Сәрсеке М. Шығармалары
жүктеу/скачать 3,61 Mb. Pdf көрінісі
|
3 Қаныш роман-эссе
| «1936 жылы, «Социалистік Қазақ станға» редактор болып
қол қойып жүрген кезім, дәл ай-күні есімде жоқ, бір кеште ертеңгі газетке қол қойып, үйге қай туға жиналып жатқанымда: «Ор ден туралы указдан Қаныш Сәт баев тың есімі сызып тасталсын!» деген жедел ха бар түс ті. Қанекеңді жүзбе-жүз білмей тін кезім, бірақ мықты инженер деген ата ғына қа нық пын, бір топ қазақ- стан дық тардың ал дыңғы легінде Еңбек Қызыл Ту орденін ала- тын болғанына іштартып, со ны өзім ал ғандай қуанған көңіл 323 ШЫҒАРМАЛАРЫ қайта су ыды. Бұй рық ты орындағым келмей, кер гіген қазақ тың қалпы да, Левон Исае вичке телефон шалдым, түнгі бір-екінің шама сы, ояу екен: «Жол дас бірінші хат шы, га зеттің жарым- жарты тиражы басы лып кетті, машинаны қалай тоқта та- мын, соншама шығын...» – деп бірдеме лерді ойдан боп са лап едім. Мирзоян ұзақ сөзге жоқ кісі еді: «Ға бит, түгел басып қойсаң да газетті таратпа, указға түзе ту жаса!» – деп шо лақ қайырды. Солай етуге құлықты бол май тұрғанымды сезді білем, іле- шала, – «Неге?» десең, түзе тіл ген газетіңді алып, маған келгін. Мен де бүгін ұйқы жоқ, сірә, сен келгенше ұйық тай қоймас- пын...» – деді. Қазақстанды жұта тып кеткен бір Исаевичтің ор- нына келіп, күллі қазақты көтерем халден қаз тұр ғыза бастаған екінші Исаевич тің есігін таң бозара қақтым. Левон Мирзоян ірі қай рат кер лігіне қоса қарадүрсін кісі еді, есікті өзі аш ты. Каби нетіне келген соң газетті қарап шық ты да, маған қадала қарап: – Сендер, бейшара қазақтар, бір-біріңді көтке шұқып, аяқтарыңнан шалып жүрмесең дер, сірә, ішкен аста рың батпайды білем! – деді, хатшының әлденеге қатты кекте- ніп отырғанын ұқтым. – Екі жұмыс кер қазақ сонау Қар- сақбайдан Мәскеуге барыпты. Мұртты көсемге шағым жасап, «байдың тұқымын орденге ұсынғандардың өздері де солардың сарқытын ішкендер...» деген сыңайлы... Сталин жолдастың өзі түнде маған телефон шалып, «Саяси қыра ғылық сендерде төмен деңгейде білем...» деп ескерту жасады. – Левон Исаевич, Сәтбаевтың жанкеш ті тамаша еңбегі арқасында Жезқазғанға темір жол салып жатырмыз, қаншама қыруар істің басын қайырдық, соны да ха лыққа әйгілеп, елеп- ескеру керек емес пе? – деген же ле у айтып едім, бірінші хатшы әлгіден бетер қыр жи ып, маған тұлдана қарады. Құдды бір әлгі пысық тар ды Мәскеуге мен жібергендей... – Сен маған мынаны айтшы: Мәскеуге барған екі жұмыскер Сәтбаевты орденге ұсынғанымызды қайдан білген, демек, со- ларды айтақтап қосқан нағы лет тер өз қасымыздан шыққан. Жә, солардың ары зын Кремльге, дөкейдің алдына кім жет кізген? Мәскеуге арызданған екі жұмыскердің біреуінің есімі Омаров, екіншісін ұмыттым... Мұндай қитұрқы ойыма келмепті. Енді түсінікті бол- ды, Мирзоян ежіктеп айт паса да, мәселенің төркіні нар- ком Ежов тың, сол кездегі НКВД құдайының Қазақ стандағы 324 Медеу СӘРСЕКЕ құйыршықтарынан өрбі ген. Оның салдары Қаныш Сәтбаевты ғана емес, бай тұқы мын төбеге көтеруші лерді шалмақ. Бәл кім, бірінші хатшының өзін. Ал Исай ба ласы пәрменді жұмысымен халық арасын да үлкен беделге ие болып, күллі қазақ «Мыр - зажан» атандырған тұлға. Соны да әлдекімдер Мәскеуде күн- жүктеу/скачать 3,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|