Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне аудару



бет5/5
Дата06.01.2022
өлшемі141,11 Kb.
#14849
1   2   3   4   5

10101012 = 8510

Берілген мысалда екілік сан жеті орынды бүтін саннан тұрады. Сонымен, 1010101 екілік саны 85 ондық санына сәйкес немесе

10101012 =8510

Тапсырма:

А) 10010112

Ә) 100000112

Б) 110011012

В) 100011012

Г) 11001111012

Жауаптар

А) 75

Ә) 131

Б) 205

В) 141

Г) 829

Сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстыру

Сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстыру

891

891


2

2

1

445

2

2

6

55

13

111

27

222

2

2

2

2

2

0

1

0

1

1

1

1

1

1

3

Жауабы:

89110 =11011110112

Бүтін оң ондық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін осы санды 2-ге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және т.с.с. алынған бөлінді 2-ден кіші болғанша бөле беру керек.



Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.

төменнен жоғары қарай жазамыз

Ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

  • 322
  • 150
  • 283
  • 428
  • 315
  • 6. 181

  • 176
  • 125
  • 229
  • 146
  • 221

Жауаптар:

  • 322=101000010
  • 150=10010110
  • 283=100011011
  • 428=110101100
  • 315=100111011
  • 6. 181=10110101

  • 176=10110000
  • 125=1111101
  • 229=11100101
  • 146=10010010
  • 221=11011101

Сегіздік санау жүйесі

Сегіздік санау жүйесінде сандар сегіз цифрдың көмегімен көрсетіледі:

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

357=3*82+5*81+7*80

357 санынының индексі 8 санау жүйесін білдіреді. 3578 =23910

Тапсырмалар

Төмендегі сандарды сегіздік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстыру қажет:

  • 555 365
  • 235 157
  • 517 335
  • 636 414
  • 237 159

8

8

8

8

8

Он алтылық санау жүйесі

Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесі қолданылады. Бұл жүйені оналтылық деп атайды.

Оналтылық санау жүйесінің негізі:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

A=10 B=11 C=12 D=13 E=14 F=15

Мысалы:

3E5A116 = 3*164 + Е*163 + 5*162 + А*161 + 1*160

3E5A1 16 = 25539310

Тапсырмалар 16=10

  • 1A4C 6732
  • 31F 799
  • 591D 22813
  • А2C3 41667

16

16

16

16

Ауыстыру ережелері

  • 10 = 2 (ондықтан екілікке)
  • 10 = 8 (ондықтан сегіздікке)
  • 10 = 16 (ондықтан оналтылыққа)
  • 2 = 8 (екіліктен сегіздікке)
  • 2 = 16 (екіліктен оналтылыққа)
  • 8 = 2 (сегіздіктен екілікке)
  • 16 = 2 (оналтылықтан екілікке)

891

891


2

2

1

445

2

2

6

55

13

111

27

222

2

2

2

2

2

0

1

0

1

1

1

1

1

1

3

Жауабы:

89110 =11011110112

Бүтін оң ондық санды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін осы санды 2-ге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және т.с.с. алынған бөлінді 2-ден кіші болғанша бөле беру керек.



Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.

төменнен жоғары қарай жазамыз

10 = 2 ауыстыру ережесі

10 = 8 ауыстыру

891 89110 = 15738


8

8

8

111

13

1

104

888

8

-

-

-

3

5

7

төменнен жоғары қарай жазамыз

Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.

10 = 16 ауыстыру

893 89310 = 37B16


16

16

55

48

882

3

-

-

11

7

төменнен жоғары қарай жазамыз

Ауыстыруды тексеру үшін көбейту амалын қолданамыз.

11 цифры оналтылық жүйеде латынша В әрпімен белгіленеді

2 = 8 ауыстыру


Екілік жүйе

Сегіздік жүйе

000

0

001

1

010

2

011

3

100

4

101

5

110

6

111

7

1101111011 екілік санын соңынан бастап, үш саннан тұратын топқа бөліп жазамыз : 1 101 111 011 = 1573

Осы топ сандарды кестеге сәйкес сегіздік жүйеге ауыстырамыз. Нәтижесінде 1573 сегіздік саны шығады.

2 = 16 ауыстыру


Ондық

Оналтылық

Eкілік

0

0

0000

1

1

0001

2

2

0010

3

3

0011

4

4

0100

5

5

0101

6

6

0110

7

7

0111

8

8

1000

9

9

1001

10

A

1010

11

B

1011

12

C

1100

13

D

1101

14

E

1110

15

F

1111

1101111011 екілік санын соңынан бастап, төрт саннан тұратын топқа бөліп жазамыз : 00011 0111 1011 = 37В.

Осы топ сандарды кестеге сәйкес сегіздік жүйеге ауыстырамыз. Нәтижесінде 37В оналтылық саны шығады.

8 = 2 және 16 = 2 ауыстыру

8 = 2 және 16 = 2 ауыстыру ережелерін орындау үшін біз сегіздік және оналтылық жүйелердің кестелерін қолданамыз.

Мысалы:

Ескерту :

Егер екілік жүйеге ауыстырғаннан кейін екілік санның алдында немесе соңында нөлдер болса, олар алынып тасталынады.

1238 = 001 010 0112 = 10100112

А1416 = 1010 0001 01002 =10100001012



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет