Жаңа сабақ. Модификациялык өзгергіштік. Кез келген организм накты бір орта жағдайларында дамып жетіледі. Сондыктан қоршаған орта факторлары, организмнің құрылыс ерекшеліктері мен тіршілік әрекеттерін өзгертуі мумкін. Бір түрге жататын даралар арасында қандай да бір айырмашылыктың пайда болуы өзгергіштікті көрсетеді. екішпі бір өзгерістер тек сол организмнің өзінде ғана байкалып, келесі ұрпактарында көрінбеуі мүмкін. Олай болса, өзгергіштіктін тұкым куалайтын және түкым куаламайтын формаларын ажыратады. Сырткы орта жағдайларының өсеріне байланысты тұқым куаламайтын өзгерістердің қалыптасуын модификациялқ өзгергіштік деп атайды. Мысалы, бақбақ өсімдігінің тамырын екіге бөліл, біреуін жазық жерге, екіншісін тауға апарып отырғызса, екі түрлі орта жағдайында олар бір-біріне ұқсамай, өзгеше болып еседі. Тауда өскен бакбак жазык жердегі бакбаққа карағанда өте аласа, жапырақтары майда болады. Егер осы тауда өскен бақбактың тұкымдарын жинап алып, жазық жерге сепсе, одан қалыпты жағдайдағы бакбак өсіп шығады.Ал жер бетінде, жартылай суда және толығымен су астында өсетін болса, сол орта жағдайларына байланысты жапырактары өзгеріп, түрлі пішін-ге ие болады Тілті жартылай суда өсіп түрған бір есімдіктің өзінде пішіндері үш түрлі жапырак бар: судан шығып түрғандары — жебе төрізді, су бетіндегілері — жүрек тәрізді, ал су астындағы жапырактар — таспа тәрізді. Коп жағдайда модификациялык өзге-рістер организм үшін пайдалы, яғни оның тіршілік ортасына жақсы бейімделуі болып табылады. Мысалы, климаты құрғак,, ыстык аудандардың ұрғындарындатерінін, пигменттілігі жоғары келеді.ҚБ. «Пікір алмасу Зерттеу әдісі: Статистикалық әдіспен зерттеледі: Вариция қатары – кішісінен үлкеніне қарай бір қатарға орналастыру нұсқа – белгі дамуның жеке көрінісі
Орташа шаманы анықтау : , М орташа шама, Х-нұсқа, p- нұсқалардың кездесу жиілігі, n-нұсқалар саны , ∑-жиынтық.
В) Эл оқулық арқылы бүгінгі тақырыпты тыңдату. Модификациялық өзгергіштіктер
С) Сарамандық жұмыс : Вариациялық қатарды құру және жапырақ ұзындығы өзгергіштігінің вариациялық қисық сызығын түсіру
V. Бинго ойыны арқылы сабақты бекіту.
1. Адамның тұқым қуалаушылығын зерттейтін ғылым қалай аталады? Адам генетикасы
2. Қай әдіс арқылы туыстар арасындағы аурулардың оның шыққан тегіне шежіре құрастыру арқылы зерттеп анықтайды?Генеалогиялық әдіс
3. Шежіре құрастыруды бастайтын адамды қалай атайды? Пробанд
4. Әке – шеше жағынан туыс адамдардың бір – бірімен некелесуін қалай атайды?Туыстық неке
5. Бір мезгілде екі немесе екіден көп туылған балаларды қалай атайды?Егіздер
6. Қай әдіс арқылы тұқым қуалайтын аурулардың зат алмасу процесінің бұзылуынан болатын ауруларды анықтайды?Биохимиялық әдіс
7. Бір жұмыртқалы егіздердің генотипі біркелкі, барлық белгілерінің ұқсас болуы қалай аталады? Конкорданттылық
8. Хромосомаларды микроскоп арқылы зерттеуге негізделген әдіс қалай аталады? Цитогенетикалық әдіс
9. Егіздерді пайда болуына қарай қалай бөледі?Монозиготалы және дизиготалы
10. Адамда тұқым қуалайтын аурулар қандай топтарға бөлінеді?Гендік және хромосомалық аурулар
11. Аутосомды – доминанттық ауруларға қандай аурулар жатады? Гендік аурулар
12. Гендердің өзгеруі нәтижесінде пайда болатын ауруларды қалай атайды?Брахидактилия (қысқа саусақтылық), полидактилия (алтысаусақтылық), сүйектің омырылғыштығы
13. У хромосомада әкесінен тек ұл балаларына ғана берілуі қалай аталады?Голандриялық тұқым қуалау
Биология Ата-мұра баспасы,2019ж 9- сынып.
18-сурет.
Биология Ата-мұра баспасы,2019ж 9- сынып.
57-60 беттер
Биология Ата-мұра баспасы,2019ж 9- сынып.
57-60 беттер
Сабақтыңсоңы
5 минут
ЖЖ) Интерактивті тақтада жаңа сабаққа байланысты тест тапсырмалары беріледі. Оқушылар А,Б,С нұсқаларын көтеру арқылы жауап береді.
А-жасыл жапырақ
Б-сары жапырақ
В-қызыл жапырақ
ҚБ. Мұғалімнің мадақтауы
« Тазалық ойыны» әдісі
бүгінгі тақырып бойынша алған керекті ақпараттарды чемоданға салады.
бүгінгі сабақтағы керек емес болған артық дүниені қоқыс жәшігіне салады.
бүгінгі ақпараттың ішінде әлі оқуым керек,толықтыруым керек дегендері болса,еттартқышқа салады.
