Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері (8 сынып арналған) Сабақтың мақсаты



Pdf көрінісі
Дата07.02.2017
өлшемі92,61 Kb.
#3570
түріСабақ

Самал Сапарғалиқызы Жолаушина

Кондратовка орта мектебінің

қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі

Қызылжар ауданы

Солтүстік Қазақстан облысы

Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері (8 сынып арналған)

Сабақтың мақсаты: 

1. Білімділік : тұрлаусыз мүшелер бойынша алған білімдерін жинақтау, тұрлаусыз 

мүшелерді ажырата білуге дағдыландыру.



2. Дамытушылық :оқушылардың байқампаздығын, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін 

дамыту, шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру, тіл байлығына үлес қосуға жол 

ашу.

3. Тәрбиелік: деңгейлік тапсырмалар арқылы ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру, 

ұлттық құндылықтарды сүйе білуге тәрбиелеу.



Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: жұптық жұмыс, сын-тұрғысының ойлау технологиялары, ой қозғау, 

сұрақ-жауап



Сабақтың көрнекілігі: кеспе қағаздар, слайдтар, интерактивті тақта

Сабақтың барысы:

І. Қызығушылығын ояту.

а) Топқа бөлу.

- Сіздер қазір өздеріңізге ұнаған түстерді алып, орыңдарыңа барып отырыңдар.

ә) Оқушылар топ ережесін қайталап шығады.

Топ ережесі:

Сабақта бір-бірімізді тыңдау;



Ойын ашық айта білу;

Ұйымшылдық;



Жаңалыққа құштар болу;

Бір-бірін сыйлау;



Берілген тапсырмаларды уақытында орындау;

Біреудің сөзін қайталамау;



Уақытты үнемдеу.



ІІ. Ой шақыру

1. Сөзжұмбақ  арқылы бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтау.

а

р

қ



С

р

и



і

ь

г



в

з

ш



е

т

Ө

ж

е

и



м

қ

н



ғ

б

о



м

Й

д

щ



т

ү

ө



б

с

Т



Ұ

Р

Л

А

У

С

Ы

З

п

і



қ

і

д



Е

х

о



е

з

һ



д

ж

х



м

ы

М



Ү

Ш

Е

Л

Е

Р

І

в

ұ



г

Н

й

а



к

ж

э



с

л

т



ң

е

І

н

т

і



ы

р

к



у

е

қ



с

Ң

а

ж



л

и

щ



т

у

«Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері»



2. Мысалдар айту: Айдар озат оқушы. Астанада қар жауды. Қанат саған хат жазды.

3. Сабақтың мақсатымен таныстыру.



ІІІ. Жаңа сабақ:  

І айналым: Әр топқа тапсырма беріледі.

1. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері, жасалу жолдары. 

2. Әр топ ортаға шығып қорғайды.

ІІ айналым: Мәтінмен жұмыс.Тұрлаусыз мүшелерді тауып түрлерін ажырату.

Майра кітапты кітапханадан алды. Саят бүгін ерте тұрды. Мен бесінші курста 

оқимын. Халықаралық конференция Мәскеуде өтті. Олар Медеуді аралады. Кеше 

жел соқты. Әйгерім-әдемі қыз. Студент дәрісханаға кірді. Мәскеу қаласы-Ресейдің 

астанасы. Қыс ерте түсті. Ақшаңызды санап алыңыз. Талғат пен Ғалия театрга 

барды.Төбеден төмен қарай сырғанады.



ІІІ айналым.            Семантикалық картамен жұмыс

Сұрақтар



толықтауыш

А

пысықтауыш



Ә

анықтауыш



Б

1.

кімге? неге?



+

2.

кімде? неде?



+

3.

қандай?



+

4.

қалай?



+

5.

қашан?



+

6.

неше? қанша?



+

7.

қайда?



+

8.

кімнен? неден?



+

9.

кімнің? ненің?



+

10.


қайдан?

+

11.



кімді? нені?

+

12.



нешінші?

+

13.



кіммен? немен?

+

ІV айналым. Бос орынға керекті тұрлаусыз мүшелерді қойып жазу.



І-топ. Құралай ... келді. ... екі томдық кітабы жарық көрді. Студенттер ... 

дайындалып жатыр.  ... туристер келді.

Керекті сөздер: кеше, Мәскеуден, Абайдың, сессияға.

ІІ-топ. Шыңғыс ... курста оқиды. ... күз мезгілі. Кітапхана ... орталығында 

орналасқан. Мараттың мекемесі....

Керекті сөздер: қазір, қаланың, төртінші, үлкен.

V айналым. Шығармашылық жұмыс.

Екі топқа сурет беріледі, тұрлаусыз мүшелерді қатыстырып әңгіме құрастыру.



VІ айналым. Кубизм стратегиясы.

1. Пысықтауыш мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

2. Анықтауыштың жасалу жолдары.

3. Тура толықтауыштың негізгі белгілері нешеу?



ІV. Сабақты қорытындылау.

VІІ айналым. Оқушылар қолдарының суретін салып, сөйлем мүшелерін жазып 

шығады.


V. Үй тапсырмасы: Газет-журнал беттерінен тұрлаусыз мүшелерді табу.

VІ. Рефлексия:

Не ұнады?                                Нені білдім?                       Не қиын болды?



VІІ. Бағалау: критерий арқылы

Қосымша материл

Бағалау парағы

Ауызша 


Тапсырма

Тапсырма


Тапсырма

Тапсырма


Қорытынды

тапсырма

№1

№2



№3

№4

Оқушының аты-жөні:___________________________



а

р

қ



с

р

и



і

ь

г



в

з

ш



е

т

ө



ж

е

и



м

қ

н



ғ

б

о



м

й

д



щ

т

ү



ө

б

с



т

ұ

р



л

а

у



с

ы

з



п

і

қ



і

д

е



х

о

е



з

һ

д



ж

х

м



ы

м

ү



ш

е

л



е

р

і



в

ұ

г



н

й

а



к

ж

э



с

л

т



ң

е

і



н

т

і



ы

р

к



у

е

қ



с

ң

а



ж

л

и



щ

т

у



Мәтін

Майра кітапты кітапханадан алды. Саят бүгін ерте тұрды. Мен бесінші курста 

оқимын. Халықаралық конференция Мәскеуде өтті. Олар Медеуді аралады. Кеше 

жел соқты. Әйгерім-әдемі қыз. Студент дәрісханаға кірді. Мәскеу қаласы-Ресейдің 

астанасы. Қыс ерте түсті. Ақшаңызды санап алыңыз. Талғат пен Ғалия театрга 

барды.Төбеден төмен қарай сырғанады.

Сұрақтар


толықтауыш

А

пысықтауыш



Ә

анықтауыш



Б

1.

кімге? неге?



2.

кімде? неде?

3.

қандай?


4.

қалай?


5.

қашан?


6.

неше? қанша?

7.

қайда?


8.

кімнен? неден?

9.

кімнің? ненің?



10.

қайдан?


11.

кімді? нені?



12.

нешінші?


13.

кіммен? немен?



Тапсырма

І-топ. Құралай ... келді. ... екі томдық кітабы жарық көрді. Студенттер ... 

дайындалып жатыр.  ... туристер келді.

Керекті сөздер: кеше, Мәскеуден, Абайдың, сессияға.

ІІ-топ. Шыңғыс ... курста оқиды. ... күз мезгілі. Кітапхана ... орталығында 

орналасқан. Мараттың мекемесі....

Керекті сөздер: қазір, қаланың, төртінші, үлкен.

Не ұнады?

Нені білдім?

Не қиын болды?

    Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері:толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш. Сөйлемде іс-

әрекетті, оқиғаны заттық мағына жағынан сипаттайтын тұрлаусыз мүшені толықтауыш 

дейміз.Толықтауыш кімге? неге? кімді? нені? кімде? неде? кімнен? неден? кіммен? немен? 

деген сұрақтарға эауап береді. Мысалы: Қанат саған хат жазды. Әкесі баласымен отыр. 

Ерсұлтанда шана бар. Толықтауыштың жасалу жолдары:

1. Зат есім арқылы;  2. Заттанған есімдік арқылы;  3. Заттанған сын есім, сан есім арқылы ;

4. Заттық мағынаға ауысқан есімше, тұйық етістік арқылы; 5. Толық мағыналы сөзге 

туралы, жөнінде, жайвнда шылаулары тіркесуі арқылы. Толықтауыш тура және жанама 

толықтауыш болып екіге бөлінеді. Тура толықтауыш-табыс септік тұлғасында тұрған 

толықтауыш. Мысалы: Оқушылар бөлмедегі гүлдерді (нелерді?)күнде суарады. Бұны бәрі 

білетін. Тура толықтауыштың негізгі белгілері: 1. Тура толықтауыш мағыналық, тұлғалық 

жағынан тәуелді болады. 2. Тура толықтауыш ашық, жасырын да қолданылады. Жанама 

толықтауыш-барыс, шығыс, көмектес, жатыс септіктер сұрақтарына жауап беретін 

толықтауыш.

   Есім сөздермен анықтауыштық қатынаста тіркесіп, сөйлемде сын, сан, көлем, мөлшер 

т.б. сапалық белгілерді білдіретін тұрлаусыз мүшені анықтауыш дейміз. Мысалы: Төрге 

ақ киіз жайылыпты. Қандай? қай? қанша? неше? кімнің? ненің? деген сұрақтарға жауап 

береді. Мысалы: Алмас-озат оқушы. Кабинетте Абайдың суреттері ілулі тұр. Байқауға он 

бес оқушы іріктелді. Анықтауыштың жасалу жолдары:

1. Сын есім арқылы; 2. Зат есім арқылы; 3. Сан есім арқылы; 4. Есімдік арқылы; 5. Есімше 

арқылы. Мысалы: Оның шығармасы үздік деп танылды. Жігіттің үш жұрты бар.

    Сөйлемдегі іс-әрекет, оөиғаның мекенін, мезгілін, себебін, мақсатын білдіретін 

тұрлаусыз мүшені пысықтауыш дейміз. Мысалы: Үй іші ауылдан (қайдан?)бүгін 

(қашан?) оралады. Әжесі немересіне күлімсірей (қалай?)қарады. Қашан? қай? неге? не 

себепті? не үшін? қайдан? қайтіп? қалайша? неліктен? деген сұрақтарға жауап береді. 

Мағынасына қарай пысықтауыш беске бөлінеді: 1. Мезгіл пысықтауыш-қашан? 2. Мекен 

пысықтауыш-қайда? қайдан? 3. Сын-қимыл пысықтауыш-қайтіп? қалай? 4. Себеп-салдар 

пысықтауыш-неліктен? не себепті? 5. Мақсат пысықтауыш-қайтіп? неліктен? не үшін? 

Пысықтауыштың жасалу жолдары: үстеу арқылы, етістіктің көсемше түрі арқылы, есімдік 

арқылы, еліктеу сөздер арқылы, сын есім арқылы, сан есім арқылы. 




Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет