Пәнге қатысты лексика мен терминология: ОЖЖ, бас ми, жұлын, сопақша ми, мишық, үлкен ми сыңарлары, ортаңғы ми, Варолиев көпірі, аралық ми, ақ зат, сұр зат, гипоталамус, таламус
Сөздікпен жұмыс
Қазақша
Орысша
Ағылшынша
Ми
Головной мозг
Brain
Жұлын
Спинной мозг
Spinal cord
Сопақша ми
Продолговатый мозг
Medulla
Мишық
Мозжечок
Cerebellum
Ортаңғы ми
Средний мозг
midbrain
Ми көпірі
Мост
Bridge
Аралық ми
Промежуточный мозг
diencephalon
Үлкен ми сыңарлары
Кора больших полушарий
Cortex
Мидың ақ заты
Белое вещество
White matter
Мидың сұр заты
Серое вещество
Gray matter
Құндылықтарға баулу
Бірлестіктегі тәрбие, қазақстандық патриотизм, еңбек пен өнер, өмір бойы оқуға талпыну, айналысындағы адамдарға, қоғамға деген сыйластық, (топтық жұмыстарда жаңа тақырыпты меңгеріп, қоғамда өздерін қалай ұстау керектігін үйренеді )
Пәнаралық байланыс
Қазақ тілі, қазақ әдебиеті, бейнелеу.
Алдыңғы білім
Жүйке жүйесінің құрам бөлімдері туралы біледі.
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері
Ресурстар
Сабақтың басы
5 минут
Психологиялық ахуал
Шаттық шеңбері: Қол алысып, қана, біз,
Достасайық бәріміз.
Айтарым бар сендерге,
Тез тұрыңдар шеңберге.
Қандай жақсы бір тұру,
Достарменен бір жүру!
Қандай жақсы дос болу!
(Оқушыларға тілектер жазылған қима қағаздар тарату, қима ғағаздағы 1,2,3 сандары бойынша топқа бөлу)
«Топтастыру» стратегиясы
Ми және жүйке жүйесі. Ол қалай жұмыс істейді ?
Білімді белсендіру(бейнекөрініс)
Сабақтың ортасы
35 минут
Ми бассүйектің ми сауытыныңішіндежатады. Мидыңорташасалмағыорташа 1300 - 1400г.
Жұлындағыдаймидаақзат пен сұрзаттанқұралған. Жұлыннанайырмашылығы - мидыңақзатыішкіжағында, сұрзатысыртындаболады. Мидыңішінде ми сұйықтығытолғанқуыстар бар. Оларды ми қарыншаларыдейді, себебіішіндемөлдірәрітұтқырсұйықтықболады.
Ми бөлімдері: 1) сопақша ми; 2) мишық (артқы ми); 3) ортаңғы ми; 4) аралық ми; 5) алдыңғы ми сыңарлары.
1. Сопақша ми - жұлынныңжоғарғышетініңжалғасы. Жұлындағысияқты, сопақшамидыңақзатысыртында, сұрзатыішжағындаорналасады. Сопақшамидыңұзындығы 2, 5 - 3см. Сопақшамидабір ми қарыншасыорналасқан. Онда ему, жұту, жөтелу, түшкіру, көздіжыпылықтатурефлекстерініңорталығы бар. Сұрзатындатынысалу, қантамырларын, асқорытудыреттейтінорталықтарорналасқан.
2. Артқымиға - мишық пен ми көпіріжатады. Ми көпіріортаңғы ми мен сопақшамидыңаралығындаорналасқан. Сопақша ми мен ортаңғымидыбайланыстырыптұратындықтан, оны ми көпірідейді. Мишық - сопақша ми мен ми көпірініңартқыжағындажатады. Мишыққаңқабұлшықеттерініңүйлесімдіжиырылуынреттейді. Әсіресемойын, тұлға, аяқ - қолбұлшықеттерініңқозғалысын, дененіңқол - аяғы тез шаршайды, қозғалысы, тепе - теңдігі, сөзібұзылады.
Ортаңғы ми - артқы ми мен аралықмидыңарасындаорналасқан. Олалдыңғы ми мен артқымидыбірімен - бірінжалғастырыптұрады. Терідепигменттіңбояутектіңтүзілуінреттейді. Кенеттеншыққандыбыс, жарықтітіркенгіштерін тез бағдарлаудыреттейді. Ми бөлімдерініңмишықтанбасқалары ми бағанасынқұрайды. Одан 12жұпбассүйек - ми жүйкелерітаралады. Бұлжүйкелеркөру (ІІ жұп), есту (VІІІ жұп), көздіқорғаушы (ІІІ жұп), кезеген (X).
4. Аралық ми - ортаңғымидыңалдыңғыжағындажатады. Көру, дәмсезу, естужәне т. б. рецепторларданкелетінқозуаралық ми арқылыалдыңғымидыңүлкен ми сыңарларыныңқыртысынаөтеді. Аралық ми заталмасу, жүрек - қантамырларыжүйесі, ішкі секреция бездері, зәршығару, ұйқыжұмысынреттейді. Ағзаныңішкіортасы, денетемпературасы, тынысалу, қанқысымыныңтұрақтыболуыаралықмиғабайланысты. Ми мен жұлынжұмсаққабығыныңқабынуынанкөбінесесәбилернемесебалалар менингит - делбедепаталатынжұқпалыауруғашалдығуымүмкін. Аурудыңжалпыбелгілері: бас ауырады, құсады, есіненайырыладыжәне т. б.
Жаңатуғанбаланыңмиыныңсалмағы 100г болса, біржастаекіесеүлкейіп, алтыжаста 1кг - нанасады. Ал, 20 - 30 жастақалыптасып, 60 жастанкейінкішіреюбайқалады. Кейбіржануарларда ми салмағыадаммиынанауыркеледі. Мысалыкитте - 7000г, дельфинде - 5200г, пілде - 4000г.
Адамныңақыл - ойы, дарындылыққабілетін ми салмағыменбайланыстыруғаболмайды.
Мидыңқызметісұрзаттыңжалпыкөлеміне, ондажатқан 18млрд ми нейрондарыныңқабілетінебайланыстыкеледі. Бала мен ересектерде нейрон саны өзгермейді. Жүйкеталшықтарыныңөсуі мен өсінділерініңпішініөзгеребереді. Мысалы: атақтыжазушы С. Тургеновтың ми салмағы 2012г болса, жазушыФранстың ми салмағы 1012г, дәрігер, психиаторБехторовтың - 1720г, атақты