Саясаттану

Элита туралы теориялар

• Валъфредо Парето (1848-1923). "Жалпыға бірдей социология трактаты" (1916). Ол "элиталардың айналу" теориясын жасады;
• Ол бойынша элита билік басына алдыңғы қатарлы идеяны үсынуының арқасында келеді;
• Ол идея жүзеге асқанда олардың энергиясы азайып, ізденісі баяулай бастайды;
• Олардың орнына жаңа идеямен жаңа элита билік басына келеді.

Элита туралы теориялар

• Роберт Михелъс (1876—1936) "Саяси партиялар, демократияның олигархиялық үрдістері туралы очерк" (1911) деген еңбегінде "олигархияның темірдей заңын" шығарды;
• Бүқара халықтың өзін-өзі ұйымдастыруга және басқаруға қабілеті жетпейді;
• Кәсіби дайындалған адамдардан тұратын басқару аппараты пайда болады. Мұнда ат төбеліндей байлар саяси және экономикалық билікке ие болады.

Элита туралы теориялар

• Райт Миллс (1916-1962) "Билеуші элита" атты еңбегінде АҚШ-тың XX ғ. ортасындағы элитасын аталдау жасайды;
• Ол элитаны мәртебелер және стратегиялық рөлдер атқаратын топ деп анықтайды;
• Оның ойынша, қоғам үшін ең маңызды рөл атқаратын саяси, экономикатық және әскери институттар;
• Соған карай билік элитасын мемлекет, корпорациялар және әскери басшылар қүрайды.

Элита туралы теориялар

• Р.-Ж. Шварценбергер "Абсолюттік қүқық" деген еңбегінде қазіргі элитаны жабық каста ретінде сипаттайды;
• Францияда ол саясаткерлерден, жоғары әкімшіліктерден және іскер адамдардан түратын биліктің үшбүрышын қүрайды;
• Олар үкіметті қалыптастырады, мемлекетті билейді, ірі корпорациялар мен банктерді басқарады.

Саяси элитаны тудыратын факторлар

• 1) қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі, қабілеті бар кәсіби басқарушылар керек;
• 2) адамдардың психологиялық (туа біткен) және әлеуметтік (оку, тәрбие барысында қолы жеткен) теңсіздіктері;
• 3) қоғамда баскарушы еңбек жоғары бағаланады және ынталандырылады;
• 4) бүқара халықтың саяси енжарлығы, селқостығы (күнделікті өмірде әркім саясаттан шалгай өз жүмысымен айналысады).