Шахмат партияларын жазғанда тағы мынадай шартты белгілерді біліп алу керек:
+ -шах. + + -қосарлы шах.
0-0–қысқа рокировка х –мат
! -күшті жүріс.
!! -өте күшті жүріс ? –әлсіз жүріс.
-ұзын рокировка ??-дөрекі қателік «есінемек».
+ -ақтардың позициялары жақсы.
-
- -қаралардың позициялары жақсы.
+
V.Шахмат ойынын үйрету.Қорытынды.
Интерактивтік тақтада шахмат тақтасы, шахмат тастарының суреттері, жеке-жеке слайд.
Шахмат — (ағыл. Chess, түрікше Satranç) ақыл-ой спорт түрі. Шахмат сөзінің мағынасы парсышадан патша (шах) өлді (мат) дегенді білдіреді.
Шахмат екі ойыншы арасында шахмат тақтасында ойналады.
Ойын тақтасы 64 шаршыдан тұрады.
Ойының басында әрбір ойыншының иелігінде ақ немесе қара түсті он алты тас (шахмат фигурасы) болады:
бір патша,
бір уәзір,
екі піл,
екі ат,
екі тура және
сегіз пешка.
Ойынның мақсаты қарсыластың тастарын шабуылдай отырып, патшаға мат қою.
Бастапқы жайғасым: бірінші қатар: тура, ат, піл, уәзір, патша, піл, ат, тура; екінші қатар: пешкалар
Шахмат тастарының жүрістері:
Патша – ең маңызды тас. Патша «өлді» – ойын аяқталды. Ойын мақсаты – қарсыластың патшасына мат қою (мүмкінсіздік жағдайында қалдыру). Патша кез-келген көрші алаңқайға жүре алады және тек бір қадам жасай алады.
Уәзір – ең мықты тас. Уәзір барлық бағытта және қалағанынша қадам жасай алады.
Тура – уәзірден кейінгі ең мықты тас. Ол вертикаль және гаризонталь бағыттарда жүреді.
Ат «Г» әріпін жасап жүреді, күші пілмен теңдес бірақ олар екеуі де турадан әлсіз.
Ат - өз жақтастар және қарсыластары үстінен аттап өте алатын бірден – бір тас.
Піл. Ақ шаршыдағы піл ақ шаршы бойымен, қара шаршыдағы піл қара шаршы бойымен диагонал бойынша жылжып отырады.
Пешка. Ойын басында екі адым ілгерілей алады, одан кейін бір – ақ қадам ілгері жылжып отырады. Ойын басында бір адым бастаса да, сол бір адыммен жылжиды. Пешка өз лагерінен соңғы 8 – ші шаршыға жете алса, патшадан басқа кез-келген өзі түстес таспен ауыстырылады.
Ойындағы жеу әдістері: Жүру жолында өзі түстес тас тұрса – жол жабық! Жолында қарсылас тасы болса орын басу арқылы жеуге болады, алайда жеу міндет емес. Тек пешка тіке жүргенмен қиғаш бағытта жейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
