Сборник материалов VIІІ международной научной конференции студентов и молодых ученых «Наука и образование 2013»


ЭКОЛОГИЯЛЫҚ  ТӘРБИЕБЕРУ КЕЗЕҢДЕРІ



Pdf көрінісі
бет81/89
Дата03.03.2017
өлшемі15,22 Mb.
#7263
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   89

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ  ТӘРБИЕБЕРУ КЕЗЕҢДЕРІ 

 

Байташева Г.Ӛ., Булатбекова А. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, Алматы 



 

       Қазақстандық  жоғарғы  оқу  орындары  келешек  мамандарды  яғни  мемлекет  іргесін 

қалаушыларды  даярлап  отырғанын  ескерсек,  мамандарды  ең  алдымен  адам  ретінде 

бағаланатын  тҧлға  деп  қарауымыз  қажет.  Сондықтан  да,  дамыған  елдердің  қатарына  ҧмтылу 

заманында, яғни алдағы онжылдықта экологиялық тәрбие беру қызметінің сапасын жақсартуға 

баса назар аудару жолдары қарастырылды. 

 

Біздің  еліміздің  2020  жылға  дейінгі  Стратегиялық  даму  жоспарының  негізгі  бағыты 



адам  ресурстарын  дамыту  болып  табылады.  Экономикалық  пайда  болашақта  жҧмысшы 

кҥшінің  ӛнімділігі  мен  сапасын  едәуір  кӛтеретін  білім  берудегі  инвестицияларға  байланыста 

болады.  Сондықтан  да,  дамыған  елдердің  қатарына  ҧмтылу  заманында,  яғни  алдағы 

онжылдықта  білім  мен  тәрбие  беру  қызметінің  сапасын  жақсартуға  баса  назар  аудару  мен 

жҥзеге  асыру  жҧмыстарына  қатаң  талап  қойылады.    Қазақстанға  білім  мен  тәрбие  беруді 

тҥбегейлі модернизациялау қажет: ауқымды және тҧрақты білім мен тәрбие беруді және оның 

сапасын  жақсартуды  инвестициялау  кӛлемін  арттыру  бҥгінгі  ӛмір  талабы.    Қазақстандық 

жоғарғы  оқу  орындары  келешек  мамандарды  яғни  мемлекет  іргесін  қалаушыларды  даярлап 

отырғанын ескерсек, мамандарды ең алдымен адам ретінде бағаланатын тҧлға деп қарауымыз 

қажет.  Білім  мен  тәрбие    беруді  жаңғыртуды  жалғастыруды  қамтамасыз  ететін  Қазақстан 

Республикасындағы  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 


570 

бағдарламасы  негізінде  саясат  болуы  тиіс.  Бағдарлама  білім  беру  жҥйесіндегі  мемлекеттік 

саясаттың  ҧйымдастырушысы  негізі  ретінде  білім  берудің,  басқару  жҥйесінің,  білім  беру 

қызметі  субъектілерінің  қҧқықтық-ҧйымдастырушылық  формаларының  және  экономикалық-

қаржылық механизмдерінің қҧрылымындағы, мазмҧны мен технологияларындағы ӛзгерістерді 

қҧрайтын ресурстары мен мерзімі бойынша бір-бірімен байланыстағы шаралар кешені болып 

табылады. Оқу орындарының мамандары экологиялық  тәрбиелі, адамгершілігі мен мәдениеті 

жоғары  әлеуметтік  тҧлға  болуы  тиіс.  Бҥгінгі  студент-  ертеңі  ел  еңсесі  мен  қоршаған  орта 

қамын ойлайтын тҧлға! 

Еліміздің «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңында қоршаған ортаны сауықтырудың ҥш 

басылымдығы  анықталған,  соның  ҥшіншісі  -  экологиялық  ағарту  жолыекендігіне  сҥйене 

отырып, Экологиялық  тәрбиені қалыптастыру жолдарын іздестіру жҧмыстары жҥргізілді. Бҧл 

жол  бала  қҧрсақта  дамығаннан  бастап  ана  қанымен  беріліп,  кейіннен  туған  соң  ананың  ақ 

сҥтімен дамиды. Осы мезетте біз даярлап отырған болашақ мамандарымыздың бірінші міндеті 

ана  болу  екендігін  ескерте  кеткен  жӛн  деп  ойлаймыз.  Сондықтан  да  бала  тәрбиесі  біздің 

мамандарымыздың  бірден-бір  міндеті,  олар  табиғатқа  қамқоршы  әрі  қорғаушы  балуы  қажет. 

Онан соң мектепке дейінгі кезеңі: 

1-  кезең.  Баланың  анадан  туғандай  Абай  сӛзімен  айтқанда  ішсем,  жесем,  кӛрсем  кезеңі. 

Экологиялық  қорек  тізбегенің  бірінші  кезеңіне  от  басындағы  тәрбиенің  «+»  жағымды,  «-

»жағымсыз  әсері  болуы  мҥмкін,  сонымен  қатар  жора  жолдасы,  бала  бақшадағы  тәрбие.  Бала 

бақшадағы тәрбиенің негізі от басы тәрбиесі болғандықтан бала бақша тәрбиешісі мен ата-ана 

тығыз байланыс орнату қажет. 

2-кезең.  Бҧл  мектеп  жасындағы  оқушының  экологиялық    қорек  тізбегімен    тәрбиеленер 

кезеңі.  Ол  кезеңде  оқушының  санасы  білім  негізімен  толықтырылып,  кӛптеген    дәлелдермен 

кӛрсетіліп,  айнала  қоршаған  ортаға  жанашырлықпен  қарайтын  сәттері  болады.  Осы  кезде 

оқушыға  тағы  да  тәрбиенің  жағымды  «+»,  жағымсыз  «-»  әсерлері  кедергі  болуы  мҥмкін.  Бҧл 

ӛскелең  ҧрпақтың  табиғатқа  деген  әриҥрлі  кӛзқарасының  қалыптасуына  септігін  тигізеді. 

Ӛмірде  бала  тәрбиесінде  қоғам  яғни  баланы  қоршаған  экологиялық  қуыстың  маңызы  ӛте 

жоғары. Мҧндағы микроклиматтың ӛзі ҥлкен ықпал қалыптастыруы әбден мҥмкін. Сондықтан 

мектеп  ҧстазының  ролі  экологиялық  тәрбие  барысында  жоғары.  Мҧғалімнің  іс-әрекетіндегі 

шеберлілігі  мен  тапқырлығы  шешуші.  Мысалы  сыныптан  тыс  (саяхат)  уақытта  тәрбие 

бергенде мҧғалім 3 ҧстанымды басшылыққа алу керек: 

1.  Мақсатын анықтау;   

2.  Жергілікті жер ҥшін маңызын анықтау; 

3.  Табиғаттың бірін бірісіз кҥні жоқ принципіне бағыну. 

Мҧндағы  мақсат  экологиялық  этика,  экологиялық  гуманизм,  экологиялық  мәдениет 

қалыптастырып, толық жасыл жапырақ болғанда, экологиялық идеология іске асты деп айтуға 

болады. 


Қазіргі  ғылым  мен  техника  дамыған  заманда  тҧрақты  даму  ҥлгісі    сақталмады, 

ҥйлесімділік, ҥндестік заңдылығына ҥлкен қиянат жасалынды. Соның нәтижесінде  – айналым 

орталық  радиоактивтенген,  ауамыз  ластанған,  жеріміз  тілімденген,  суымыз  уланған,  тәніміз 

жараланған,  рухымыз  шашыраған;  ерте  қураған  ағаштар;  мезгілсіз    шыққан  кӛктем;  жӛнімен 

жаумаған жаңбыр; піспей аққан жеміс-жидек; адам, жануарлардың неше тҥрлі нышан туғанын 

кӛріп  отырған  кезеңде  ел  егемендігін  алды.  Қазіргі  ауыр  экологиялық    дағдарыс  заманында 

тәрбие мен білім берудің негізі ең алдымен адам мен табиғаттың қарым-қатынасы принципін 

жетілдіру болып табылады. Бҧл жағынан оқушыларға  экологиялық білім мен тәрбие берудің 

маңызы  зор.  Білім  мен  тәрбие  егіз  дҥние,  сондықтан  тәрбие  беру  барысы  оқытумен  қатар 

жҥреді.  Экологиялық  тәрбие  деп  адамның  айналадағы  әлеуметтік  –  табиғи  ортаға 

жауапкершілікті қатынасын қамтамасыз ететін ғылыми және практикалық білімге, мінез-қҧлық 

пен іс-әрекеттің  қалыптасуына негізделген оқу, тәрбие беру мен АДАМ деп аталатын тҧлғаны 

дамытудың  ҥздіксіз  процесін  айтады.  Экологиялық  тәрбие  беру  адамның  барлық  ӛмірін 

қамтитын  тҧтас  жҥйе  болуы  керек.  Ол  сонымен  қатар  табиғатпен  тҧтастық  туралы  тҥсінікке  

негізделген кӛзқарасты қалыптастыруды ӛзінің мақсаты етіп қояды. 


571 

   Экологиялық білім берудің бірнеше аспектілері бар: 

-

 

Экологиялық проблемалар мен оларды шешу тәсілдерін білу; 



-

 

Айналадағы  ортаның  жағдайын  оқып  білу,  бағалау,  оны  жақсарту  жӛнінде  жеке  



интеллектуалдық және практикалық іскерлік жҥйелерін дамыту; 

-

 



Экологиялық сипаттағы қҧнды бағыттар бойынша тәрбие беру; 

-

 



Мотивтер,  қажеттіліктерді  мақсатқа  сәйкес  мінез-қҧлық  пен  әрекеттерінің  әдептерін, 

экологиялық мәселелер бойынша ғылыми және адамгершілікті пікір қалыптасытыру; 

-

 

Айналадағы ортаны қорғау жӛнінде белсенді практикалық іс-әрекетке  ҧмтылу; 



Экологиялық тәрбие беру мақсатына қарай ҥш сатыда ӛтеді (сурет-1). 

 

 



Сурет-1. Экологиялық тәрбие беру жҥйесі 

 

 

 



   Экологиялық  тәрбие    беру  қазіргі  білім  берудің    негізіне  айналуда  және  оның  қазіргі 

жҥйелерде  және  қоғамда  қайта  қҧрылуына  себепші  болып  табылады.  Қазіргі  таңда,  ЖОО-да 

барлық  мамандықтарға  міндетті  пән  ретінде  «Экология  және  тҧрақты  даму»  пәні  жҥргізіліп, 

онда студенттер практикалық, ОБСӚЖ, СӚЖ сабақтарында экологиялық тәрбиеге яғни заман 

тҧлғаларына  аса  басым  назар  аударылады.  Экологиялық  ҥгіт-насихатты  жҥргізу  ауқымын 

кеңейте  тҥсу  қажет.  Кӛше  бойларына,  халықты  тасымалдаушы  кӛліктерге,  халық  кӛп 

шоғырланатын  орындарға  және  интернет  желісіне  экологиялық  тәрбиелілікке  шақыратын 

мазмҧндағы жарнамаларды кӛбейту іс-шараларын жҥргізу басты мәселе. Мҧндай ҥгіт-насихат 

жҧмыстары  кӛпшіліктің  санасына  айналадағы  ортаны  сақтауды  жауапкершілік  идеясын 

ҧялатып, қоғамның әр мҥшесіне табиғатты аялай қарауды қалыптастыруы тиіс. Мҧны тездету 

ҥшін  іс  –  әрекеттің  нақтылы  бағдарламасын  және  ҥздіксіз  экологиялық  тәрбие  беруге 

қатынастардың  істерін  ҥйлестіріп  отыру  керек.  Қоршаған  ортаның  проблемаларына 

байланысты ҥгіт насихат жҥргізу екі тҥрлі рӛл атқарады Сурет-3. 

 

 



Сурет-3. Қоршаған ортаның проблемаларына байланысты ҥгіт насихат жҥргізу екі 

тҥрлі рӛл атқарады 

 

572 

 

 

Қазір экологиялық білім мен тәрбие беру приоритетті маңызға ие болып отыр.  Экологиялық 



тәрбие  беру  жаңа  адамды  тәрбиелеудің  бӛлінбес  қҧрам  бӛлігі  болуы  қажет.  Халыққа 

экологиялық білім беру орталықтары ретінде мәдениет орындары,  кітапханалар, ботаникалық 

бақтар,  зообақтар,  экологиялық  ҥгіт-насихат  жҥргізетін  арнайы  орындар,  ерекше  қорғауға 

алынған  территоряларды  тиімді  пайдаланудың  комплексті  іс-шараларын  жасау  қажеттілігі 

туып отыр. Экологиялық тәрбие берудің базалық білім берудің бӛлінбес бӛлігі екендігін тҥсіну 

жоғарыда таалған мәселелердің дәлелі. Мамандар даярлап отырған жоғарғы оқу орындары да 

ҥгіт насихат жҧмыстарына кӛңіл бӛлу ӛмір талабы. Экологиялық тәрбие беру процесі адамның 

бҥкіл ӛмірі барысында  жҥзеге асырылуы тиіс.  Мынандай кординацияны жҥзеге асыру керек: 

отбасы-балабақша-мектеп-жоғары  білім  беру-мамандарды  қайта  дайындау-халыққа  жаппай 

экологиялық  тәрбие  беру.  Осы  кординацияны  жҥзеге  асыру  барысында  Қоршаған  ортаның 

проблемаларына байланысты ҥгіт насихат жҥргізу екі тҥрлі рӛлі де орындалады. Ҥгіт насихат 

жҧмыстарын жҥргізудің мәні кҥннен кҥнге артуда. 

 

Пайдаланған әдебиеттер: 



 

1.

 



«Экология ел тағдыры», Ә.С.Бейсенов, Алматы «Мектеп» 2006. Б. – 208. 

2.

 



Мырзабаев  А.Б.  Биологияны  оқыту  әдістемесі:  Оқу  қҧралы.  Қарағанды,  ЖШС  «Санат-

Полиграфия» баспасы, 2006 – Б.344. 

3.

 

 Г.Ӛ.  Байташева,  Н.А.  Мухамединова.  Экожҥйелер  мен  қоғамның  орнықты  дамуы.  А.:2010.- 



Б.11-21, 124.     

 

 



УДК 636.366.63.085.51 

 

УКРЕПЛЕНИЕ КОРМОВОЙ БАЗЫ ФЕРМЕРСКИХ ХОЗЯЙСТВ  



 

 

 

 

Байташева Г.У., Мусина А.С.  

Казахский государственный женский педагогический университет, Алматы 

 

Разработаны основные приемы возделывания амаранта и сорго в условиях полива на юго-



востоке 

Казахстана

Установлены 

закономерности 

взаимосвязанного 

изменениябиоморфологических  признаков  и  свойств  амаранта  и  сорговзависимости  от 

приемов выращивания. 

573 

В  связи  с  особенностью  погодных  условий  в  Республике,  связанной  с  его  резко-

континентальным климатом, необходимо проведениепоиска путей укрепления кормовой базы 

фермерских  хозяйств,  относящихся  к  приоритетным  направлениям  аграрных  научных 

исследований.  Как  известно,  без  надежного  запаса  кормов  невозможно  в  полной  мере 

обеспечить  благоприятные  условия  для  дальнейшего  наращивания  темпов  роста  поголовья 

скота и других производственных показателей сельского бизнеса.  

Для  решения  этих  проблем  в  некоторых  странах,  наряду  с  традиционными  культурами,в 

последнее время стали применяться малораспространенные виды растений, такие как сорго и 

амарант,  что  позволило  бы  расширитьассортименткормов  и  улучшить  их  питательность.К  

сожалению  в  литературе  такие  данные  практически  отсутствуют,  особенно  касающаяся 

технологии их выращивания. Рациональное использование хозяйственно-ценных свойств сорго 

и  амаранта  возможно  при  наличии  адаптивных  технологий  выращивания  их  в  определенных 

почвенно-климатических условиях. 

Настоящая  работа  посвящена  восполнению  отмеченных  выше  пробелов  в  научном 

обеспечении  кормопроизводства  в  Республике,  на  примере  Алматинской  области.  В 

исследованиях  предусматриваетсярешениеряда  важных  теоретических  и  прикладных 

вопросов,  касающиеся  увеличения  сбора  кормов,  что  и  определяетактуальность 

рассматриваемой  проблемы,  посвященной  разработке  основных  приемов  возделывания 

амарантаи  сорго  для  увеличенияобъемов  производства  высокопитательной  кормовой 

продукции и отвечающая запросам современных сельских товаропроизводителей. 

Проведенные 

исследования 

направлены 

на 

определение 



агробиологической 

совместимостипроцесса  смешанного  возделывания  сорго  и  амарантана  поливных  землях 

предгорной пустынно-степной зоныАлматинской области. 

Кроме  того,  рассматривается  агробиологическая  совместимость  амаранта  и  сорго  на 

основе анализавзаимосвязиих биоморфологических признаков и условий их выращивания. 

В качестве объектов исследований рассматриваются сорго и амарант: сорго, относящийся 

к высокосахаристой культуре,благодарясвоим генетическим свойствам, засухоустойчивости и 

жаростойкости, а также адаптивности и отзывчивости на высокий агрофон в условиях богары и 

полива,значительно 

превосходит 

кукурузупо 

урожайности 

кормовой 

массы; 


амарантпризнанодной из высокобелковых культур, пищевая ценность белкакоторой оценена в 

75  баллов,  против  молока  72,  сои  68,  пшеницы  57  баллов.  Высокая  урожайность, 

неприхотливость 

к 

условиям 



выращивания, 

засухоустойчивость 

и 

другие 


свойстваамарантаособенно  высоко  ценятсяв  Казахстане.  В  опытах  по  приемам  выращивания 

амаранта  в  ряде  регионов  нашей  страны  отмечаются  такие  свойства,  как  адаптивность, 

иммунитет, отавность и др. /1/  

Следует особо отметить, что информация, касающаяся поведения смеси амаранта с сорго в 

предгорной пустынно-степной зоне Алматинской области практически отсутствует.  

В  США  около  одного  процента  посевов  сорго  используется  для  производства  пищевых 

продуктов,  а  остальное  идет на  корм  скоту  и  птице.  Средняя  урожайность зернового  сорго в 

мире – 12,54 ц/га, в Америке – 24,6, Австралии – 14,1, Азии – 10,1, в Африке – 7,0 ц/га. Самой 

высокой урожайности зерна сорго на неорошаемых землях (57-60 ц/га) добиваются в Испании 

и Франции [2]. 

Из работ Кулешова Н.Н. [3]известно, что в 1932 году в Казахстане сорго возделывалось на 

площади 51,6 тыс. га, в том числе зерновое –  1,3 и кормовое  – 38,6 тыс.га. В то время как в 

СССР выращивалось на площади  520 тыс. га, из которых зерновое составляло 202, а кормовое 

–  318  тыс.га.  Основными  районами  возделывания  культуры  являлись:  Казахстан,  Средняя 

Азия,  Поволжье,  Северный  Кавказ,  Украина  и  Молдавия,  где  подходящие  для  сорго  зоны 

характеризуются продолжительным теплым периодом и высокими летними температурами, а 

также  недостаточным  выпадением  осадков,  особенно  летом,частыми  засухамии  качеством 

почвы.  


574 

В 

силу 



яркого 

проявления 

генетических 

свойств 


сорго, 

заключающийся 

взасухоустойчивости,  жаростойкости,  урожайностьего  значительно  превосходит  урожайность 

кукурузы и ярового ячменя.  

Многолетние опытные данные и производственные показатели указывают на несомненно 

большую перспективность возделывания кормового сорго как на поливных, так и на богарных 

землях.  Например,  в  Алматинской  области  урожайность  зеленой  массы  сорго  на  богаре 

составила  210,3  ц/га,  на  поливе  –  702,8  ц/га.  На  поливных  землях  сорго  по  урожайности 

кормовой  массы  превосходит  кукурузу.  При  обеспечении  одинаковых  условий  агрофона 

урожайность зеленой массы сорго составила 435 ц/га, а кукурузы 275, при повторном посеве в 

следующем году здесь же показатели этих культур составили соответственно 494 и 420 ц/га. 

Такие  же  высокие  показатели  по  урожайности  сорго  получены  в  опытах  ряда  научно-

исследовательских  учреждений.  Так,  на  Маныческой  опытной  станции  ныне  Всероссийского 

НИИ кукурузы в среднем за 8 лет  урожай зерна районированных сортов сорго составил 28,2 

ц/га, кукурузы – 20,9, а силосной массы – соответственно 249 и 170 ц/га [4]. 

В  засушливых  районах  культура  сорго  играет  большую  роль  в  создании  устойчивой 

кормовой базы. На Волгоградской сельскохозяйственной опытной станции возделывание сорго 

обеспечивало достижение урожайности зерна 17,7 ц/га, кукуруза же – 12,3, а зеленой массы – 

соответственно 142 и 114 ц/га. 

По пригодности к использованию сорго подразделяется на 4 группы: зерновое, сахарное, 

веничное и кормовое. Они благодаря высоко развитым наследственным признакам и свойствам 

характеризуются ярко выраженными биоморфологическими особенностями [4]. 

Сахарное сорго – высокорослое растение с высотой 300-350 см, хорошо кустится, стебли 

сочные, в фазу восковой спелости зерна содержит в клеточном соке до 25% сахаров. Зерновое 

и  веничное  сорго  достигают  высоту  250-300  см  и  также  отличаются  хозяйственно-ценными 

свойствами.  Кормовое  же  сорго  может  образовать  стебли  с  высотой  до  4-5  м,  обладает 

неприхотливостью  к  условиям  произрастания  и  в  то  же  время  отавностью,  адаптивностью  и 

отзывчивостью  на  орошение  и  удобрение,  повышенным  содержанием  углеводов,  сахаров  и 

некоторых ценных витаминов [1]. 

По  происхождению  и  своей  природе  кормовое  сорго  –  растение  теплолюбивое  и,  хотя 

семена его прорастают при температуре 10 

0

С, оптимальный срок посева наступает в период 



времени,  когда  среднесуточная  температура  почвы  на  глубине  10  см  достигнет  13-15 

0

С. 



Температура,  при  которой  начинается  прорастание  у  различных  сортов,  принадлежащих  к 

разным видам сорго, составляет 12 

0

С, оптимальная – 26-30 



0

С, а пониженные температуры не 

более  8-10 

0

С  не  только  удлиняют  период  прорастания  семян,  но  и  снижают  их  всхожесть. 



Сорго  очень  чувствительно  к  заморозкам,  особенно  в  фазу  цветения,  когда  даже  при 

температуре -1

0

С растения погибают, а критической температурой для всходов считается -2



0

С. 


Наибольшая  потребность  в  тепле  у  сорго  наблюдается  в  период  выметывание  метелок  – 

созревание  семян,  которая  в  сумме  составляет  1400-2100

0

С.  Растения  сорго  значительно 



меньше потребляют тепла в период всходов, сумма которого не превышает 243-297

0

С [2]. 



К  почве  сорго  не  предъявляет  особых  требований  и  может  произрастать  как  на  легких 

песчаных,  так  и  на  тяжелых  глинистых  и  суглинистых  почвах.  Оно  может  расти  на 

солонцеватых и засоленных почвах, выдерживая довольно высокую концентрацию солей [4]. 

Возделывание  амаранта  в  Центральной  и  Южной  Америке  имеет  довольно 

продолжительную  историю,  исчисляемую  8-ю  тысячелетиями.  Он  был  основной 

продовольственной  и  кормовой  культурой  у  инков,  майя  и  ацтеков.  В  период  испанской 

колонизации Латинской Америки возделывание амаранта почти прекратилось. С XIX века это 

ценное растение стало вновь возрождаться на американском континенте и распространяться во 

многих  странах  Европы,  Азии  и  Африки.  С  1981  года  в  бывшем  Советском  Союзе 

развернулись  исследования  в  Ботаническом  саду  АН  СССР,  во  ВНИИ  кормов,  Сибирском 

НИИ  кормов,  Биологическом  институте  Ленинградского  университета  и  других  научных 

учреждениях.  Производственные  испытания  амаранта  велись  в  200  и  более  хозяйствах 

различных районов СССР . 


575 

Наиболее  высокие  урожаи  зеленой  массы  амаранта  получены  в  Кабардино-Балкарской 

АССР  (до  2000  ц/га),  в  Челябинской  области  (1619),  в  Казанском  ботаническом  саду  (1000-

1200), в Миллеровском районе Ростовской области (1200), в Томском ботаническом саду (560), 

в колхозе имени Кирова Удмуртской АССР (590) и колхозе «Новый Мир» Калмыцкой АССР 

(450  ц/га).  Имеются  многочисленные  сведения  о  чрезвычайно  высокой  продуктивности 

амаранта  с  выходом  12000-15000  корм.ед./га  и  содержанием  переваримого  протеина  до  300 

г/корм.ед.  

Гибридная  форма  амаранта  Эльбрус,  выведенная  в  условиях  КБАССР,  отличается 

высокорослостью  (3-5  м)  и  непревзойденной  ветвистостью.  Урожайность  зеленой  массы 

Эльбруса при широкорядном посеве в условиях орошения колебалась от 2000 до 4000 ц/га, на 

богаре – от 700 до 2000 ц/га, а семян 5-7 ц/га.  

Амарант относится к семейству Амарантовых – Аmaranthaceae, в  котором насчитывается 

78 видов. Во флоре СССР встречается 18 видов. Название растения происходит от греческого 

слова амарантус, что в переводе на русский означает – вечный [2]. 

Наибольшее  хозяйственное  значение  имеют  три  вида  амаранта:  метельчатый,  или 

багряный  (Аmaranthuspanikulatus),  хвостатый  (A.  caudatus),  гибридный  (A.  hybridus).  По 

морфологическим признакам виды амаранта имеют много общего [110. с. 115]. Представители 

рода  Амарант  –  травянистые  однолетние  растения  со  стержневой,  сильно  разветвленной 

корневой  системой,  глубоко  проникающей  в  почву  (до  60см),  что  обеспечивает  их  высокую 

засухоустойчивость. Стебель прямой, ветвистый (до 30 ветвей), у основания диаметр до 4 см, 

высота побегов 100-250 см и более, отличается хорошейоблиственностью [4]. 

Листья амаранта крупные, широко- или удлиненно-яйцевидной формы или эллиптические. 

Окраска  зеленая,  зелено-антоциановая,  светло-бурая.  Количество  листьев  у  амаранта 

метельчатого  достигает  200-260  шт.  на  1  растение.  Цветки,  в  основном,  мелкие,  весьма 

многочисленные.  Тычинок  5,  рылец  2-3,  завязь  с  одной  семепочкой.  Семена  очень  мелкие, 

округлые,  блестящие.  Масса  1000  семян  от  0,35-0,40  до  0,90  г.  Цвет  семян  в  зависимости  от 

вида  сильно  различается:  от  светлозеленого  до  ярко-  и  темнокрасного.  На  одном  растении 

формируется до 100000 семян, что обуславливает высокийкоэфициент размножения амаранта. 

Всхожесть семян при правильном хранении сохраняется до 5 лет и более. 

Семена амаранта в полевых условиях прорастают при температуре почвы 7-8°С спустя 10-

12 дней после посева. Многие ученые  отмечают, что при температуре почвы 14-16°С всходы 

появляются на 4-5-е сутки после посева [3]. 

Поэтому  изучение  совместных  посевов  данных  культур  для  внедрения  в  кормовые 

севообороты  представляет  собой  определенный  научно-практический  интерес.  Объектами 

исследования  служилиоднолетние  кормовые  растениясорго  обыкновенное  (Sorghumvulgare)и 

амарантметельчатый,  или  багряный  (Аmaranthuspanikulatus).  Программа  исследований 

включала в себя 4 полевых опытапо приемам агротехники возделывания сорго и амаранта и 1 

лабораторно-полевой  опыт  по  вопросам  уборки,  силосования  и  хранения,  а  также  для 

определения  химического  состава,  поедаемости  и  питательной  ценности  полученной  зеленой 

массы. 

Список использованных источников 

 

1. Сайдаева Г.У., Каржаубаев К.Е., Нам Л.С. Патент № 41434, 2003. 



2. СайдаеваГ.У. Возделывание амаранта и сорго в совместных посевах для приготовления 

качественного силоса // Материалы международнойконференции «Перспективыпроизводства и 

переработкики 

сельскохозяйственного 

сырья 

в 

условияхрыночнойэкономики».- 



Семипалатинск, 2005.- С. 157-160. 

3. Алабушев В.Н., Бескровный В.Н., Гайко Н.Т., Метлин В.В. Сорго. –М.: Колос, 1989. - 

232 с. 


576 

4. Stunner J.L. Druland grain Sorghem water use, light caption and growth response to planting 

agron USA. –1986. – P. 20-26. 

 

 



УДК 504.7 Ж 26 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   89




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет