Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу

Тағам қоспалары - дәмін жақсарту, тағамдық құндылығын 
арттыру немесе өнімнің бүлінуіне жол бермеу мақсатында тамақ өнімдеріне 
қосылатын химиялық заттар. 
Ежелгі дәуірде де адам, мысалы тұз (табиғи натрий хлориді) етті 
бүлінуден қорғайтынын анықтады. 
Тамақ қоспалары 
Т
ағ
ам
дық 
қос
па
ла
р 
(Пит
ат
ель
ные
д
об
ав
ки)
Б
оя
ғыш
та
р 
(к
ра
сит
ел
и)
К
онс
ерв
ант
та
р 
Б
алғ
ынд
ы 
са
қт
ай
тын
қос
па
ла
р 
(д
об
ав
ки,
сохра
ня
ю
щ
ие
с
ве
жес
ть
) 
Т
олт
ырғ
ыш
та
р 
(на
полни
те
ли
) 
Т
ығ
ызд
ағ
ыш
та
р 
(т
ек
ст
ура
нт
та
р)
Жа
зу 
ка
лория
сын
аза
йт
уғ
а 
м
үм
кінд
ік
бе
ре
тін 
қос
па
ла
р 
және
ба
сқ
ала
р 
(д
об
ав
ки,
позв
оля
ю
щ
ие
снизит
ь 
ка
лорий
нос
ть
пищ
и)
Д
әм
де
уіш
те
р 
(припра
вы)
Т
әт
ті 
дә
м
бе
рг
іш
те
р 
(под
сла
сит
ели
) 
Қ
айт
а 
өңд
еуд
і 
н/е 
да
йынд
ауд
ы 
жеңілд
ет
ет
ін 
қос
па
ла
р 
Тағамдық қоспалар - бұл олардың қауіпсіздігін арттыру, сақтау 
ұзақтығын арттыру, дәмін, консистенциясын немесе сыртқы түрін жақсарту 
үшін тағамға қосылатын заттар. Тағамдық қоспаларды пайдаланар алдында 
олардың адам денсаулығына ықтимал залалының жоқтығына көз жеткізу 
қажет. 
Балғындықты сақтайтын қоспалар ең алдымен мыналарды 
антиоксиданттар қамтиды. Олар бірқатар жеміс-жидектердің кесу кезінде 
қараюын алдын алуы үшін қолданылады. Антиоксиданттар тотығуға қарсы 
және оны тежеу үшін қолданылатын заттар, тамақ майларын ашуы сияқты 
процестерге қатысады. 
Консерванттар. Бұл микробқа қарсы агенттер өнімдерді ұзақ уақыт 
бойы қолдануға жарамды етіп сақтау. Ұзақ уақыт бойы адамдар бұл мақсат 
үшін тұз, қант, қышқылдар мен түтінді қолданған. Жемістер мен 
консерванттар үшін консерванттар ретінде көкөністер натрий бензоаты мен 
калий бензоатын пайдаланады. Нан пісіру және сүт өнімдерін өндіруде 
қалыптардың дамуын тежейтін пропионаттар қолданылады. Көптеген 
өнімдер консервіленген сірке қышқылының көмегімен (сірке суы). 
Нитриттер мен нитраттар да консерванттар ретінде қызмет етеді. 
Дәмдеуіштер.Приправы. Дәмдеуіштерді әкелуді қамтамасыз ететін 
тұрақты сауда жолдары болмаған кезде, еуропалықтардың тамағы өте 
монотонды және қанағаттанарлықсыз болды, тек сандық жағынан ғана емес, 
сонымен қатар сапалық жағынан да. Қазіргі уақытта кез-келген қолдануға 
арналған 2000-нан астам түрлі дәмдеуіштер бар. Табиғи дәмдеуіштер олар 
өте күрделі құрамға ие; мысалы, кофеде 1000-нан астам түрлі қосылыстар 

бар (алайда, әдетте дәмдеуіштер соншалықты күрделі емес). Біз қазір 
қолданатын дәмдеуіштердің көпшілігі синтетикалық заттардан тұратын 
қоспалар. 
Бояғыштар. Красители.Тағамдық бояғыштардың мақсаты өңделген 
өнімдерге неғұрлым тартымды көрініс беру болып табылады. Бояғыштар екі 
негізгі топқа бөлінеді: табиғи және синтетикалық. 
Қазіргі уақытта Еуропалық тағамдық қоспалар кеңесі өнеркәсіпте жиі 
қолданылатын тағамдық қоспалар жүйесін ойлап тапты- олардың саны үш 
жүзге жуық. Олардың барлығында ауызша белгілеу бар, мысалы, натрий 
бензоаты және Е әрпінен басталатын код (Еуропа). 
Пайдаланудың қарапайымдылығы үшін барлық қоспалар мақсатты 
топтарға бөлінеді: 
Е-100 -- Е - 182-бояғыштар; 
Е-200 және одан әрі-консерванттар; 
Е - 300 және одан әрі - тотығуға қарсы заттар (антиоксиданттар); 
Е-400 және одан әрі-консистенция тұрақтандырғыштары; 
Е-450 және одан әрі-эмульгаторлар; 
Е-500 және одан әрі - қышқылдықты реттегіштер, разрыхлители; 
Е-600 және одан әрі-дәм мен хош иісті күшейткіштер; 
Е-700 -- Е - 800-басқа мүмкіндік үшін қосалқы индекстер ақпарат; 
Е - 900 және одан әрі-жылтыратқыш агенттер, нан мен ұнды 
жақсартқыштар [2]. 

жүктеу/скачать 3,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: