Қоршаған ортаның әсері. Ерітіндідегі адсорбтив молекулаларының адсорбциясы
мен қоршаған орта бір- біріне бәсекелес болып табылады. Бҧдан орта адсорбентте аз
адсорбцияланса, онда еріген заттың адсорбциясы жақсы жҥреді деген қорытынды
шығарылады. Беттік-активті заттардың беттік керілуі аз болғандықтан, ортаның ӛзіндік
беттік қысымы жоғары болған сайын, қатты денеде оның молекулалары адсорбцияға аз
ҧшырайды және оның бетінде еріген заттың адсорбциясы жақсы жҥреді. Сол себепті қатты
дене бетіндегі адсорбция сулы ерітінділерде жақсы жҥреді де, беттік қысымы аз
кӛмірсутектер, спирттер және тағы басқа органикалық қосылыстарда аз ғана жҥреді [2].
Кесте 1. 1%-ті ерітіндіден бензой қышқылының флоридиндегі адсорбциясы
Еріткіш
Дымқылданғыш жылуы,
кал\г
Адсорбцияланған
қышқыл, ммоль\г
Ацетон
27,3
0
Этилацетат
18,5
0,22
Хлороформ
8,4
3,50
Бензол
5,6
3,64
Тӛртхлорлы кӛміртек
4,6
3,95
Лигроин (фракция 60-тан
800-ге дейін)
4,2
4,01
Белгілі бір дәрежеге дейін диэлектрлік ӛтімділік заттың полярлығының ӛлшемі болып
табылады; бҧдан байланыс бір жағынан сҧйықтардың диэлектрлік ӛтімділігі және екінші
жағынан, сҧйықтардағы тҥрлі адсорбтивтердің адсорбциялығы болады.
Бірінші жобалауда қоршаған орта адсорбтивті неғҧрлым жақсы ерітсе, осы ортада
адсорбция соғҧрлым нашар жҥреді. Осы жағдай Дюкло-Траубе ережелерінің бір себебі
болып табылады. Кӛмірсутекті ортада мысалы, бензол май қышқылының адсорбциясы
гидрофильді адсорбентте жҥреді де, май қышқылының молекулалық салмағының ӛсуімен
адсорбция жоғарыламайды. Бҧл Дюкло-Траубе ережелерінен туындайды, оған себеп жоғары
май қышқылдары полярсыз орталарда жақсы еритіндігі болады.
Адсорбтив пен адсорбент қасиеттерінің әсері. Ерітіндідегі адсорбцияға
адсорбенттің полярлығы мен кеуектілігі әсер етеді. Полярсыз адсорбенттер полярсыз
адсорбтивті, ал полярлы адсорбенттер полярлы адсорбтивті адсорбциялайды.
Адсорбент кеуектілігінің
әсері адсорбент кӛпіршігінің мӛлшері мен адсорбтив
молекуласының ара қатынасына тәуелді болады. Адсорбент кеуектілігінің ӛсуімен
ерітіндідегі адсорбтивтің аз молекулалары негізінен артады. Себебі, аз кеуектілігі
бар
313
адсорбенттер ҥлкен таңдау әрекетіне ие және бетке химиялық табиғатының әсері мол.
Алайда бҧл тәуелділік тек адсорбтив молекулалары кіші және кӛпіршіктерге енуі жеңіл
болатын жағдайларда ғана ескеріледі. Адсорбтивтің ҥлкен молекулалары адсорбенттің
жіңішке
кӛпіршіктерге
ене алмайды, сол уақытта адсорбция тӛмендейді. Нәтижесі Дюкло-
Траубе ережелерінен туындауы мҥмкін, яғни адсорбтив молекулаларының адсорбенттің
жіңішке кӛбіршіктерінде адсорбциясы жоғарыламай, керісінше тӛмендейді. 2-кестеде осы
жағдайлар ҥшін Фрейндлих теңдеуінен β коэффициенті алынған:
Кесте 2. Сулы ерітіндіден май қышқылдарының адсорбенттің жіңішке
кӛпіршіктеріндегі адсорбциясы.
Қышқыл
Тізбектегі атом саны С
β коэффициенті
Қҧмырсқа
0
0,546
Сірке
1
0,238
Пропион
2
0,111
Майлы
3
0,056
Валериан
4
0,032
Капрон
5
0,020
Қатты денеде адсорбцияланатын адсорбтивке әсер ететін химиялық табиғатын
қарастырғанда белгілі бір қорытынды шығару қиын болады. Себебі, бір адсорбтивтің
адсорбциясы адсорбент полярлығы мен ортадан қатты тәуелді болады. Сонда да адсорбцияға
әсер ететін адсорбтивті зерттегенде П.А. Ребиндердің полярлық теңдеуі қолданылады. Осы
ережеге сәйкес, С заты А мен В фазалар бетінде бӛліну кезіндегі адсорбциясы С заты осы
фазалардың әр тҥрлі полярлығына әкелетін болса ғана орындалады. Былайша айтқанда, С
затының полярлығы, мысалы диэлектрлік ӛтімділікпен ε сипатталса, А мен В затының
полярлығының ортасында жатса, онда адсорбция жҥреді. Егер мыны шарт орындалса:
ε
А
>ε
С
>ε
В
немесе
ε
А
<ε
С
<ε
В
полярлық теңдеуді қорытындыласақ: ерітінді мен еріген зат полярлықтарының
айырмашылығы неғҧрлым кӛп болған сайын, яғни заттың ерігіштігі аз болса, соғҧрлым ол
жақсы адсорбцияланады. П.А. Ребиндердің ережесінен беттік-активті заттардың дифильді
молекулалары адсорбенттің орта шегіне бағыттаушы молекуланың полярлы бӛлігі полярлы
фазаға, ал полярсыз бӛлігі полярсыз фазаға қарайтындай болуы қажет. Егер де ауа бір фаза
болып келсе,онда оны полярсыз фаза деп есептеу керек.
Айтылғандарды қорытқанда, барлық гидрофильді беттер беттік-активті заттарды
полярсыз не аз полярланған сҧйықтардан және керісінше, полярсыз гидрофобты беттер
беттік-активті заттарды полярсыз сҧйықтардан жақсы адсорбциялайды (мысалы, сулы
ерітінділерден). Дәл осыған практикалық негізделіп, полярлы адсорбенттер (силикагель,
флоридин, глины) полярсыз орта мен полярсыз адсорбенттен (кӛмір) беттік-активті заттарды
адсорбциялайды [3].
Уақыт, температура мен ерітінді концентрациясының әсері. Ерітіндідегі зат
адсорбциясы газға қарағанда баяу жҥреді, себебі шек қабатындағы концентрацияның азаюы
диффузия жолымен жҥзеге асады. Адсорбциялық тепе- теңдікті тезірек орнату ҥшін жҥйені
араластыруды қолданады.
Жіңішке капиллярлы адсорбенттегі ҥлкен молекулалардың адсорбциясы баяу ӛтеді.
Осы жағдайларда тепе-теңдік ӛте баяу немесе тіпті орнамайды. Кесте 3-те мәліметтер
келтірілген.
Кесте 3. Адсорбциялық тепе теңдік орнауға қажетті уақыт тәуелділігі.
Кӛпіршік қасиеттері
Адсорбциялық тепе теңдік орнауға қажетті уақыт
Пропион қышқылы
Гептил қышқылы
314
Салыстырмалы кең
< 1 сағат
2 сағат
Орташа диаметрлі
3 кҥн
32 кҥн
Жіңішке
10 кҥн
Тепе теңдік орнамайды
Ӛте жіңішке
> 30 кҥн
Сол сияқты
Екі молекулалық салмағы әр тҥрлі майлы қышқылдардың қантты кӛмірде
адсорбциялану жылдамдығы кӛрсетілген. Қышқылдың молекулалық салмағы ӛсуімен
адсорбциялық тепе- теңдік орнауы ӛте жылдам ӛтеді.
Температура ӛскенде ерітіндідегі адсорбция газдармен салыстырғанда баяуырақ
азаяды. Алайда, аз еритін адсорбтивтің ерітіндіде температура ӛскенде ерігіштігі жоғары
болады. Сонымен бірге адсорбция тепе-тең ерітіндінің ӛте жоғары концентрациясында ӛседі.
Бҧл қҧбылыс мысалы, нафталиннің кремнезем н-гептан гидроксильді бетіндегі адсорбция
кезінде байқалады.
Ерітіндідегі адсорбцияның табиғат пен техникадағы мәні. Ерітіндідегі адсорбция
кӛптеген ӛсімдік пен жануарлар организмдерінің физика-химиялық процесстерінде ҥлкен
рӛл атқарады. Организмге тҥскен қорытылатын заттардың химиялық айналулары табиғи
катализатор-ферменттер бетінде әрекеттесетін заттар жиналуымен басталады.
Техникада ерітіндіден молекулалық адсорбция кең қолданыс тапты. Алғашқы рет Т.Е.
Ловиц XVIII ғасырда адсорбцияны әр тҥрлі қоспалары бар ерітіндіні ағаш кӛмірімен
тазалауға қолданған болатын. Қазіргі таңда қант сироптарын ағартудың қарапайым жолы
болып белсенді кӛмір пайдалану болып табылады. Адсорбция кӛмегімен ҥлкен кӛлемдегі
сҧйық ішінен заттың аз мӛлшерін бӛліп алуға болады. Адсорбцияны аналитикалық химияда
қиын бӛлінетін қосылыстарды бӛлу ҥшін кеңінен қолданылады. Адсорбция процесіне 1903
жылы М.С. Цветов ҧсынған хроматография негізделген. Бҧл әдіспен М.С. Цветов ӛсімдік
пигменті хлорофиллді қҧрамды бӛліктерге бӛлуге қолданған.
Адсорбциялық хроматография кез келген адсорбентпен (Al
2
O
3
, MgO, CaO, CaCO
3
)
толтырылған тҥтікшеден (адсорбциялық колонка) бӛлуге тиісті заттар қоспасының
ерітіндісін ҧзақ уақыт бойы аз –аздап қосып отырады. Адсорбентте тҥтікшенің жоғары
жағында қоспаның адсорбцияланған компоненттері жатады. Орташа адсорбцияланатын
компоненттер тҥтікшенің орта шенінде және аз адсорбцияланатын компоненттер тҥтікшенің
тӛменгі жағында орналасады. Аз адсорбцияланатын заттар адсорбенттің жоғары қабатында
бола алмайды, себебі осы зонадан жоғары адсорбцияланған жаңа еріген зат ӛткенде
адсорбент бетінен аз адсорбцияланған қосылыстарды итеріп жатады.
Нәтижесінде бағана
бойымен адсорбентте зоналар пайда болады. Олар қоспаның
бӛлек компоненттерімен қаныққан болады. Егер бӛлек компоненттер әр тҥсті болса, онда ол
зоналарды айыру оңай болады. Егер де компоненттер тҥзсіз болып, бірақ люминесценцияға
қабілетті болса, онда осы зоналар шекарасын табу ҥшін ультрафиолет сәулесін зерттейді.
Хроматография адсорбциясының бірінші актісі адсорбент пен бӛлінетін заттың ион
алмасу немесе молекулалық адсорбция қасиеттерінен тәуелді болады. Хроматография
дәрілік заттар, витамин, пигмент, экзим, протеин мен алкалоидтарды бӛлу және тазалауда
кең қолданыс тапты. Жаңа және жасанды жасалған трансуранды элементтерді ашуда ӛзіндік
рӛлін де атқарды. Дәл осы әдіс арқылы № 99 эйнштейний (Es), № 100 фермий (Fm) және №
101 менделеевий (Md) элементтері бӛлінген болатын.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1.
Antonietti M. (ed.) Colloid Chemistry I.
Springer. 2003.
2.
Воюцкий С.С. Курс коллоидной химии. 2-е изд. - М.: Химия, 1975. - 512 с.
3.
Евстратова К.И. Физическая и коллоидная химия. Издательство: Высшая школа, 1990, 487
с.
315
УДК. 551.464.38.
ОСОБЕННОСТИ ГЕОХИМИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ СЕВЕРО-ВОСТОЧНОЙ
ЧАСТИ КАСПИЙСКОГО МОРЯ
Казиев А. А.
Атырауский государственный университет имени Х. Досмухамедова, Атырау
Научный руководитель - к.б.н., ст.преподаватель Д.Ж. Калиманова
Районом исследования выбран прилегающий к Казахстанскому побережью Восточный
участок Северного Каспия. Исследуемый район характеризуется пологим уклоном дна и
медленным нарастанием глубин. Грунты здесь преимущественно илистые и илисто –
песчаные.
Сезонные колебания уровня Каспийского моря не превышают нескольких дм. Для
северо - восточного побережья Каспия характерны высокие нагоны («Пособие по
оценке...», 2003).
Участок исследования уникален как по геохимическому и гидролого-
гидрохимическому режиму, так и гидробиологическим характеристикам. Были проведены
комплексные исследования основных геохимических, гидрологических и гидрохимических
характеристик на станциях, расположенных у поверхности и дна моря.
Результаты геохимических исследований
Гранулометрический состав донных отложений
Донные отложения в исследуемом районе отличаются достаточным однообразием и
представлены ракушей, песками, алевритами, реже алевро-пелитами и их сочетаниями. В
формировании донных отложений превалируют процессы биогенной аккумуляции,
терригенного сноса и хемогенного осаждения.
Биогенная составляющая изучаемых осадков, преимущественно входит в состав
фракций > 0.25 мм. Фракция > 1 мм представлена преимущественно целыми раковинами
пластинчатожаберных и брюхоногих моллюсков и их обломками. Фракция 1.0 - 0.1мм
сложена обломками раковин моллюсков и фораминиферами. Раковины моллюсков состоят в
основном из кальцита. с присутствием арагонита и доломита. Биогенные образования имеют
превалирующее развитие. В их составе различаются ракуша и пески. Под воздействием волн,
ракуша часто образует на дне линейные и пятнисто-полосчатые скопления шириной в
несколько метров.
Пески представлены крупно-, средне- и мелкозернистыми разностями (преобладают
фракции 1-0.25, 0.25-0.1 мм). По составу это преимущественно детритовые образования с
незначительной примесью терригенных минералов. Пески обычно присутствуют в качестве
заполнителя и не образуют обособленных полей.
Терригенная составляющая осадков сосредоточена преимущественно в алевритах
(фракция 0.1-0.05 мм). Она представлена кварцем, полевыми шпатами, обломками пород,
второстепенными, акцессорными и рудными минералами. Терригенные осадки имеют
значительное развитие в пределах полигона Кашаган. Наиболее распространенный минерал
– кварц.
Алевро-пелитовая фракция (<0.05 мм) присутствует в виде примеси и не образует
самостоятельных разностей. Максимальные значения приурочены к северо-восточной и
северо-западной частях полигона. Третьей составляющей донных отложений являются
хемогенные оолиты, которые встречаются крайне редко на станциях полигона.
Тяжелые металлы в донных отложениях
Основные статистические параметры приведены в таблице №1.
Таблица №1 Основные статистические характеристики содержания тяжелых металлов
(мг/кг) в донных отложениях.
параметр
максимум
среднее
минимум
316
Cu
9,00
6,80
5,00
Zn
22,00
16,68
10,00
Cd
4,70
2,28
0,80
Fe
8300,00
3468,00
600,00
Mn
421,00
168,48
63,00
Co
19,00
12,84
6,00
Ассоциации химических элементов, образующих аномалии в районах месторождений
нефти и газа, определяются первичным наличием в грунтах подвижных элементов,
способных перемещаться и концентрироваться на соответствующих барьерах. Чаще всего к
ним относятся Pb, Zn, Mn, Cu, Ba, Co, Ni, Cr.
Подобные ассоциации химических элементов, возникают из-за того, что в грунты
периодически поступают газообразные продукты от углеводородных залежей. К ним в
первую очередь относятся сами углеводороды, водород, углекислый газ, инертные газы. Их
бактериальное разложение, сопровождающееся различными химическими реакциями,
приводит к формированию в грунтах над месторождениями многочисленных и
разнообразных
геохимических
барьеров
(сероводородного,
кислого,
щелочного,
сорбционного,
биогенного).
Происходящие
на
таких
участках
окислительно-
восстановительные реакции (с участием бактерий, разлагающих углеводороды) могут
увеличить подвижность восстанавливающихся элементов переменной валентности, часто
приводя их к «отгонке» из центральных частей участков. В результате всех указанных
процессов в грунтах образуются аномалии перераспределения, сопутствующие районам
месторождений нефти и газа.
Наблюдение за донными отложениями Восточной части Северного Каспия проводились
в осенний и весенний период, и было выявлено, что концентрация тяжелых металлов в
донных отложениях в осенний период, уменьшается по сравнению с летним периодом.
Из мониторинговых наблюдений следует, что средняя концентрация цинка и кадмия в
донных отложениях на структуре «Кашаган» в 2003-2006 гг. оказалась ниже, чем в 2000-2002
гг.. (Таблица №2) Отмеченные изменения произошли как на основном полигоне, так и на
структуре в целом, но не коснулись марганца, средняя концентрация которого в
поверхностном слое донных отложений в отличие от других тяжелых металлов возросла, при
чем в большей степени на основном полигоне. Вряд ли причиной тому является проведение
буровых работ, поскольку при сбросах буровых отходов загрязнение морской среды носит
комплексный характер. Скорее всего, различие в темпах накопления марганца между
полигоном и фоновым районом целом было обусловлено специфическими особенностями
поведения этого микроэлемента в донных отложениях, его тесной связью с окислительно-
восстановительными условиями и кислотностью данных осадков, по которым основной
полигон и фоновый район в целом также отличались между собой.
Таблица №2 Средняя концентрация тяжелых металлов в донных отложениях
на структуре «Кашаган» в 2000-2006 гг
Показатель
Район
годы
наблюдений
2000-2002
2003-2006
Марганец,
полигон
122,5
405,0
мг/кг
фон
113,6
175,4
Цинк,
полигон
20,74
12,87
мг/кг
фон
19,28
16,94
Кадмий,
полигон
2,07
< 1
мг/кг
фон
2,87
< 1
317
Основными источниками поступления железа и меди в Каспийское море являются
поверхностный и подземный сток. В речной воде эти элементы, как правило,
концентрируются в неустойчивых минералах или мигрируют в виде растворов. В результате
после попадания в море железо и медь активно участвуют в биогенной миграции и
образовании различных форм тонкой минеральной и органической взвеси, осаждающейся в
основном в глубоководных халистатических областях.
Нефтепродукты в донных отложениях
Как показали исследования, способность донных отложений к адсорбции нефти
внутри каждого из гранулометрических типов, в свою очередь, обусловлена также их
дисперсностью плотностью и связанностью частиц. Так по полученным данным,
прослеживается заметная связь между гранулометрическим составом донных отложений и
содержанием углеводородов сорбированных на них.
Содержание нефти в донных отложениях уменьшается от глинистых илов к
суглинистым и супесчаным и от пылеватых песков к крупным. При этом увеличение
содержания углеводородов в донных отложениях сочетается с уменьшением их
относительной плотности и увеличением дисперсности, несмотря на общую для
исследованных осадков значительную пористость и рыхлость. Причиной повышенных
концентраций в мелкодисперсных донных отложениях, несомненно, является то, что они
обладают большой сорбционной поверхностью, а, следовательно, и способностью к
удерживанию сорбированных веществ.
Однако в случае нарушенной структуры донных отложении, либо иного воздействия,
на условия залегания величины сорбции каждого из гранулометрических типов могут
значительно изменяться под влиянием гидрометеорологических факторов (волнение,
течение), дноуглубительных и гидротехнических работ, что многократно наблюдалось в
естественных условиях.
Таблица №3 Содержание углеводородов в различных типах донных отложений
Тип донных отложений Кол-во
определений
Среднее
содержание
углеводородов,
мг/г
сухого грунта
Предел
колебаний
углеводородов,
мг/г
сухого грунта
Ил глинистый
7
6,6
1,0-17,1
Ил суглинистый
4
1,5
0,5-2,0
Ил супесчаный
17
0,9
0,3-2,2
Песок крупный
2
0,2
0,1-0,2
Песок средний
2
0,7
0,1-0,7
Песок мелкий
1
2,2
-
Песок пылеватый
2
6,4
3,8-8,9
Повышенные содержания нефтепродуктов в донных отложениях структуры
«Кашаган» наблюдаются на в юго-восточной части полигона, что может свидетельствовать
либо о техногенном загрязнении грунта, либо о притоке их с глубинных горизонтов. Для
более точного определения природы появления высокой концентрации нефтепродуктов в
донных отложениях на данном участке необходимо провести дополнительные исследования.
Список использованных источников
1.Автореферат диссертации Калимановой Д.Ж. «Экологические особенности
зообентоса северо-восточной части Каспийского моря (зоны, предстоящей к освоению
нефтегазовых месторождений Казахстанского сектора)». Астрахань, 2008г.
318
УДК 547.314
ARTEMISIA AUSTRIACA ЖУСАНЫНЫҢ КОМПОНЕНТТІК ҚҦРАМЫ ЖӘНЕ
ОНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІЛІГІ
Киханова Ж. С.,
zhanar_zhan_91@mail.ru
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ҧлттық Университеті, Астана
Ғылыми жетекшілер – Е.М.Сҥлеймен, Р.И.Жалмаханбетова
Artemisia туысы Asteraceaе тҧқымдастығына жататын кӛпжылдық ӛсімдік болып
табылады. Қазақстан территориясында 80-нен астам тҥрі ӛседі [1]. Artemisia тҥрлерінде
кӛптеген биологиялық белсенді қосылыстар, атап айтқанда терпеноидтар, флавоноидтар
және т.б. кездеседі [2-6].
Artemisia austriaca Jacq. - кӛпжылдық ӛсімдік, жіңішке жібек тәріздес талшықтары
қалың жамылған ақшыл, тамыры жіңішке, ӛте қысқа бҧтақшалы тҧқымсыз жапырақсыз
ӛркен шығарған, сабағы кӛп емес, ҧзындығы 20–40 (60) см, жіңішке, жоғарғы бҧтақтары
қысқа, жапырақтары тӛменде қысқа шыбықты, ҧзындығы 1,5 – 4 см, себеттері кең жҧмыртқа
тәрізді, кесе-кӛлденең ені 2 мм шамасындай, шӛптің бас жағындағы гҥл тәжі жіптесін тәрізді.
Қазақстанның дала аймағында, Алтай тауы бӛктеріне дейін (кейде Алматы
облысында); Батыс Сібірде, Қырым, Кавказ; Орталық Еуропа, Батыс Жерорта теңізі, Балқан,
Кіші Азия, Иран жерлерінде кездеседі.
Artemisia austriaca ӛсімдігінің қҧрамын терең зерттеу, компоненттерді жеке бӛліп алу
және бӛлініп алынған қосылыстар негізінде химиялық модификация жҥргізу мақсатында
химиялық зерттеу жҥргізілді.
Осы ӛсімдік тҧқымын зерттеуді жалғастыру мақсатында Астана-Павлодар тас жолы
аймағынан жиналған ауада кептірілген шӛптің жер ҥсті бӛлігін (гҥл себеттері мен
жапырақтары) ҧсақтап турап, этилацетатпен экстракцияладық. Алынған экстрактыны
біріктіріп вакуумда айдадық. Қалдықты сулы-cпиртті ӛңдеуден соң хлороформмен
экстракцияладық. Сонан соң алынған қалдықты силикагельмен араластырып колонкаға
отырғыздық. Колонканы петролей эфирі және этилацетат (2:3) қоспасымен элюирлегенде
қосылыс бӛлінді. Қайта кристалдандыру нәтижесінде кристалды зат (1) алынды.
O
OH
O
O
(1)
Сонымен Artemisia austriaca ӛсімдігін химиялық зерттеу нәтижесінде бӛлініп алынған
қосылыс ( 1) бҧрынырақ бӛлініп алынған сесквитерпенді лактон аустрицин екендігі
анықталды және 2 – кето - 8α – гидрокси - 5,7α (Н),6β (Н) – гвай - 1(10), 3(4) – диен - 12,6-
олид қҧрылысына ие.
Биологиялық белсенді қосылыстарды алу мақсатында Artemisia austriaca (австрия
жусаны) ӛсімдігінен бӛлініп алынған сесквитерпенді лактондар аустрицин (1) негізінде
ацетилдеу реакциясы жҥргізілді. Нәтижесінде қосылыс (2) алынды.
319
O
OH
O
O
O
O
O
O
Py
(CH
3
COO)
2
O
(1)
( 2)
O
Схема 1 – матрикарин алу
Сонымен, гвайан типті сесквитерпенді лактон аустрицинді ацетилдеу нәтижесінде
аустрициннің ацетокси туындысы алынды және қосылыс ( 2) 8-ацетокси-2-кето-5,7
,6
(Н)-
гвай-1(10),3(4)-диен-12,6-олид қҧрылысына ие екендігі анықталды.
Аустрицин негізінде биологиялық қосылыстарды синтездеу мақсатында оксимдеу
реакциясы жҥзеге асырылды. Реакция ӛнімі ретінде қосылыс (3) алынды.
O
OH
O
O
HON
OH
O
O
Py
NH
2
OHxHCl
( 1)
(3)
Схема 2 – оксим аустрицин алу
Сонымен, жҥргізілген реакция нәтижесінде сесквитерпенді лактон аустрициннің
оксим туындысы синтезделді және қосылыс (3) 2-оксим-8-гидрокси-5,7
,6
(Н)-гвай-
1(10),3(4)-диен-12,6-олид қҧрылысына ие екендігі анықталды.
Осы алынған Artemisia austriaca экстрактісінің, аустрициннің және реакция ӛнімі
матрикариннің нейроуытты белсенділігі анықталды. Нейроуытты белсенділікті анықтау
Artemia salina шаяндарының ӛміршеңдігіне негізделген.
Достарыңызбен бөлісу: |