Серік Мырзалы философия оқу құралы
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| антропологиялық
философия деймiз. Ол адамды, негiзiнен, психо-физиологиялық пенде ретiнде қарайды. Фейербахты немiс философтарының адамды тек қана рух ретiнде түсiнуi қанағаттандырмайды. Оның ойынша, адам, бiр жағынан, материалдық дене, екiншi жағынан, – ойлайтын рух. Фей- ербах көбiне адамның табиғи-биологиялық жақтарын қайта орнына келтiруге тырысады. «Мен» дегенiмiз – ол ойлайтын рух қана емес, ол денесi мен ойлай алатын басы бар, нақтылы кеңiстiк пен уақыттың шеңберiнде өмiр сүрiп жатқан тiрi адамның өзi. Фейербах адамның негiзгi мiнездемесi ретiнде оның сезiмдiгiн келтiредi. Гегельдiң ойлау мен болмыстың теңдiгiне Фейербах бол- мыс пен сезiмдiктiң теңдiгiн қарсы қояды. Оның ойынша, тек қана «сезiнетiн пенде ғана – шынайы ақиқатты пенде». Сезiмдiк болмыс деп Фейербах бiздiң санамызға тәуелсiз өмiр сүрiп жатқан материалдық дүниенi айтады. Олай айтқан себебi, дүниедегi материалдық зат- тар мен құбылыстардың өзiндiк өмiрiне Фейербах онша көп мән бер- ген жоқ, ол олардың бәрiн тек қана адамға деген байланысы арқылы қарады, соңғының өзi сезiмдiк деректер арқылы адамға берiлетiнi 229 сөзсiз. Екiншiден, адамның өзiнiң материалдығын, денелiгiн ойшыл сезiмдiк арқылы түсiнедi. Адам түйсiктерi мен сезiмдерiнiң өзi – оның материалдық дене екендiгiн көрсететiн бiрден-бiр дәлелдеме. Демек, «мен» – сезiмтал пенде, олай болса, дене адамның мәнiне толық түрде кiредi. Егер табиғатты Фейербах өз болмысынан өзiн айыра алмайды деп түсiнсе, адам – өзiнiң мәнiн болмыстан айыра алатын пенде. Фейербахтың сезiмдiк қағидасының гносеологиялық (танымдық) жағы да бар. Айнала қоршаған ортаны танып-бiлу сезiмдiк қабылдау, түйсiктер, аңдау арқылы жүредi. Оның айтуынша, тек сезiмдiк аңдаумен анықталған, бағытталған ойлау ғана шынайы. Егер ойлау сезiмдiктен алыстаса, онда ол шындықтан да қол үзiп, өзiнiң шеңберiнен шыға алмай адасады. Сезiмдiктiң тағы да бiр аса мәндi жағы – оның iшiне қажеттi түрде сүюдiң енуi. Фейербахтың ойынша, «бiздiң сүймейтiн, сүюге болмай- тын нәрсемiз – ол жоқ», жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|