Пирумов тәсілі бойынша ОИ сызығы келесідей тұрғызылады:
ИТК бойынша қисық көлбеулігін анықтайды
15,а графигі бойынша [4, сурет 15] ИТК бойынша көлбеулікке байланысты ОИ сызығының көлбеулігін анықтайды.
15,б графигі бойынша [4, сурет 15] ИТК бойынша көлбеулікке және 50%-дық айдалу температурасына байланыстыИТК және ОИ сызықтарының қиылысуындағы айдалу пайызы п анықталады.
ИТК бойынша ИТК және ОИ сызықтарының қиылысуында орналасқан п,% айдалу үлесіне сәйкес келетін температураны (tпер) анықтайды.
ОИ басталуы температурасын келесі теңдеуден анықтайды:
Алынған tпер және арқылы ОИ сызығын өткізеді.
Қалдық-мазут үшін ОИ сызығын қалдық ИТК-сы бойынша қисық көлбеулігі тангенсін анықтау арқылы тұрғызады. Қалдық ИТК-сы бойынша қисық көлбеулігі тангенсі мұнай ИТК-сы бойынша қисық көлбеулігінің мұнайдағы қалдық үлесіне көбейтіндісіне тең деп анықтайды
мұндағы ē-ашық түсті мұнай өнімдерінің айдалу үлесі.
50% қалдықтың айдалу үлесі ИТК сызығындағы төмен қайнайтын фракцияның айдалу үлесіне сәйкес келетін температура мен қалдық ИТК-сы бойынша қисық көлбеулігі тангенсінің 50-ге көбейтіндісіне қосынды түрінде анықталады, демек (°С-мен)
мұндағы - ашық түсті мұнай өнімдерінің айдалу үлесіне сәйкес келетін температура, °С.
Әдебиет: негізгі [7,8], қосымша [7,8].
9.2.7-10. Тақырыбы: Ректификациялық колонналарды есептеу
Сағат саны: 3 Тақырыптың негізгі сұрақтары: Сабақтың мақсаты
Теориялық бөлім
Ректификациялық колонналардың негізгі параметрлерін есептеу
Ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін есептеу мысалдарын қарастыру
Әдістемелік нұсқау.
Көп компонентті қоспалар ректификациясы кезінде, мысалы мұнай мен мұнай өнімдерінің, ағындар температурасын келесі теңдіктер қанағаттанатындай етіп таңдайды:
сұйық ағындар үшін
(4.1)
булық ағын үшін
(4.2)
берілген айдалудың (отгонның) мольдік үлесі белгілі бу-сұйықтықты ағын үшін
=1 (4.3)
Көрсетілген формулаларда температура нақты түрде көрсетілмеген. Дегенімен өлшемі және е өлшемі температура функциялары болып табылады және берілген температурада нақты сандарға ие болады.
Су буы қатысуымен бір рет буландыру шарттарында көмірсутектер қоспасының парциалдық қысымы келесідей анықталады:
P (4.4)
фазалық тепе-теңдік қатынасын:
(4.5)
мұндағы у-көмірсутектік булардың мольдік үлесі; Nуг.п., Nв..п.-көмірсутектік және су булары,кмоль.
Су буымен жұмыс істейтін колонналардағы парциалдық қысымды есептеген кезде су буының (Gв.п.),шығарылатын құрамындай құрамды суландыру буларының (Gор) және жоғарғы өнім буларының (D) әсерін ескеру керек:
(4.6)
Көп жағдайларда колоннаға шикізаттың берілу температурасы таңдау тәсілімен табылады. Бұл температура берілген қысымда қажетті айдалу үлесі камтамасыз етілетіндей етіп таңдалады. Айдалу есептелгенде сұйық және булық фазаның құрамы келесі теңдеулер бойынша есептеледі:
сұйық фаза үшін
(4.7)
булық фаза үшін
(4.7) теңдеу кез келген компоненттің сұйық және булық фазаларда бір рет булану кезінде белгілі температурада, қысымда және компоненттердің шикізаттағы мольдік үлестерінде коцентрациясын анықтауға мүмкіндік береді. Айдалудың массалық үлесін ē мольдікке е қайта есптеуді келесі теңдеумен өткізуге болады:
e=ē (4.8)
мұндағы Мо –бастапқы шикізаттың молекулалық массасы; Му-булық фазаның молекулалық массасы.
Әдебиет: негізгі [7,8], қосымша [7,8].
9.2.11-12. Тақырыбы: Ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін есептеу
Сағат саны: 2 Тақырыптың негізгі сұрақтары: Сабақтың мақсаты
Теориялық бөлім
Ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін есептеу
Ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін есептеу мысалдарын қарастыру
Әдістемелік нұсқау.
Есеп 1. Табақшалары келесідей орналасқан колоннаның биіктігін анықтаңыз (сурет 4.2): концентрациялық бөлігінде 23 ректификациялық және 4 соғушы, буландыру бөлігінде 4 ректификациялық табақша бар. Колоннаның төменгі жағына 31560кг/сағ (18,766кг/с) мөлшерде, тығыздығы 737кг/м3 болатын мазут колоннаның төменгі жағының температурасымен беріледі. Колоннаның төменгі жағының диаметрі 3м.
Шешуі: Жоғарғы қақпақтан бірінші ректификациялық табақшаға дейінгі биіктік h1 конструктивті 1/2D деп қабылданады, демек -1,5м. h2,h4биіктіктері осы бөліктердегі табақшалар саны мен олардың арасындағы қашықтыққа байланысты анықталады (а=0,6м)
Сурет 4.2 Ректификациялық колонна схемасы
м
h3биіктігін үш табақша арасындағы қашықтыққа байланысты анықтайды
h5 биіктігін 2м деп қабылдаймыз. h6 биіктігін 10 мин қалдыққа байланысты анықтаймыз. Колоннаның төменгі жағындағы мазут көлемі:
Колоннаның көлденең қиындысы:
;
Осыдан
Юбка биіктігін практикалық мәліметтер бойынша 4м деп қабылдаймыз. Колоннаның жалпы биіктігі:
м
Әдебиет: негізгі [7,8], қосымша [7,8].
9.2.13-17. Тақырыбы: Жылуалмастырғыш аппараттарды есептеу
Сағат саны: 3 Тақырыптың негізгі сұрақтары: Сабақтың мақсаты
Теориялық бөлім
Жылуалмастырғыш аппараттардың типтері мен олардың жылулық балансын құру
Тоңазытқыштар мен конденсатор-тоңазытқыштар
Ауамен салқындату аппараттары (АВО)
Жылуалмастырғыш аппараттардың типтері мен олардың жылулық балансын құру және стандартты аппараттар типтерін таңдауға мысалдар шығару.
Әдістемелік нұсқау Есеп 1. Жылуалмастырғыш аппаратта қарсы тоқпен екі жылу тасымалдағыш жылжиды. Ыстық ағын 2750С-ден 1200С температураға дейін салқындатылады, салқын ағын 700С-ден 1600С температураға дейін қыздырылады. Орташа температуралар айырмасын, τср, анықтаңыз.
Шешуі.жылу алмасу схемасы келесідей:
(6.3) формула бойынша орташа температуралар айырмасын анықтаймыз:
Есеп 2. Тоғысқан және аралас тоқтар үшін ыстық ағын 180℃-ден 700С температураға дейін суытылып, салқын ағын 200С-ден 600С температураға дейін қыздырылған жағдайда орташа логарифмдік температуралар айырмасын анықтаңыз.
Шешуі.∆tб және ∆tм мәндерін анықтаймыз:
Орташа логарифмдік температуралар айырмасы:
(6.5) формула бойынша Р және R мәндерін есептейміз:
35-сурет бойынша [3] ε=0,9 екенін табамыз, сонда аралас тоқ үшін τ=73,8℃.
Әдебиет: негізгі [7,8], қосымша [7,8].
9.2.18-25. Тақырыбы: Құбырлы пештерді есептеу
Сағат саны: 3 Тақырыптың негізгі сұрақтары: Сабақтың мақсаты.
Теориялық бөлім.
Пештердің типтері мен оларды таңдау тәсілдері
Пештердің жылулық жүктелімін және отынның жану жылуын есептеу
Пештің радианттық және конвекциялық секцияларын есептеу
Пештердің жылулық жүктелімін, отынның жану жылуын, отын шығынын анықтауға және пештің жұмысшы секцияларын есептеулерге мысалдар қарастыру.